واکسن از رهاشدگی تا اشباع
قرار نیست نگاه سیاه و سفید به این دولت و آن دولت داشته باشیم اما بدون شک همه ما یک حس مشترک را پشت سر گذاشتیم؛ رها‌شدگی.
این احساس فارغ از نگاه سیاسی حسی بود که همه ما در ماه‌های واپسین دولت قبل آن را تجربه کردیم، بالا رفتن آمار روزانه کرونا در حالی بود که واردات لاک‌پشتی واکسن و گره زدن آن به تحریم و اف‌ای‌تی‌اف روان مردم را هم دچار مخاطره کرده بود و تا جایی که چشم کار می‌کرد، ناامیدی بود. حضور مردم در ارمنستان و ترکیه برای دریافت واکسن حس بدی به همه ما می‌داد اما مرگ دیگر امر سیاسی نبود که کسی بخواهد منتقدان دولت را به بزرگنمایی و کارشکنی متهم کند. حتی واکسیناسیون در کشورهای لاکچری و معمولی اطراف ما سرعت خوبی داشت اما وضعیت در اینجا ،مصداق «ما هیچ، ما نگاه بود!»‌  روزهای آخر دولت به دهه اول محرم رسیده بود اما وضعیت از آنچه فکرش را می‌کردیم خیلی ترسناک تر بود.‌ با حمله دلتا تعداد کشته‌ها رسما مرز 700 نفر را رد کرد و‌ در وضعیت بی‌دفاعی و کندی ورود واکسن، دولت قبل فقط یک نسخه داشت؛‌ اعمال قرنطینه‌های خانگی، محدودیت‌های تردد شبانه و تعطیل کردن رفت و آمدهای خانوادگی. درست است که این وضعیت فقط مختص ایران نبود و اپیدمی جهانی شده بود اما وضعیت دسترسی ایرانیان به واکسن که دیگر حکم آب حیات را داشت، ناامیدکننده بود.
تعطیلی کسب‌وکارها و تعطیلی مکرر بازار، وضع آخرالزمانی بیمارستان‌ها و سردخانه‌ها در مواجهه با حجم فوتی‌ها، صف‌های طولانی چندروزه برای بستری و کمبود تخت‌های بیمارستانی، خستگی و فشار روانی در کنار مطالبات معوق کادر درمان به‌ویژه پرستاران،‌ نایاب شدن دارو اعم از سرم و سرنگ تزریق و داروی ضدکرونا در داروخانه‌ها و صف‌های طولانی چند صد متری در مراکز تزریق واکسن همگی تصویری از یک جنگ واقعی درون شهری بود که شهرها را از نفس انداخته بود. در این شرایط بحرانی دولت تغییر کرد و سید ابراهیم رئیسی کار را به دست گرفت.‌ آن‌طور که آمار نشان می‌دهد در کمتر از سه ماه بعد از استقرار این دولت بیش از 100میلیون دوز نسبت به دوره مشابه آن در دولت گذشته خریداری شد که به زبان ریاضی رشد 1000درصدی داشت.‌ از سوی دیگر تزریق بیش از 105میلیون دوز واکسن به‌صورت شبانه روزی در مراکز تجمیعی، در منازل و مغازه‌ها و خیابان واکسن را از حالت غیردسترس به محصولی فراگیر و در دسترس تبدیل کرد.‌وقتی روند واکسن سرعت گرفت، فوتی‌ها کاهش 700 درصدی را تجربه کرد و با ایجاد گشایش در کسب و کارها، حوزه آموزش و زندگی مردم و اعمال هوشمند پروتکل‌های بهداشتی، آرامش روانی هم تا حد زیادی به جامعه بازگشت. به نظر می‌رسید رفتن دولت ویدئو‌کنفرانسی برکات زیادی برای مردم داشت و واردات واکسن در کشور به حد فرا اشباع رسید.




