از رصد تا پخش برنامه‌های خارجی در صدا و سیما چه می‌دانید؟
روتوسکوپی برای فیلم‌های فاخر به صرفه است
پخش برنامه‌های مختلف در صدا و سیما دارای اصول و فرآیندی است تا به مرحله خوراک محتوایی برای مخاطب برسد. به ویژه برای پخش آثار خارجی؛ یعنی آثاری که خارج از صدا و سیما تولید می‌شود و محصول سیما فیلم و سازندگان سازمان صدا و سیما نبوده و از همین رو باید برای تایید، انتخاب، بررسی، خرید، آماده‌سازی و پخش مراحلی را بگذراند. با توجه به همین موضوع با علی‌اصغر غلامرضایی، مدیر کل جدید تامین برنامه خارجی صدا و سیما به گفت‌و‌گو پرداختیم تا درباره این فرآیند توضیحات کاملی بدهد. برنامه‌های خارجی که تنها معطوف به برنامه‌ها و ساخته‌های خارج از کشور نبوده و برای آن که بتواند در سازمان صدا و سیما و در شبکه‌های گوناگون پخش شود نیاز دارد تا از تیم تجسس و رصد و سپس شوراهای گوناگون عبور کرده و بعد از اصلاح و بازبینی و انتخاب شبکه مورد نظر جایی در باکس پخش پیدا کند و در کنداکتور گنجانده شود. هر چند که شبکه‌های ماهواره‌ای، شبکه‌های خانگی، اینترنت و... با سرعت عمل بالایی به پخش فیلم و سریال و انیمیشن‌های خارجی با هر نوع کیفیت پخش و دوبله‌ای می‌پردازند؛ سازمان صدا و سیما همچنان اولویت‌اش ارائه محتوایی باکیفیت، دوبله قوی و خرید حق پخش آثار بوده و معتقد است حرکت آهسته و پیوسته آنها باعث می‌شود تا همچنان کیفیت پخش آثاری که خارج از سازمان صدا و سیما پخش می‌شود حفظ گردد.
فرآیندی که اداره کل تامین برنامه خارجی صدا و سیما می‌گذراند به چه صورت است؟ این اداره چطور به این تشخیص می‌رسد که آثار خارجی در صدا و سیمای کشور پخش شوند؟
اداره کل تامین برنامه خارجی صدا و سیما، اداره‌ای در زیر‌مجموعه سیما محسوب می‌شود اما فقط برای سیما خرید نمی‌کند و برای کل سازمان از معاونت استان‌ها گرفته تا برون‌مرزی، مجازی و هر جای دیگری این کار را انجام می‌دهد. به طوری که از بررسی اولیه آغاز کرده و بعد از قیمت‌گذاری و خرید، بخش توزیع آن را نیز انجام می‌دهد. این نکته را در همین ابتدا بگویم که موضوع تامین برنامه خارجی این نیست که تنها برنامه‌هایی که خارج از کشور تولید می‌شود را این اداره مورد بررسی قرار دهد. بلکه کاری که خارج از صدا و سیما تولید شده باشد را هم در برمی‌گیرد؛ یعنی یک فیلم ایرانی، یک مستند ایرانی، یک سریال ایرانی و... نیز اگر قرار باشد از تلویزیون پخش شود تایید پخش آن بر عهده اداره کل تامین برنامه خارجی صدا و سیما خواهد بود. مثلا یک تهیه‌کننده مستقل، مستندی تولید کرده یا فیلمی سینمایی ساخته و می‌خواهد آن را از صدا و سیما پخش کند هم شامل می‌شود.
معمولا برنامه‌هایی که خارج از صدا و سیما ساخته شده به چه صورت به اداره کل تامین برنامه خارجی صدا و سیما معرفی می‌شود؟
یکی از روش‌ها همان مثالی بود که زدم. یعنی تهیه‌کننده یک اثر خود را برای معرفی نزد ما می‌آورد تا اجازه پخش بگیرد. اثرش را معرفی می‌کند و معتقد است که امکان پخش و استفاده در صدا و سیما را دارد. روش دیگر نیز به این صورت که اداره کل، واحدی به نام واحد رصد و جست‌وجو دارد. این واحد به جست‌وجو در اینترنت، مارکت‌ها، جشنواره‌ها و... گوناگون داخلی و خارجی می‌پردازد و کارها را با نسخه بازبینی که در اینترنت وجود دارد مورد بررسی قرار می‌دهند. مسیر دیگر نیز به این صورت است که شرکت‌های خارجی خودشان آثارشان را به اداره کل ارائه می‌دهند. مستندها، فیلم‌ها و سریال‌ها و... را معرفی و برای پخش در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد می‌کنند. راه دیگر نیز به این صورت است که بخش تامین برنامه شبکه‌های مختلف صدا و سیما خودشان به معرفی برخی آثار می‌پردازند و می‌خواهند اداره کل آنها را بررسی کند و اجازه پخش دهد.
