آذرماه‭ ‬سال‭ ‬گذشته‭ ‬بود‭ ‬كه‭ ‬انتشارات‭ ‬افق‭ ‬اعلام‭ ‬كرد‭ ‬حق‭ ‬امتیاز‭ ‬چاپ‭ ‬ترجمه‭ ‬مجموعه‭ ‬داستان‭ ‬تام‭ ‬هنكس،‭ ‬بازیگر‭ ‬پرآوازه‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬عنوان‭ ‬اداستان‌های‭ ‬ماشین‭ ‬تحریرب‭ ‬خریده‭ ‬است‭. ‬هر‭ ‬جای‭ ‬دنیا‭ ‬اگر‭ ‬چنین‭ ‬خبری‭ ‬منتشر‭ ‬می‌شد‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬معنا‭ ‬بود‭ ‬كه‭ ‬دیگر‭ ‬ناشران‭ ‬مطلع‭ ‬شوند‭ ‬قافیه‭ ‬را‭ ‬باخته‌اند‭ ‬و‭ ‬نمی‌توانند‭ ‬روی‭ ‬كتاب‭ ‬مورد‭ ‬نظر‭ ‬دست‭ ‬بگذارند‭. ‬پنج‭ ‬ماه‭ ‬دیگر‭ ‬خبر‭ ‬آمد‭ ‬كه‭ ‬ترجمه‭ ‬كتاب‭ ‬روانه‭ ‬نمایشگاه‭ ‬بین‌المللی‭ ‬كتاب‭ ‬تهران‭ ‬و‭ ‬حالا‭ ‬كه‭ ‬هشت‭ ‬ماه‭ ‬از‭ ‬انتشار‭ ‬ترجمه‭ ‬نشر‭ ‬افق‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬كتاب‭ ‬گذشته،‭ ‬چهارمین‭ ‬ترجمه‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬نیز‭ ‬از‭ ‬سوی‭ ‬ناشری‭ ‬دیگر‭ ‬به‭  ‬بازار‭ ‬آمده‭ ‬است‭. ‬

بنابراین‭ ‬آن‭ ‬خبر‭ ‬اولیه‭ ‬مبنی‭ ‬بر‭ ‬این‌كه‭ ‬حق‭ ‬انتشار‭ ‬ترجمه‭ ‬خریداری‭ ‬شده،‭ ‬اینجا‭ ‬به‭ ‬مثابه‭ ‬شتاب‌دهنده‭ ‬برای‭ ‬دیگر‭ ‬ناشران‭ ‬عمل‭ ‬كرده‭ ‬است‭! ‬یعنی‭ ‬ناشری‭ ‬از‭ ‬خریداری‭ ‬حق‭ ‬انتشار‭ ‬ترجمه‭ ‬خبر‭ ‬داده‭ ‬تا‭ ‬دیگران‭ ‬بدانند‭ ‬چنین‭ ‬حقی‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬پرداخت‭ ‬حقوق‭ ‬مادی‭ ‬آن‭ ‬انحصارا‭ ‬برای‭ ‬خود‭ ‬سند‭ ‬زده‭ ‬است،‭ ‬اما‭ ‬مخابره‭ ‬چنین‭ ‬خبری‭ ‬باعث‭ ‬شده‭ ‬تا‭ ‬دیگر‭ ‬ناشران‭ ‬از‭ ‬خلأ‭ ‬اجرای‭ ‬قانون‭ ‬كپی‌رایت‭ ‬در‭ ‬ایران‭ ‬سوءاستفاده‭ ‬كرده‭ ‬و‭ ‬اتفاقا‭ ‬به‌سرعت‭ ‬خودشان‭ ‬را‭ ‬برای‭ ‬انتشار‭ ‬ترجمه‌هایی‭ ‬دیگر‭ ‬از‭ ‬كتاب‭ ‬آماده‭ ‬كنند‭. ‬نشان‭ ‬به‭ ‬آن‭ ‬نشان‭ ‬كه‭ ‬نشر‭ ‬یوبان‭ ‬حتی‭ ‬24‭ ‬روز‭ ‬پیش‭ ‬از‭ ‬خود‭ ‬افق،‭ ‬ترجمه‭ ‬فارسی‌اش‭ ‬از‭ ‬كتاب‭ ‬را‭ ‬منتشر‭ ‬كرد‭ ‬و‭ ‬نشر‭ ‬نون‭ ‬هم‭ ‬تقریبا‭ ‬همزمان‭ ‬با‭ ‬ترجمه‭ ‬انتشارات‭ ‬افق‭ ‬کتاب‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬نمایشگاه‭ ‬كتاب‭ ‬تهران‭ ‬رساند‭ ‬تنها‭ ‬با‭ ‬9‭ ‬روز‭ ‬فاصله‭! ‬بنابراین‭ ‬در‭ ‬نمایشگاه‭ ‬كتاب‭ ‬امسال،‭ ‬ما‭ ‬با‭ ‬سه‭ ‬ترجمه‭ ‬فارسی‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬كتاب‭ ‬روبه‌رو‭ ‬بودیم‭ ‬كه‭ ‬نشان‭ ‬می‌داد‭ ‬در‭ ‬ماراتنی‭ ‬كه‭ ‬نشر‭ ‬افق‭ ‬خبر‭ ‬برگزاری‌اش‭ ‬را‭ ‬داده‭ ‬و‭ ‬تنها‭ ‬شركت‌كننده‭ ‬حرفه‌ای‭ ‬آن‭ ‬هم‭ ‬بوده‭ ‬خودش‭ ‬نتوانسته‭ ‬اول‭ ‬شود‭! ‬می‌دانیم‭ ‬كه‭ ‬كار‭ ‬ناشر‭ ‬ترجمه‭ ‬دوم‭ ‬و‭ ‬ترجمه‭ ‬سوم‭ ‬و‭ ‬ترجمه‭ ‬چهارم،‭ ‬به‭ ‬لحاظ‭ ‬قانونی‭ ‬تخلف‭ ‬محسوب‭ ‬نمی‌شود‭ ‬چون‭ ‬ما‭ ‬چنین‭ ‬قانونی‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬كشور‭ ‬اجرا‭ ‬نمی‌كنیم،‭ ‬اما‭ ‬طبعا‭ ‬می‌توان‭ ‬انتظار‭ ‬داشت‭ ‬اخلاق،‭ ‬حتی‭ ‬فراتر‭ ‬از‭ ‬قانون‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬واقع‭ ‬این‭ ‬خلأ‭ ‬قانونی‭ ‬عمل‭ ‬كند‭ ‬و‭ ‬راه‭ ‬چنین‭ ‬سوءاستفاده‌هایی‭ ‬ببندد‭.‬