دوربین مخفی در بی‌برقی  
وضعیت در تیر و مرداد امسال طوری شده بود که احساس می‌کردیم دولت روحانی با همه ما سر شوخی دارد یا در وضعیت دوربین مخفی هستیم. آخر درست در بلندترین روزهای گرم سال با حرارت بالای 40درجه قطعی‌های مکرر برق خانگی و چندساعته در همه شهرها ازجمله تهران و تحمل ماسک در آن جهنم داغ،‌ آستانه تحمل پذیری مردم را به منفی یک رسانده بود،‌ برق صنعتی هم به‌دلیل این قطعی‌ها در حدی بود که منجر به کاهش تولید و افزایش قیمت کالاهایی مانند سیمان شده بود؛‌ وقتی کابینه رئیسی رای اعتماد گرفت، برای برطرف کردن تک‌تک این شرایط قول مساعد داده بود؛‌ 21 شهریور در حالی که تنها چند روز از استقرار کابینه می‌گذشت، فاطمی‌امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت خبر مهمی داد و اعلام کرد قیمت سیمان به نرخ پیش از قطعی برق بازمی‌گردد و قیمت آن در بورس به کیسه‌ای ۲۵ هزار تومان رسید؛ این درحالی بود که بسیاری معتقد بودند وقتی نرخ کالایی در ایران بالا می‎رود، دیگر پایین نخواهد آمد. اما این اتفاق خوب و عجیب رخ داد. از سوی دیگر با اعمال مدیریت در منابع موجود، شرایط به گونه‌ای کنترل شد که بحران بی‌برقی هم در کشور بعد از مدتی مهار شد.





مساله آب و تشنگی خوزستان
ماجرای آب هم که دیگر نگفتنی است،‌ خوزستان عزیز که به قول حاج‌قاسم سلیمانی، همه ما به دلیل سال‌های دفاع مقدس مدیون این استان هستیم، در تابستان دوباره به تنش آبی دچار شد و شرایط این استانی به مرز امنیتی و بحرانی رسید؛ ماجر از این قرار بود که افتتاح‌های نمایشی مانند سد مخزنی کنجانچم در ایلام، تاخیرهای چندین‌ساله در سدسازی و آب‌کشی به روستاها و اراضی زراعی چیزی حدود یک تاخیر 25 ساله در اجرای طرح 550 هزار هکتاری و از طرفی سدهای خالی از آب، ناشی از کاهش بارندگی یا سوءمدیریت و مطالبات انباشته کشاورزان برخی از مناطق جنوب از جمله خوزستان و شادگان را به بحران امنیتی و اعتراضات و درگیری‌های خیابانی کشاند،‌ وقتی رئیسی رسما رئیس‌جمهور شد، اولین استانی که به آن سفر کرد،‌ خوزستان بود. این سفر برای آن سرزمین تفتیده امیدبخش بود. در کنار آن با مدیریت بهینه منابع موجود، گفت‌وگو با مردم و اطمینان بخشی به آنها و آغاز اجرای طرح‌های مصوب در شورای‌عالی آب و فعال کردن راهکارهایی مانند چاه‌های ژرف، آب شیرین‌کن‌ها و دیپلماسی آب با همسایگان، دولت توانست تا حدودی این بحران را هم کنترل کرده و درصدد حل بلندمدت بحران موجود و حل مساله در آینده هم باشد.





