آورده رودخانه‌ها، نصف شده است

آورده رودخانه‌ها، نصف شده است

از شواهد این‌طور برمی‌آید كه حجم آب رودخانه‌های كشور در سال‌های اخیر به‌شدت كاهش یافته است.  اما برای این كه به نتیجه قطعی در این زمینه برسیم، با متولیان منابع آبی كشور تماس می‌گیریم. نخست شركت مدیریت منابع آب ایران كه وقتی با دو نفر از مسؤولانش صحبت می‌كنیم، هیچ‌كدام نمی‌توانند آمار دقیقی از كم شدن آورده رودخانه‌های كشور ارائه دهند.
بعد هم سازمان حفاظت محیط‌زیست كه در این زمینه علی مریدی، مدیركل دفتر آب و خاك آن پاسخگوی ما می‌شود و با استناد به آخرین آماری كه وزارت نیرو ارائه كرده، می‌گوید امروزه حجم آب رودخانه‌ها حدود نصف میانگین بلندمدت خود شده است. به گفته او، در میانگین درازمدت كه مربوط به دوره‌ای 40 ساله از سال‌های 45 تا 85 می‌شود، حجم آورده آب رودخانه‌ها سالانه بین 80 تا 90 میلیارد متر مكعب بوده، اما در 12 سال اخیر میزان كل روان‌آب‌های سطحی كشور حدود 40 تا 50 درصد كاهش داشته و به چیزی بین 45 تا 50 میلیارد متر‌مكعب رسیده است.
مریدی برای این اتفاق سه دلیل عمده را برمی‌شمارد؛ اول، كاهش میزان بارش‌ها در سال‌های اخیر و بروز پدیده خشكسالی، دوم، برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی مجاور رودخانه‌ها و سوم، اضافه برداشت از آب خود رودخانه به خاطر مصارف مستقیم و غیرمستقیم از جمله شرب، صنعت و كشاورزی.
او در این زمینه سدسازی را به عنوان یكی از مهم‌ترین علت‌های اضافه برداشت از آب رودخانه‌ها معرفی می‌كند و توضیح می‌دهد: ما در زمینه بهره‌برداری از سدها، عملكرد مناسبی نداشته‌ایم، زیرا وقتی در این زمینه تخصیص آب بخش‌های مختلف در وزارت نیرو انجام می‌شود، اغلب سهم طبیعت به آن اختصاص پیدا نمی‌كند. این در حالی است كه براساس مقررات جاری و ضوابط زیست‌محیطی، باید بین 20 تا 30 درصد حجم آبی كه وارد هر سد می‌شود، در طبیعت رها شود. مدیركل دفتر آب و خاك اما می‌گوید در همه سدهای كشور، حق طبیعت ادا نمی‌شود و همواره بهره‌برداران سدها از ترس این كه مبادا روزی آب برای دیگر مصارف كم بیاید، اول از همه سهم محیط زیست را قطع می‌كنند. اتفاقی كه از نظر مریدی، می‌توان آن را به عنوان علت اصلی خشك شدن بسیاری از رودخانه‌ها و تالاب‌های كشور از جمله زاینده‌رود و دریاچه ارومیه در نظر گرفت.