پس از تایید در شوراها اقدام به خرید آثار می‌کنید؟
بله، بعد از این مراحل ما دو مرحله دیگر داریم. این آثار تاییدشده یا کار ایرانی هستند یا خارجی. اگر کار خارجی باشد باید بگردیم به دنبال رایت هولدر آن در منطقه خاورمیانه که مربوط به کدام شرکت و کمپانی خارجی است. عموما همه را می‌شناسیم و با آنها در حال کار کردن هستیم. بعد هم مذاکره‌ای در زمینه خرید و قیمت‌گذاری صورت می‌گیرد و به مرحله عقد قرارداد و گرفتن نسخه اصلی یعنی نسخه برودکست یا مستر می‌رسد. اگر کار ایرانی باشد باز این مذاکرات با مالک آن صورت می‌گیرد و کار قیمت‌گذاری می‌شود و اگر رضایت داشته باشند به عقد قرارداد می‌رسد و آن وقت نسخه اصلی را به آرشیو اداره کل تحویل می‌دهند.زمانی که نسخه اصلی به اداره کل ارائه می‌شود، اداره ،کل نسخه را برای آن شبکه‌ای که قرار است پخش شود، ارسال می‌کند. مجوزی هم به آنها داده می‌شود تا بتوانند از دوبلاژ سازمان برای ترجمه و دوبله اثر خارجی تأیید شده، استفاده کنند. یعنی خود شبکه‌ها نمی‌توانند کاری را خودسرانه برای دوبلاژ سیما بفرستند و بگویند آن را ترجمه و دوبله کند. دوبله سیما ابتدا کار را ترجمه می‌کند و بعد آن را به واحد تأمین برنامه شبکه مربوط برمی‌گردانند و آنها کار را به دست ویراستار می‌سپارند. ویراستار هم ویرایش متن و هم ویرایش تصویر می‌کند. بعد از آن یک اپراتوری هم دارد که در ویرایش تصویر مشخص می‌کند از کجا تا کجا این ویرایش تصویر باید رخ دهد. بخش انتخاب و بررسی حذف‌ها و روتوسکوپی و اصلاح پوشش‌ها و... نیز در این مرحله صورت می‌گیرد و بعد از این اتفاق مجدد برای دوبلاژ ارسال و دوبله انجام می‌شود. پس از انجام دوبله، دوباره کار برگردانده می‌شود تا اصلاحات تصویری صورت گیرد و بخش‌هایی که نیاز بوده در فیلم باشد و حذف نشود، مشخص می‌شود. این بخش هزینه زیادی می‌برد و خروجی نهایی گرفته و در اختیار پخش قرار می‌گیرد.
با توجه به اشاره‌ای که در زمینه هزینه بالای روتوسکوپی کردید، اولویت این هزینه برای آثار خارجی بر چه اساسی صورت می‌گیرد؟
جذاب بودن فیلم و آن اثر بسیار مهم است. برخی فیلم‌ها آن‌قدر ارزش دارد که حاضر می‌شویم حتی 15تا 20دقیقه را روتوسکوپی کنیم. برای همین یک‌سری فیلم‌ها که بزرگ و شاخص هستند و برای مخاطب جذاب و معمولا در ایام نوروز پخش می‌شود، حاضر می‌شویم این هزینه‌ها را انجام دهیم. این عملیات هزینه‌بر است، چون ثانیه به ثانیه آن کسی که اپراتور است عملیات روتوسکوپی را انجام می‌دهد و طوری هم باید انجام دهد که مخاطب کمترین توجهش به آن جلب شود. نه آن حالت آباژور و گلدان. مثلا اگر قرار است یقه اصلاح شود، مخاطب آن‌قدرها متوجه این اصلاح نمی‌شود. هر قدر هم بیشتر هزینه شود این کار حرفه‌ای‌تر خواهد بود. حتی بافت برای آن لباس ایجاد می‌کنند. همه اینها ثانیه‌ای رخ می‌دهد و هزینه‌بر است و فیلم‌هایی که ارزش پخش دارند برا‌یشان این اتفاق می‌افتد.