بحران نفسگیر تامین کالاهای اساسی
وقتی که در دی سال 96 با دو برابر شدن قیمت تخم‌مرغ پس از تنظیم و ارائه بودجه سال 97 به مجلس، کشور وارد یک التهاب و اعتراضات چند هفته‌ای شد،‌ مشخص بود که کالاهای اساسی پاشنه آشیل دولت دوازدهم خواهد شد و متاسفانه همین اتفاق هم افتاد، تا جایی که تشکیل قرارگاه مرغ!‌ برای کنترل قیمت این کالای پرمصرف در ادامه همین سیاست پرحاشیه برای تامین کالاهای اساسی بود، البته مشکل فقط مرغ و تخم‌مرغ به عنوان دو کالای مهم مصرفی قشر زیادی از مردم نبود،‌ سوءمدیریت و کوتاهی در تامین کالاهای اساسی به حدی بود که کمبود هشت میلیون تن گندم در ذخایر، به یک بحران در مرز انفجار تبدیل شده بود و این انبار باروت هر لحظه ممکن بود منفجر شود،‌ در صورت عدم تامین گندم تا پایان شهریور کمبود نان و صف‌های طولانی مقابل نانوایی‌ها به فهرست بلندبالای آوارهای دولت قبل اضافه می‌شد که این بار با مدیریت دولت مردمی، کشور از این مرحله سلامت عبور کرد. عملکرد دولت جدید برای مهار این بحران که رئیسی یکی دوباری هم به صورت سربسته برای جلوگیری از هرج و مرج اجتماعی نسبت به آن هشدار داده و صحبت کرده بود، اتخاذ تدبیر پیش از استقرار دولت بود. ‌به این شکل که با تشکیل کارگروه ویژه و استفاده از ظرفیت نهادهای انقلاب اسلامی و هدایت برخی از بخش‌های دولت برای واردات کالاهای اساسی مورد نیاز این مشکل به مسیر همواری هدایت شد تا کشور از این اتفاق هم به سلامت عبور کند. از سوی دیگر تامین چند میلیارد دلار ارز ترجیحی مورد نیاز برای خرید دارو و کالاهای اساسی و همچنین اصلاح نظام توزیع و کاهش نقش واسطه‌ها در تامین مایحتاج عمومی مردم و مدیریت بازار جهت مهار و کاهش رشد نرخ تورم بالاخص در اقلام خوراکی، بخش دیگری از تدبیر دولت رئیسی برای عبور از یک شرایط نفسگیر بود.





پلاسکو ی دولت دوازدهم و تامین مطالبات معوق
پلاسکوی 17 طبقه فروریخته و آن حجم از خرابی و آوار و مصیبت را یادتان هست؟ دولت سیزدهم بدون اغراق چیزی شبیه پلاسکوی نابوده شده را به عنوان دولت از روحانی تحویل گرفت،‌ هرجایی که فکرش را بکنید دولت قبل مقروض بود و بدهی داشت،‌ ایثارگران،‌ معلمان،‌ کشاورزان،‌ کارگران و... همه جزو اصنافی بودند که وقتی رئیسی آمد، ‌دولت به شکل پیش‌فرض به همه آنها بدهکار بود!‌ اگر به شکل لانگ‌شات به این بدهی‌ها نگاه کنیم و مثلا بدانیم در کنار این بدهی‌های عجیب و غریب، تامین خزانه خالی و هزینه واردات واکسن هم بوده، بهتر متوجه خواهیم شد چه آوار عمیقی تحویل رئیسی شده است.‌ تفکر نئولیبرالیسم دولت قبل فقط ضدعدالت نبود،‌ تقریبا زیرساخت‌های اقتصادی دچار چالش جدی شده بود. تجمعات متعدد اعتراضی در شهرهای مختلف کشور و اصناف مختلف اعم از کارگران و پیمانکاران و کارمندان به دلیل مطالبات معوق بعضا شش ماهه، در جریان بود. اما خزانه دولت برای پرداخت حقوق مرداد هم خالی بود و بر حسب ظاهر چاره‌ای جز چاپ پول وجود نداشت! اما دولت بدون یک ریال استقراض از بانک مرکزی توانست حقوق‌ها را به موقع پرداخت کند و حتی برخی اقشار از جمله پرستاران را هم در اولویت مطالبات خود بگذارد،‌ در حال حاضر روند پرداخت مطالبات معوق اصناف مختلف ادامه دارد.




