جلسه بوده آن‌هم به ریاست معاون اول جناب رئیس‌جمهور. معنای تلویحی‌اش آن‌كه شأن و جایگاه موضوع آنقدر بوده كه نفر دوم دولت برایش وقت بگذارد و راهی شود. در جلسه قرار بوده وضعیت واردات كاغذ و مشكلات مصرف‌كنندگان نوع چاپ و تحریر این كالای ظاهرا اساسی بررسی شود. سیدعباس آقای صالحی، وزیر محجوب و مأخوذ به حیای كابینه هم حضور داشته و گزارشی داده از وضعیت واردات كاغذ در 14 ماه گذشته. در ادامه هم رئیس كل بانك مركزی، همین فرآیند را از نگاه دستگاه متبوعش تشریح كرده. اینها همه اما موضوع اصلی این سیاهه نیست.
حضرت اسحاق جهانگیری هم در جلسه حرف‌هایی زده و سخنانی بر زبان رانده كه خواندنش خالی از لطف نيست به‌خصوص در آن مقال كه اشاراتی داشته به راهكارهای در رفتن از وضعیت موجود: «به منظور حل مشكل كاغذ باید علاوه بر نظارت جدی و دقیق بر جریان واردات و توزیع كاغذ، تلاش شود تا ظرف چند ماه ظرفیت تولید كارخانه‌های داخلی به منظور مرتفع كردن نیازهای كشور در این زمینه افزایش پیدا كند.» روی سخن ناظر به بخش دوم صحبت‌های جناب معاون است. كاش روزنامه و سردبیر و مدیرمسؤول و ابر و باد و مه و خورشید و فلك یاری می‌كردند تا سؤال این خبرنگار ناچیز حوزه فرهنگ تبدیل به تیتر یك روزنامه شود كه «كدام تولید آقای معاون؟!»
در نزاع چند ساله اخیر بین واردات‌چی‌های كاغذ و تولیدكنندگان، دولت و تسهیلات اقتصادی و دولتی همیشه حكم نامادری چند واحد از نفس افتاده تولیدی را داشته‌اند. تولیدكننده ما باید واردات مواد اولیه و هزینه‌های تولیدش را با نرخ بازار آزاد بپردازد، اما هم و غم دولت خلاصه شده به تامین یارانه ارزی برای واردات چنان كه دیگر وزیر كابینه هم افتخارش را دستگیری كسانی می‌دانست كه برای واردات تلفن همراه، ارز دولتی گرفته ولی با نرخ ارز آزاد فروخته‌اند! كسی اما نبود از آن وزیر بپرسد كه اصولا در این جنگ و خون و خونریزی اقتصادی چرا باید برای كالایی مانند تلفن همراه، یارانه ارزی اختصاص یابد!
دور نشویم از منطق اصلی! چهار پنج تولیدكننده اصلی كاغذ تحریر و چاپ كشور در اغما هستند. تولید كاغذ تحریر كارخانه پارس در خوزستان عملا صفر شده، كارون و یكی دو واحد دیگر كه در سال‌های اخیر، افتتاح نمایشی شدند، تعطیل‌ هستند. چوب و كاغذ مازندران هم عملا در حال احتضار است و زیر ظرفیت اسمی‌اش و صرفا كاغذ مطبوعات تولید می‌كند كه آن هم به دلیل اتوبان بودن مسیر واردات، صرفه اقتصادی ندارد. خب اجازه بدهید سؤالی كه در تیتر مطلب آورده بودیم را یك‌بار دیگر خطاب به نفر دوم دولت بپرسیم كه از كدام تولید سخن می‌گویید آقای معاون؟!

