پای سریالهای خارجی از چه زمانی به تلویزیون ایران باز شد؟
«ستوان كلمبو» و دوستان!
فرآیند اختراع تلویزیون از اواخر قرن۱۹ آغاز شد و پس از سالها تلاش و سعی و خطای دانشمندانی از كشورهای مختلف جهان، بالاخره در اوایل قرن20 و دقیقا سال۱۹۲۵ بود كه جان لوگی برد، مهندس اسكاتلندی موفق به اختراع تلویزیون شد. اولین پخش تلویزیونی منظم در سال۱۹۳۶ در بریتانیا اتفاق افتاد و در سال۱۹۴۶ هم شبكههای پخش محلی در ایالاتمتحده آمریكا آغاز به کارکردند، اما تبدیلشدن تلویزیون به یك رسانه عمومی و فراگیر در میان مردم به كاهش قیمت دستگاه گیرنده تلویزیون نیاز داشت و این اتفاق در دهه۱۹۵۰ رخ داد. جعبه جادویی از این زمان به بعد دیگر به اروپا و آمریكا محدود نماند و جای خودش را در خانه مردم كشورهای مختلف جهان باز كرد. در این گزارش به تاریخچه ورود تلویزیون به ایران میپردازیم و با بررسی سیر تحول برنامههای تلویزیونی در آن زمان، مروری بر سریالهای خارجیای خواهیم داشت كه برای نخستین بار روی آنتن تلویزیون ایران رفتند.
تلاش برای راهاندازی تلویزیون در ایران به سال۱۳۳۵ برمیگردد، زمانی كه جوانی به نام كازرونی ــ كه در خارج از كشور رشته كارگردانی سینما خوانده بود ــ با چند شركت خارجی برای خرید دستگاه فرستنده تلویزیونی مذاكره كرد؛تلاشی كه البته به نتیجهای نرسید و دو سال بعد، این اتفاق رسما رقم خورد. در ۲۹تیر۱۳۳۷ مجلس شورای ملی مادهواحدهای با چهار تبصره به تصویب رساند كه بهموجب آن به دولت اجازه داد بدون پرداخت حقوق و عوارض گمركی، یك دستگاه فرستنده تلویزیونی و لوازم جانبی موردنیاز آن را به كشور وارد كند. این مادهواحده همچنین دولت را تا پنج سال پس از نصب این دستگاه، از پرداخت مالیات معاف میكرد. با هموار شدن راه، یكی از بازرگانان معروف آن زمان که بهایی هم بود، یعنی حبیبا... ثابت پاسال به فكر تأسیس تلویزیون در ایران افتاد. ساعت۱۷جمعه۱۱مهرماه بالاخره تلویزیون رسما افتتاح شد و از فردای آن روز، برنامههایش بهطور روتین روی آنتن رفت. البته كل زمان پخش این شبكه تلویزیونی كه «تلویزیون ایران» نام داشت از ساعت ۱۸تا ۲۲ بود. بهاینترتیب كه با برنامه مخصوص خردسالان و كودكان آغازمیشد و سپس برنامههای ورزشی، فیلم سینمایی، تدریس زبان، اخبار و روانشناسی روی آنتن میرفت. هرچند طبیعتا بینندگان محدودی این برنامهها را میدیدند،چراكه خانوادههای كمی توانایی مالی خرید گیرنده تلویزیون را داشتند.
سریال خارجی وارد میشود
در ششم تیر۱۳۴۶ مجلس شورای ملی لایحه دولت را درباره تشكیل سازمان تلویزیون ملی ایران به تصویب رساند كه بر این اساس مقرر شد این سازمان بهعنوان زیرمجموعه وزارت اطلاعات و جهانگردی راهاندازی شود. بهاینترتیب، تلویزیون ملی ایران آغاز به کارکرد و چندی بعد، تلویزیون خصوصی ثابت پاسال (تلویزیون ایران) را هم خرید تا تلویزیون ایران دو شبكه داشته باشد. آن زمان برنامههای تلویزیون ملی را برنامه اول و برنامههای تلویزیون ایران سابق را برنامه دوم مینامیدند. در اواخر دهه۴۰ تولید سریالهای تلویزیونی آغاز شد و بعد از تولید چند سریال، تلویزیون در سال۱۳۵۰ به تولید فیلمهای سینمایی هم وارد شد. بااینحال برای تنوع بیشتر برنامههای تلویزیون و ازآنجاکه ساعات پخش برنامه در روز هم افزایشیافته بود، سازمان رادیوتلویزیون ملی ایران تصمیم گرفت سریالهای خارجی هم پخش كند.
جولان سریالهای آمریكایی
به نظر میرسد اولین بار در سال۱۳۵۰ مردم ایران در تلویزیون سریال خارجی دیدهاند.این اتفاق چند سال بعد از نمایش فیلم خارجی در ایران رخداد و ازاینجهت برای بینندگان تلویزیون كاملا تازگی داشت. همه این سریالها دوبله میشد و دوبلورهای ایرانی كه كارشان را با دوبله فارسی فیلمهای خارجی آغاز كرده بودند، مشغله بیشتری پیدا كردند. پخش سریالهایی مانند «غرب وحشی وحشی» مشهور به جیموست، «راهبه پرنده»، «مأموریت: ناممكن»، «سیمارون» مشهور به كلانتر كراون، «سفر ستارهای» مشهور به پیشتازان فضا و «مریخی محبوب من» در سال ۱۳۵۰ آغاز شد. این سریالها همگی محصول ایالاتمتحده آمریكا بودند و در میان آنها ژانرهای متنوعی مانند جنایی، كمدی، علمی ــ تخیلی و... به چشم میخورد.