چالش همیشگی ارز
 وزرای دولت دوازدهم در اوج جنگ کرونا می‌گفتند کشور حتی برای خرید واکسن دچار کمبود ارز است،‌ این در‌حالی بود که همه هشت میلیارد دلار ارز ترجیحی دولت برای خرید دارو و کالاهای اساسی در سال 1400 از محل تنخواه بانک مرکزی تا مرداد ماه استفاده شده بود و یک مدیریت عجیبی در این بحران حاکم بود. اختلاف‌نظرهای جدی بخش خصوصی و بانک مرکزی بر سر نحوه ایفای تعهدات ارزی، تامین نشدن به‌موقع مواد اولیه برای تولید کالاهای داخلی و بی‌ثباتی نرخ‌ها در بازار تنها بخشی از مشکلاتی بود که صادرکنندگان و تجار کشور در دوره قبل با آن مواجه بودند اما در حال حاضر ارز ترجیحی دارو و کالاهای اساسی با وجود گذشت بیش از سه ماه و اتمام سقف مقرر قانونی، تامین شده و قیمت این کالاها در بازار هم تحت کنترل است و این روند همچنان ادامه دارد.





سیگنال آرامش بعد از حمله سایبری
یکی از معیارهایی که به و‌ضوح برای مشاهده نوع تغییرات این دولت نسبت به گذشته کافی است،‌ مقایسه آبان بنزینی روحانی و رئیسی و نحوه برخورد این دو رئیس‌جمهور با مردم است؛‌ دیگر ماجرای صبح جمعه فهمیدن رئیس دولت دوازدهم و سلب مسؤولیت از خود آنقدر طنز تلخی است که شاید دوست نداشته باشیم حتی دوباره در ذهن خود تداعی کنیم، هیچ‌کس باور نکرد که بنزنین بدون دستور رئیس‌جمهور قبل گران شده بود، آن هم یک گرانی شبانه و سه‌برابری و بدون یک خط پیوست رسانه‌ای و اقناع اجتماعی. دو سال گذشت تا دوباره در دولت سیزدهم به موسم آبان رسیدیم؛ با طراحی‌های پیچیده دشمن برای ایجاد آشوب در کشور در سالگرد وقایع آبان 98، از طریق فراخوان‌های گسترده در فضای مجازی، عملیات رسانه‌ای وسیع در شبکه‌های ماهواره‌ای به زیرساخت‌های بنزین در کشور حمله سایبری شد. اما آرایش میدانی مسؤولان دولتی نشان داد تا چه حد رئیس‌جمهور افکار‌عمومی را می‌شناسد و برای آنها احترام قائل است. با مدیریت به‌موقع و میدانی دولت و تدابیر انجام شده، تهدید آبان‌ماه به فرصتی برای مخابره پیام آرامش به جامعه از جهت استقرار دولتی کارآمد و دارای توان بالای مدیریت بحران تبدیل شد.




دلگرمی زلزله‌‌زدگان هرمزگان و اندیکا
پایان مدیریت ویدئو‌کنفرانسی قبلی برای مردم حلاوت داشت، حتی در اوج سختی‌ها، آنها رئیس‌جمهوری را می‌دیدند که به جز سعدآباد و دفتر ریاست‌جمهوری به جاهای دیگر هم می‌رود و سفر به مناطق زلزله‌زده یکی از اتفاقات عادی‌ای بود که در دوران روحانی به کل به یک امر عجیب و غیر‌دسترس تبدیل شده بود. وقتی در اندیکا زلزله شد چند روز بعد رئیس‌جمهور که روز جمعه‌اش به سفر سر‌زده، خوزستان رفته بود با زلزله‌زدگان اندیکا دیدار کرد و با آنها گفت‌و‌گوی صمیمانه داشت.  در ماجرای زلزله هرمزگان هم همین اتفاق افتاد. پس از اطلاع از وقوع زلزله در بندرعباس، دولت از تمام دستگاه‌های مسؤول استان هرمزگان و استان‌های همجوار و وزارتخانه‌های مسؤول خواست در اسرع‌وقت و با اولویت امدادرسانی، رسیدگی به وضعیت منطقه را پیگیری کنند. رئیس‌جمهور، معاون اول خود را هم در سریع‌ترین زمان مامور به حضور در محل وقوع زلزله کرد تا از نزدیک مسائل و مشکلات آنجا را بررسی کند تا مردم احساس آرامش و امنیت داشته باشند و اطمینان پیدا کنند.