اورهان پاموك، نویسنده برجسته ادبیات تركیه می‌گوید رمان‌ها زندگی دوم ما هستند، می‌شود جمله را كمی تغییر داد و گفت نه فقط رمان كه داستان‌ها به هر شكلی زندگی دوم ما هستند. زندگی‌هایی كه می‌شود بایستیم و از دور تماشایشان كنیم. گاهی هم بشویم یكی از شخصیت هایش و به میانه میدان برویم. ایرانی‌ها هر چند خیلی‌هایشان در گذشته سواد خواندن و نوشتن نداشته یا در خانه‌هایشان هم شاهنامه نداشته‌اند، اما حسابی درگیر رستمی بوده‌اند كه از هفت خوان می‌گذرد، شاهان بسیاری را برتخت می‌نشاند، به كمك سیمرغ اسفندیار را می‌كشد و از هر سدی عبور می‌كند اما روزگار او را كنار جسد فرزندش می‌نشاند، فرزندی كه ناخواسته به دست پدر كشته می‌شود. قدیمی‌ها هر چند به اندازه ما امروزی‌ها سواد و ادعا نداشتند، اما پایان شاهنامه و درد تیرهایی كه در بدن رستم به نامردی نابرادرش می‌نشنید تا همیشه در جانشان می‌پیچیده است. بارها رستم می‌شدند، سهراب می‌شدند و اسفندیار و ... و تمام زیست انسان را لابه‌لای این داستان‌ها تماشا می‌كرده‌اند. آن‌قدر كه بشود گفت شاهنامه زندگی دوم ایرانی هاست. زندگی دومی كه در قصه‌گویی‌های شبانه، آیین‌های نمایشی و بسیاری دیگر از جنبه‌های زندگی و هنر ایرانی اثر گذاشته است.
هر چند قبل‌ترها مردم بعد از قرآن به داشتن دیوان حافظ در خانه‌هایشان علاقه نشان می‌دادند اما حالا چند سالی می‌شود كه شاهنامه هم جای خود را در كنار این كتاب‌ها باز كرده و ایرانی‌ها حتی اگر همه این بالابلند را نخوانند، می‌دانند كه بخشی از هویت و شناسنامه‌شان است. اما این روزها و با قیمت‌های كمرشكن كتاب، باز هم مردم شاهنامه می‌خرند یا تنگناهای اقتصادی بر خرید كتاب و به تبع آن شاهنامه هم تاثیر منفی داشته؟
حكایت مردم و شاهنامه
رفتیم سراغ ناصر میرباقری، مدیر نشر و كتابفروشی گویا. كتابفروشی‌ای كه با طراحی خاص و زیبایش به راسته كریمخان تهران حال و هوای دیگری بخشیده و البته متعلق به ناشری است كه در چاپ شاهنامه‌های نفیس هم فعال است. وقتی ماجرای فروش شاهنامه را با میرباقری مطرح كردیم، گفت: طی سال‌های اخیر خیلی‌ها سراغ شاهنامه می‌آیند و آن را خریداری می‌كنند و می‌توان گفت شاهنامه در مقایسه با گذشته با اقبال بسیار خوبی مواجه بوده است. او ادامه می‌دهد: با این‌كه مدت نسبتا كوتاهی از سال جدید می‌گذرد، اما می‌توانم بگویم گرانی كتاب بر خرید آن هم تاثیر گذاشته و خواه ناخواه شاهنامه هم فروش كمتری داشته است. در واقع مخاطبان كمتری برای خرید این كتاب مراجعه می‌كنند.
میرباقری می‌افزاید: برای چاپ شاهنامه هیچ حمایتی نداریم و تصور بر این است اگر شاهنامه یا هر كتاب دیگری با كاغذ گلاسه منتشر می‌شود، كالایی تجملاتی محسوب می‌شود و نباید از‌ آن حمایت شود. این نگاه درست نیست، چرا نباید چاپ شاهكارهای ادبی كشور یا كتاب‌هایی با هدف معرفی ایران با حمایت روبه رو شوند؟ در حال حاضر با این كتاب‌ها مانند كتاب‌های وارداتی هنری رفتار می‌شود، آن وقت می‌بینیم كه از كتاب‌های ترجمه حمایت می‌شود و ناشران می‌توانند با كمك و حمایت كار خود را ادامه بدهند.
شاهنامه‌های اشرافی
اما مخاطب شاهنامه‌های نفیس چه كسانی هستند؟ شاهنامه‌هایی كه برخی با قیمتی بیش از یك میلیون و 500هزار تومان قیمت خورده‌اند. میرباقری می‌گوید: خریدار این كتاب‌ها طبعا عامه مردم نیستند و قشر عادی جامعه سراغ كتاب‌هایی با چنین قیمت‌هایی نمی‌آید. این دسته از شاهنامه‌ها بیشتر برای هدیه دادن از سوی برخی شركت‌ها و افراد خاص خریداری می‌شوند، اما به نظرم باید رایزن‌های فرهنگی سراغ این كتاب‌ها بیایند و میراث فرهنگی و معنوی كشورمان را در قالبی درخور به دیگر كشورها هدیه كنند.