براساس توضیحاتی که دادید فرآیند انتخاب، تأیید و پخش فرایند طولانی به نظر می‌رسد. با توجه به دسترسی زیاد مخاطب به اینترنت و فضای مجازی و سریال و فیلم‌های روز دنیا به نظرتان این روند کند نیست؟
در حال حاضر اولویت صدا و سیما پخش آثاری است که در این سازمان ساخته و تولید می‌شوند و در جدول پخش ساعات اصلی شبکه‌ها قرار می‌گیرند. با وجود این شبکه‌های پنج، تماشا و مستند همچنان آثار خارجی خوبی را پخش می‌کنند و در ساعات اصلی باکس‌شان هم قرار دارد. به عنوان مثال، شبکه‌پنج در حال حاضر فصل جدید کبری11 را آماده پخش دارد، اما تا یک دهه پیش دسترسی مردم به اینترنت و فضای مجازی بسیار محدودتر بود و فیلم و سریال‌های کمتری دیده بودند و مرجع اصلی‌شان همین فیلم و سریالی بود که از
صدا و سیما پخش می‌شد. شبکه‌های ماهواره‌ای به این قدرت که سریال‌های خارجی را پخش می‌کنند در گذشته پخش نمی‌کردند. در هر صورت صدا و سیما دانشگاه عمومی است و از بچه کوچک5 ــ4 ساله تا فرد 80 ــ70 ساله پای آن می‌نشینند.
پلتفرمی که صدا و سیما پخش می‌کند با پلتفرمی که شبکه‌های دیگر و اینترنت پخش می‌کنند، متفاوت است. ما باید خیلی حواس‌مان جمع باشد که چه خوراکی پخش می‌کنیم. برای همین ضوابط پخش صدا و سیما با فضاهای دیگر متفاوت است. از سوی دیگر ما برای اعتبار سازمان صدا و سیما پایبند به خرید حق پخش هستیم چون در ایونت‌های بین‌المللی، مارکت‌ها و جشنواره‌ها حضور داریم اما در پلتفرم‌های دیگر این اتفاق رخ نمی‌دهد. در پلتفرم‌های دیگر رقابت فقط بر سر این است که کدام سریع‌تر اثری را که منتشر شده، پخش کند اما این اتفاق در صدا و سیما رخ نمی‌دهد و بیشتر از سرعت عمل در پخش، باید تمرکزمان در حوزه محتوا باشد. از همین رو می‌توان گفت کیفیت آماده‌سازی کار در صدا و سیما در اولویت قراردارد و بسیار مهم است. کیفیت‌ها را مقایسه کنید، کاری که صدا و سیما پخش می‌کند با کارهایی که فضاهای دیگر پخش می‌کنند اصلا قابل مقایسه نیست. همان پوشش لباس و روتوسکوپی و دوبله کاملا با هم فرق می‌کنند. آنها با هر گوینده‌ای که دارند، فقط زبانگردانی می‌کنند و فقط صدا را پایین می‌آورند و صداگذاری می‌کنند اما دوبله سازمان، کاملا با کیفیت و حرفه‌ای است و این موضوع به همان نکته‌ای برمی‌گردد که گفتم عجله‌ای در تولید و پخش ندارد و کیفیت کار برایش بسیار مهم‌تر است.
اداره کل تامین برنامه خارجی صدا و سیما، اداره‌ای در زیر‌مجموعه سیما محسوب می‌شود اما فقط برای سیما خرید نمی‌کند و برای کل سازمان از معاونت استان‌ها گرفته تا برون‌مرزی، مجازی و هر جای دیگری این کار را انجام می‌دهد. به طوری که از بررسی اولیه آغاز کرده و بعد از قیمت‌گذاری و خرید، بخش توزیع آن را نیز انجام می‌دهد. این نکته را در همین ابتدا بگویم که موضوع تامین برنامه خارجی این نیست که تنها برنامه‌هایی که خارج از کشور تولید می‌شود را این اداره مورد بررسی قرار دهد. بلکه کاری که خارج از صدا و سیما تولید شده باشد را هم در برمی‌گیرد؛ یعنی یک فیلم ایرانی، یک مستند ایرانی، یک سریال ایرانی و... نیز اگر قرار باشد از تلویزیون پخش شود تایید پخش آن بر عهده اداره کل تامین برنامه خارجی صدا و سیما خواهد بود. مثلا یک تهیه‌کننده مستقل، مستندی تولید کرده یا فیلمی سینمایی ساخته و می‌خواهد آن را از صدا و سیما پخش کند هم شامل می‌شود.