سیاست خارجی فعال و نتیجه‌گرا
حدود 100 ملاقات و گفت‌وگوی تلفنی با مقامات عالی خارجی،‌ در حد رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر و وزیر خارجه و نماینده ویژه رئیس‌جمهور در سه ماه اخیر یعنی به‌طور متوسط هر روز یک ملاقات یا تماس با نمایندگان کشورهای مختلف انجام شده. البته این رویدادها فقط شرقی نبوده چون آخرین مکالمه همین چند روز پیش با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه بود که او در تماس تلفنی با رئیسی درباره مبارزه مشترک با کرونا، همکاری‌های منطقه‌ای و گفت‌وگوهای هسته‌ای به تبادل‌نظر پرداخت. اتفاق مثبت و چشمگیر دیگری که این دولت رقم زد، عضویت دائم در پیمان شانگهای بود طوری‌که برخی تحلیلگران از آن به‌عنوان پیروزی بزرگ سیاسی دولت رئیسی یاد کردند. حضور فعال در اجلاس سران اقتصادی اکو و ایجاد زمینه توسعه روابط اقتصادی با کشورهای عضو و دیپلماسی موفق اقتصادی در خرید واکسن، فروش نفت و بهره‌برداری از منابع ارزی در خارج از کشور و همچنین بازسازی و ارتقای سطح روابط با همسایگان و ایجاد زمینه توسعه تعاملات اقتصادی و مناسبات سیاسی با همسایگان و کشورهای منطقه در کنار تعامل عزتمندانه و هوشمند با غرب جهت استیفای حقوق و منافع ملی، بخش‌های دیگر حوزه فعال دیپلماسی بوده است. البته نقش‌آفرینی فعال منطقه‌ای در مدیریت بحران افغانستان،‌ استقبال جامعه جهانی به‌ویژه کشورهای منطقه از استقرار دولت مقتدر و مستقل در ایران و از این طریق تقویت جبهه مقاومت و ارتقای قدرت و نفوذ منطقه‌ای ایران و مهم‌تر از همه دیپلماسی فعال شخصی رئیس‌جمهور از نقاط پرمعنای تغییر ریل سیاست خارجی در این دولت است به‌طوری‌که این رویکرد فعال، بخشی از پول‌های بلوکه‌شده کشورمان را هم آزاد کرده که ماجرای آزاد شدن 3/5میلیارد دلار منابع مسدود ایران از آخرین خبرها در این زمینه است.




ترمیم رابطه دولت - مردم
مردم در روزهای افزایش مشکلات اقتصادی و کوچک شدن سفره‌ها، روز به روز نسبت به آینده ناامیدتر شده و چالش اعتماد عمومی عمیق‌تر می‌گردید.‌ همه اینها رابطه مردم با حاکمیت را به پایین‌ترین سطح خود رسانده و تقریبا سرمایه اجتماعی دولت از دست رفته بود. باید برای این اتفاق کاری می‌شد. رئیس‌جمهور با سفر به 10 استان کشور و حضور بی‌واسطه در بین مردم به‌طور متوسط هر 10 روز یک استان استارت این ترمیم را زد و با اهتمام به تقویت ریشه‌های هویت ایرانی و نظام اجتماعی ایران ازجمله در جامعه روستایی و عشایری این رویکرد سر و شکل بهتری گرفت. احیای پروژه‌های نیمه‌تمام و نیمه‌تعطیل صنعتی، عمرانی و اقتصادی در استان‌ها،‌ در دسترس مردم بودن مدیران و حذف فاصله بین مردم و کارگزاران دولتی،‌ توجه به طبقات فرودست و فراموش‌شدگان جامعه و اقشار دیده‌نشده مانند تیم تطهیر در آرامستان‌ها و رفتگران در کنار توجه ویژه به بخش کشاورزی و دامداری و حمایت از قشر مولد و کم‌هزینه جامعه به تقویت این رابطه معویب کمک زیادی کرد.  اساسا اصلاح الگوی حکمرانی و رفتار مدیران از حالت اشرافیت سیاسی و اقتصادی به سمت الگوی دولت مردمی اعم از حضور در میدان و در بین مردم، عمل‌گرایی، تحرک و پویایی وزرا و بدنه دولت و عبور از بروکراسی اداری نهال امید را دوباره در زیر پوست کشور زنده کرد. ‌ براساس نظرسنجی‌های معتبر داخلی و خارجی اعم از گالوپ و نظرسنجی جهاد دانشگاهی، روند امید و اعتماد مردم به دولت، صعودی شد و علی‌رغم تخریب‌ها و سیاه‌نمایی‌ها و جنگ روانی شدید رسانه‌های معاند و برخی گروه‌های رقیب داخلی علیه اقدامات دولت سیزدهم، سرمایه امید افزایش قابل‌توجهی گرفت.