پس با این حساب، مخاطبان شاهنامه هم متفاوت هستند و این تفاوت در خرید كردن آنها هم تاثیراتی می‌گذارد. بنابراین از میرباقری می‌خواهم ریزبینانه تر مخاطبان شاهنامه را دسته‌بندی كند. او این‌طور توضیح می‌دهد: یك دسته افرادی هستند كه می‌خواهند شاهنامه را بخوانند، علاقه‌مند ادبیات هستند و واقعا كتاب را برای مطالعه می‌خواهند. این دسته از افراد بیشتر به این‌كه چه نسخه‌ای را می‌خواهند دقت می‌كنند و چندان درگیر ظاهر كتاب نیستند. دسته دیگر كسانی هستند كه می‌خواهند شاهنامه حتما در خانه‌شان باشد و توانایی این را هم ندارند كه شاهنامه نفیسی را انتخاب كنند، پس به یك شاهنامه معمولی اكتفا می‌كنند و با توجه به مبلغی كه می‌خواهند هزینه كنند گزینه‌های خریدشان را بررسی می‌كنند.
این ناشر ادامه می‌دهد: دسته دیگر هم كه درباره‌شان صحبت كردم و گفتم شاهنامه را به‌عنوان هدیه‌ای خاص انتخاب كرده و حاضرند برایش هزینه كنند.
ده هزار كجا و صد هزار كجا؟
پس شاهنامه هم برای خودش لاكچری‌بازی دارد و قرار است در گرانی‌های مداوم صنعت نشر لاكچری‌تر هم بشود! شاهنامه‌های نفیس اما چطور گران می‌شوند؟ میرباقری در این باره توضیح می‌دهد: در قدم اول قیمت كاغذ و بعد جلد این كتاب‌ها هزینه زیادی برای ناشر دارد. چاپ این كتاب‌ها هم بسیار گران شده و مصالح مصرفی چاپ از ده هزار تومان به صد هزار تومان رسیده است. حالا در كنار حرف‌های میرباقری می‌شود نشست و فكر كرد اصلا چرا باید چنین كتاب‌های گران و اشرافی تولید شود و در كنارش هم به این فكر كرد كه چه اشكالی دارد میراث ادبیات غنی ایرانی در قالب و شكلی جذاب تولید و ارائه شود. من كه هر چه دو طرف ماجرا را در ذهنم بررسی كردم نتوانستم حق كامل را به یك طرف بدهم و ماجرا را توی ذهنم ببندم. اولش گفتم كتاب به این گرانی می‌خواهیم چه كار! بعد به خودم جواب دادم خب یك كیف یا لباس معمولی هم كار آدمیزاد را راه می‌اندازد، چرا می‌رود سراغ اشرافی تر و زیباترش؟ حالا كه زورمان به هیچ چیز نمی‌رسد، چرا تلافی همه لاكچری‌بازی‌های نامعمول جامعه را سر كتاب در بیاوریم و به این یكی بگوییم لطفا نباش!

 فارغ از برخی بریز و بپاش‌های بی‌رویه و وجود بعضی از سرمایه‌های مشكوك كه در این چندوقت اخیر، پای تعدادی از سرمایه‌گذاران و تهیه‌كنندگان را به میز محاكمه كشانده، ضعف و سردستی بودن اغلب آثار هم، پاشنه آشیل شبكه نمایش خانگی است. درواقع با سریال‌هایی طرفیم كه از بیرون غلط انداز و پرهیاهو به نظر می‌رسند اما خود آثار چیز جذابی در چنته ندارند. سازندگان این سریال‌ها بیشتر از فضای بازتر شبكه نمایش خانگی، سوءاستفاده می‌كنند و با ترفندها و موضوعات و سوژه‌هایی ملتهب و مبتنی بر خطوط قرمز سعی در جذب مخاطب دارند، اما این شكل توقع و بهره برداری نادرست از اثر هنری، شاید در ابتدای امر باعث كنجكاوی برخی مخاطبان برای تماشا شود، اما در ادامه و با آگاهی تماشاگر از كیفیت محصول و با برآورده نشدن انتظارات، به هیچ وجه موفقیت اثر را تضمین نخواهد كرد و رای به شكست آن می‌دهد. این اتفاقی است كه تقریبا برای چند سریال اخیر شبكه نمایش خانگی افتاده؛ حتی دو سریال تازه این شبكه یعنی سال‌های دور از خانه و هیولا هم باوجود این‌كه چند قسمتی از آنها بیشتر عرضه نشده، از ضعف روایتی و جذابیت قصه رنج می‌برند و مخاطبان چندان با آنها ارتباط برقرار نكرده‌اند؛ ضمن این‌كه در همین چند قسمت ارائه شده هم نشانه‌ای دال بر موفقیت آثار در ادامه هم وجود ندارد، مگر این‌كه در روند قصه و شخصیت‌ها تغییراتی اساسی ایجاد شود.  