‭ ‬ناگفته‭ ‬پیداست‭ ‬كه‭ ‬نشر‭ ‬افق‭ ‬نیز‭ ‬می‌تواند‭ ‬‌مانند‭ ‬دیگر‭ ‬ناشران‭ ‬ایرانی،‭ ‬بدون‭ ‬پرداخت‭ ‬حق‭ ‬انتشار‭ ‬ترجمه‭ ‬كتاب‌ها،‭ ‬آنها‭ ‬را‭ ‬ترجمه‭ ‬و‭ ‬منتشر‭ ‬كند،‭ ‬اما‭ ‬خودش‭ ‬خواسته‭ ‬با‭ ‬وجود‭ ‬این‭ ‬خلأ‭ ‬قانونی،‭ ‬به‭ ‬میدان‭ ‬وسیع‭ ‬حق‭ ‬كپی‌رایت‭ ‬در‭ ‬جهان‭ ‬بپیوندد‭ ‬و‭ ‬بدون‭ ‬پرداخت‭ ‬حقوق‭ ‬ناشران‭ ‬كتاب‌های‭ ‬خارجی‭ ‬یا‭ ‬دست‭ ‬كم‭ ‬بدون‭ ‬كسب‭ ‬اجازه‭ ‬از‭ ‬آنها‭ ‬كتابی‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬سوی‭ ‬آب‌ها‭ ‬را‭ ‬اینجا‭ ‬منتشر‭ ‬نكند‭. ‬حالا‭ ‬می‌ماند‭ ‬این‌كه‭ ‬دیگر‭ ‬ناشران‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬میان‭ ‬چه‭ ‬می‌توانند‭ ‬بكنند؟‭ ‬ما‭ ‬فكر‭ ‬می‌كنیم‭ ‬حداقل‭ ‬كاری‭ ‬كه‭ ‬آنها‭ ‬می‌توانند‭ ‬بكنند‭ ‬این‭ ‬است‭ ‬كه‭ ‬سراغ‭ ‬بازترجمه‭ ‬كتاب‌هایی‭ ‬كه‭ ‬ناشری‭ ‬حق‭ ‬انتشار‭ ‬ترجمه‭ ‬را‭ ‬خریداری‭ ‬كرده‭ ‬نروند؛‭ ‬چیزی‭ ‬كه‭ ‬زیاد‭ ‬است‭ ‬كتاب‭ ‬برای‭ ‬ترجمه‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬غیر‭ ‬این‭ ‬صورت،‭ ‬ناشری‭ ‬مثل‭ ‬افق‭ ‬می‌تواند‭ ‬در‭ ‬طولانی‌مدت‭ ‬از‭ ‬كرده‭ ‬خود‭ ‬پیشمان‭ ‬شود‭ ‬و‭ ‬راهی‭ ‬را‭ ‬كه‭ ‬خودش‭ ‬درصدد‭ ‬همواركردن‭ ‬آن‭ ‬بوده‭ ‬وابنهد‭ ‬و‭ ‬وقتی‭ ‬كسی‭ ‬مجبورش‭ ‬نكرده،‭ ‬حقی‭ ‬به‭ ‬مولفان‭ ‬و‭ ‬ناشران‭ ‬كتاب‌های‭ ‬خارجی‭ ‬پرداخت‭ ‬نكند‭. ‬خودتان‭ ‬را‭ ‬لحظه‌ای‭ ‬بگذارید‭ ‬جای‭ ‬مدیر‭ ‬این‭ ‬نشر؛‭ ‬در‭ ‬حالی‭ ‬كه‭ ‬می‌توانید‭ ‬بدون‭ ‬پرداخت‭ ‬حق‭ ‬انتشار‭ ‬ترجمه‭ ‬كتاب‌ها،‭ ‬آنها‭ ‬را‭ ‬ترجمه‭ ‬و‭ ‬منتشر‭ ‬كنید،‭ ‬معرفت‭ ‬به‭ ‬خرج‭ ‬می‌دهید‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬كار‭ ‬را‭ ‬می‌كنید،‭ ‬آن‌وقت‭ ‬عده‌ای‭ ‬در‭ ‬حق‌تان‭ ‬بی‌معرفتی‭ ‬می‌كنند‭ ‬و‭ ‬حقتان‭ ‬را‭ ‬صاف‭ ‬می‌گذارند‭ ‬كف‭ ‬دستتان‭.‬

اما‭ ‬این‭ ‬چهار‭ ‬ترجمه،‭ ‬چطور‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬چه‭ ‬شكل‭ ‬و‭ ‬شمایل‭ ‬و‭ ‬كیفیتی‭ ‬منتشر‭ ‬شده‌اند؟‭ ‬

ادامه‭ ‬در‭ ‬صفحه‭ ‬10