مبارزه با فساد و اشرافی‌گری
روزی که سیدابراهیم رئیسی در 25 اردیبهشت 1400 پس از ثبت‌نام در انتخابات ریاست‌جمهوری گفت که خود را رقیب فساد، ناکارآمدی و اشرافیگری می‌دانم،‌ افکار عمومی آن را باور کرد. چون مردم رئیسی را در قوه قضاییه تحول‌آفرین و ضدفساد دیده بودند. وقتی پای رئیسی به پاستور باز شد، ‌مانیفست ضدفساد هم همراه او بود. از ابلاغ راهبردهای 12گانه مبارزه با فساد و تدوین سند جامع اصلاح بسترهای تولید فساد در کشور گرفته تا انتصاب بازرس و نماینده ویژه رئیس‌جمهور با اختیارات اصل 127 قانون اساسی برای مبارزه با فساد و از همه مهم‌تر برکناری برخی مدیران و افراد ناسالم اقتصادی از مناصب مدیریتی که همچنان هم ادامه دارد. در کنار این اقدام انتصاب مدیران پاکدست و فسادستیز و خوش‌نام بخش دیگری از اجرای پروژه ضدفساد بود. از سوی دیگر حذف تشریفات زائد مرسوم اداری و کاهش هزینه‌های جاری در مراسمات و سفرها موجب شد دولتگران گذشته به یک دولت با هزینه‌های معقول و ارزان‌قیمت تغییر مسیر دهد تا مبارزه با اشرافیگری از خود دولت آغاز شده باشد.





حمایت از تولید و ساخت مسکن
وعده‌های اصلی دولت گستره بسیار وسیعی دارد. مساله تولید،‌ مسکن،‌ اشتغال و بورس بخشی از اقداماتی است که دولت برای بهبود شرایط آن هم کارهای زیربنایی را آغاز کرده است. به‌طورمثال در حوزه تولید ما شاهد پرداخت تسهیلات در جهت حمایت از تولیدکنندگان به‌ویژه بنگاه‌های کوچک و متوسط و شرکت‌های دانش‌بنیان به مبلغ 477/8هزار میلیارد ریال بودیم یا در حوزه تامین سرمایه در گردش بنگاه‌ها جمعا به مبلغ 7818/2هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری و برای تامین مالی زنجیره تولید صنعت خودروسازی کشور به مبلغ ۲۰هزار میلیارد ریال اقدام شد. برای ارائه تسهیلات به واحدهای تولیدی آسیب‌دیده ناشی از کرونا هم به میزان ۱۰۹/۲هزار میلیارد ریال هزینه شد. همین‌طور در حوزه وعده‌های ساخت مسکن ما شاهد جایابی و آماده‌سازی زمین برای ساخت 5/2میلیون مسکن در سراسر کشور،‌ تصویب و ابلاغ سهم تسهیلات بانکی در شورای عالی پول و اعتبار و آغاز عملیات اجرایی ساخت ۷۰۰هزار مسکن بوده‌ایم البته در کنار این اقدامات باید کمک به تأمین مسکن نیازمندان و معلولان به تعداد 1900 واحد را هم در نظر داشت که به‌عنوان بخش‌های کمتردیده‌شده در دولت سیزدهم مورد توجه ویژه قرار گرفته است.