عجالتا امروز سراغ سال‌های دور از خانه رفته‌ایم كه از آن به عنوان اولین اسپین‌آف ایرانی نام می‌برند.ادامه در صفحه 11

یك روز آرام اردیبهشتی... صحبت از دیروز تحریریه است. خدمت محضر انور شما عارضیم كه سردبیر محترم روزنامه و چند فروند معاون گرانقدرشان مانند عقاب حواس‌شان به همه چیز هست. اجازه بدهید بروم سراغ اصل موضوع این تیم كاردرست سردبیری كه در كشیدن مو از ماست و حواله كردن سوژه‌هایی از غرب تا شرق دور به گروه‌ها، پست‌دكترای تخصصی دارند، از كارها و تكالیف روزانه‌شان نسق كشیدن از دبیر گروه‌های بینواست كه گزارش سوژه‌های خودشان را بدهند و ایضا درباره سوژه‌های پیشنهادی دوستان سردبیری بحث كنند. از همین روی از كابوس‌های شبانه دبیران گروه‌ها، نصفه شب پریدن از خواب و خبردار ایستادن برای گزارش سوژه‌هاست.
حالا درباره الطاف دوستان سردبیری كه مزاح كردیم و اصولا باصفاتر از این حرف‌ها هستند، ولی اجمالا دبیر گروه فرهنگی در تبیین سوژه‌های روز برای حضرت سردبیر، بزرگداشت روز حكیم ابوالقاسم فردوسی را از قلم انداخته بود. همین هم شد كه جناب سردبیر، دبیر مربوط را احضار و دلیل این اتفاق را جویا شود كه مشخص شد این از قلم‌افتادگی صرفا در مرحله تشریح گزارش سوژه‌های روز بوده وگرنه با حضور دو ادبیاتی در گروه، بعید است چنین خبطی از صفحات فرهنگی سر زند.
اجمالا در جریان باشید كه زینب مرتضایی‌فرد به عنوان یكی از دو ادبیاتی گروه كه شرحش در سطور ماضی رفت، به بهانه سالروز بزرگداشت حكیم پارسی‌سرای ایران، گزارش جالب‌انگیزناکی مرقوم فرموده‌اند در باب شاهنامه‌های نفیس و مشتریان اشرافی‌‌اش. گزارشی كه از قضا خواندنی هم شده. مرتضایی‌فرد ترجیح داده به جای حرف‌های صد من یك غاز، برود سراغ این موضوع كه اشرافی‌بازی دارد چه می‌كند با كتاب گرانسنگ جناب فردوسی!
ایضا اگر در جریان سوژه‌های اخیر صفحات فرهنگی باشید احتمالا التفات دارید كه صفحه 12 روزنامه كه ادبیات و هنر باشد، چند وقتی است سوزنش روی وضعیت بلاتكلیف ترجمه و اوضاع قمر در عقرب كپی‌كاری‌های بعضی ناشرنماها حسابی گیر كرده و بی‌خیال این قضیه هم نمی‌شود.
احتمالا شما هم این روزها تبلیغات متعدد چند سریال شبكه نمایش خانگی را دیده‌اید كه علاوه بر فضاهای تبلیغاتی شهر، در و دیوار فضای مجازی را هم اشغال كرده‌اند. صفحه سینمایی هم امروز رفته سراغ یكی از این سریال‌ها كه قرار بوده با مساله سربازی، شوخی كند. بله بله صحبت از سریال شبكه نمایش خانگی «سال‌های دور از خانه» است. اواخر اردیبهشت هر سال،سالروز درگذشت یک شخصیت مهم است. مرحوم آیت‌ا... بهجت که نامش برای خیلی‌ها آشناست.  همین هم باعث شده که  محمدرضا کائینی در صفحه  10  بنشیند پای حرف‌های فرزند ایشان و یک گفت‌و‌گوی خوب از کار دربیاورد.