معمولا برنامه‌هایی که خارج از صدا و سیما ساخته شده به چه صورت به اداره کل تامین برنامه خارجی صدا و سیما معرفی می‌شود؟
یکی از روش‌ها همان مثالی بود که زدم. یعنی تهیه‌کننده یک اثر خود را برای معرفی نزد ما می‌آورد تا اجازه پخش بگیرد. اثرش را معرفی می‌کند و معتقد است که امکان پخش و استفاده در صدا و سیما را دارد. روش دیگر نیز به این صورت که اداره کل، واحدی به نام واحد رصد و جست‌وجو دارد. این واحد به جست‌وجو در اینترنت، مارکت‌ها، جشنواره‌ها و... گوناگون داخلی و خارجی می‌پردازد و کارها را با نسخه بازبینی که در اینترنت وجود دارد مورد بررسی قرار می‌دهند. مسیر دیگر نیز به این صورت است که شرکت‌های خارجی خودشان آثارشان را به اداره کل ارائه می‌دهند. مستندها، فیلم‌ها و سریال‌ها و... را معرفی و برای پخش در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد می‌کنند. راه دیگر نیز به این صورت است که بخش تامین برنامه شبکه‌های مختلف صدا و سیما خودشان به معرفی برخی آثار می‌پردازند و می‌خواهند اداره کل آنها را بررسی کند و اجازه پخش دهد.
پس از تایید در شوراها اقدام به خرید آثار می‌کنید؟
بله، بعد از این مراحل ما دو مرحله دیگر داریم. این آثار تاییدشده یا کار ایرانی هستند یا خارجی. اگر کار خارجی باشد باید بگردیم به دنبال رایت هولدر آن در منطقه خاورمیانه که مربوط به کدام شرکت و کمپانی خارجی است. عموما همه را می‌شناسیم و با آنها در حال کار کردن هستیم. بعد هم مذاکره‌ای در زمینه خرید و قیمت‌گذاری صورت می‌گیرد و به مرحله عقد قرارداد و گرفتن نسخه اصلی یعنی نسخه برودکست یا مستر می‌رسد. اگر کار ایرانی باشد باز این مذاکرات با مالک آن صورت می‌گیرد و کار قیمت‌گذاری می‌شود و اگر رضایت داشته باشند به عقد قرارداد می‌رسد و آن وقت نسخه اصلی را به آرشیو اداره کل تحویل می‌دهند.زمانی که نسخه اصلی به اداره کل ارائه می‌شود، اداره ،کل نسخه را برای آن شبکه‌ای که قرار است پخش شود، ارسال می‌کند. مجوزی هم به آنها داده می‌شود تا بتوانند از دوبلاژ سازمان برای ترجمه و دوبله اثر خارجی تأیید شده، استفاده کنند. یعنی خود شبکه‌ها نمی‌توانند کاری را خودسرانه برای دوبلاژ سیما بفرستند و بگویند آن را ترجمه و دوبله کند. دوبله سیما ابتدا کار را ترجمه می‌کند و بعد آن را به واحد تأمین برنامه شبکه مربوط برمی‌گردانند و آنها کار را به دست ویراستار می‌سپارند. ویراستار هم ویرایش متن و هم ویرایش تصویر می‌کند. بعد از آن یک اپراتوری هم دارد که در ویرایش تصویر مشخص می‌کند از کجا تا کجا این ویرایش تصویر باید رخ دهد. بخش انتخاب و بررسی حذف‌ها و روتوسکوپی و اصلاح پوشش‌ها و... نیز در این مرحله صورت می‌گیرد و بعد از این اتفاق مجدد برای دوبلاژ ارسال و دوبله انجام می‌شود. پس از انجام دوبله، دوباره کار برگردانده می‌شود تا اصلاحات تصویری صورت گیرد و بخش‌هایی که نیاز بوده در فیلم باشد و حذف نشود، مشخص می‌شود. این بخش هزینه زیادی می‌برد و خروجی نهایی گرفته و در اختیار پخش قرار می‌گیرد.
با توجه به اشاره‌ای که در زمینه هزینه بالای روتوسکوپی کردید، اولویت این هزینه برای آثار خارجی بر چه اساسی صورت می‌گیرد؟
جذاب بودن فیلم و آن اثر بسیار مهم است. برخی فیلم‌ها آن‌قدر ارزش دارد که حاضر می‌شویم حتی 15تا 20دقیقه را روتوسکوپی کنیم. برای همین یک‌سری فیلم‌ها که بزرگ و شاخص هستند و برای مخاطب جذاب و معمولا در ایام نوروز پخش می‌شود، حاضر می‌شویم این هزینه‌ها را انجام دهیم. این عملیات هزینه‌بر است، چون ثانیه به ثانیه آن کسی که اپراتور است عملیات روتوسکوپی را انجام می‌دهد و طوری هم باید انجام دهد که مخاطب کمترین توجهش به آن جلب شود. نه آن حالت آباژور و گلدان. مثلا اگر قرار است یقه اصلاح شود، مخاطب آن‌قدرها متوجه این اصلاح نمی‌شود. هر قدر هم بیشتر هزینه شود این کار حرفه‌ای‌تر خواهد بود. حتی بافت برای آن لباس ایجاد می‌کنند. همه اینها ثانیه‌ای رخ می‌دهد و هزینه‌بر است و فیلم‌هایی که ارزش پخش دارند برا‌یشان این اتفاق می‌افتد.
براساس توضیحاتی که دادید فرآیند انتخاب، تأیید و پخش فرایند طولانی به نظر می‌رسد. با توجه به دسترسی زیاد مخاطب به اینترنت و فضای مجازی و سریال و فیلم‌های روز دنیا به نظرتان این روند کند نیست؟
در حال حاضر اولویت صدا و سیما پخش آثاری است که در این سازمان ساخته و تولید می‌شوند و در جدول پخش ساعات اصلی شبکه‌ها قرار می‌گیرند. با وجود این شبکه‌های پنج، تماشا و مستند همچنان آثار خارجی خوبی را پخش می‌کنند و در ساعات اصلی باکس‌شان هم قرار دارد. به عنوان مثال، شبکه‌پنج در حال حاضر فصل جدید کبری11 را آماده پخش دارد، اما تا یک دهه پیش دسترسی مردم به اینترنت و فضای مجازی بسیار محدودتر بود و فیلم و سریال‌های کمتری دیده بودند و مرجع اصلی‌شان همین فیلم و سریالی بود که از
صدا و سیما پخش می‌شد. شبکه‌های ماهواره‌ای به این قدرت که سریال‌های خارجی را پخش می‌کنند در گذشته پخش نمی‌کردند. در هر صورت صدا و سیما دانشگاه عمومی است و از بچه کوچک5 ــ4 ساله تا فرد 80 ــ70 ساله پای آن می‌نشینند.
پلتفرمی که صدا و سیما پخش می‌کند با پلتفرمی که شبکه‌های دیگر و اینترنت پخش می‌کنند، متفاوت است. ما باید خیلی حواس‌مان جمع باشد که چه خوراکی پخش می‌کنیم. برای همین ضوابط پخش صدا و سیما با فضاهای دیگر متفاوت است. از سوی دیگر ما برای اعتبار سازمان صدا و سیما پایبند به خرید حق پخش هستیم چون در ایونت‌های بین‌المللی، مارکت‌ها و جشنواره‌ها حضور داریم اما در پلتفرم‌های دیگر این اتفاق رخ نمی‌دهد. در پلتفرم‌های دیگر رقابت فقط بر سر این است که کدام سریع‌تر اثری را که منتشر شده، پخش کند اما این اتفاق در صدا و سیما رخ نمی‌دهد و بیشتر از سرعت عمل در پخش، باید تمرکزمان در حوزه محتوا باشد. از همین رو می‌توان گفت کیفیت آماده‌سازی کار در صدا و سیما در اولویت قراردارد و بسیار مهم است. کیفیت‌ها را مقایسه کنید، کاری که صدا و سیما پخش می‌کند با کارهایی که فضاهای دیگر پخش می‌کنند اصلا قابل مقایسه نیست. همان پوشش لباس و روتوسکوپی و دوبله کاملا با هم فرق می‌کنند. آنها با هر گوینده‌ای که دارند، فقط زبانگردانی می‌کنند و فقط صدا را پایین می‌آورند و صداگذاری می‌کنند اما دوبله سازمان، کاملا با کیفیت و حرفه‌ای است و این موضوع به همان نکته‌ای برمی‌گردد که گفتم عجله‌ای در تولید و پخش ندارد و کیفیت کار برایش بسیار مهم‌تر است.
