مشاعره با حریر سخن در رادیو فرهنگ
مثل همه تصوری كه از همه استادان ادبیات‌ داریم،‌ آذر كتابی حرف می‌زند و كنار تمام حرف‌ها و نكته‌هایی كه می‌گوید، چند بیت شعر چاشنی می‌كند تا بدانیم دستور زبان و ادبیات فارسی در تاروپود گفتارش تنیده شده است. دكتر اسماعیل آذر را چند نسل با برنامه‌های مشاعره می‌شناسند؛ استاد ادبیات فارسی با لهجه اصفهانی كه سال‌ها مجری و داور این مسابقه مشاعره بوده ‌است. مسابقه‌ای كه طرفداران خاص خودش را دارد كه روزها و شب‌هایشان را با دیوان شعرا سپری می‌کنند. حال در روزهای داغ تابستانی استاد آذر مشاعره را به استودیوهای ضبط برنامه رادیویی آورده است تا علاقه‌مندان از طریق امواج رادیو فرهنگ بتوانند تابستانشان را با شعری از شعرای كهن و معاصر سر كنند.
كودكی‌هایم با شعر و ادبیات همراه بود
آذر ابتدا از دوران كودكی خود می‌گوید: من سال ۱۳۲۳ در خیابان مدرس اصفهان به دنیا آمدم و همان جا بالیدم. دوخواهر و دو برادر بودیم. خانه ما یك حیاط هزار متری داشت و تقریبا یك خانه باغ بود. 22 ساله بودم كه از اصفهان خارج شدم تا در رشته مورد علاقه‌ام زبان و ادبیات فارسی تحصیل كنم؛ رشته‌ای كه در آن به مرتبه دكترا رسیدم. از آنجا که دوست داشتم ادبیات جهان را مطالعه كنم، زبان انگلیسی را هم آموختم و سال‌ها به عنوان مترجم برای شخصیت‌های مهم حضور داشتم و تاكنون چندین كتاب راز انگلیسی به فارسی ترجمه كرده‌ام. آن روزها شبانه‌روز این زبان را مطالعه می‌كردم و هیچ‌گاه سیر نمی‌شدم. خدا را شكر یكی از خوشبختی‌های من این است كتاب‌هایی را كه دوست داشتم بنویسم نوشته‌ام.
آذر درباره علاقه به ادبیات نیز بیان می‌كند: قدیم معمولا این‌طور بود كه وقتی بچه‌ها از مدرسه می‌آمدند و مشق‌هایشان را می‌نوشتند، برایشان كتاب می‌خواندند. من یادم می‌آید كه در دوره دبستان كتاب گلستان سعدی و در دبیرستان كلیله‌و‌دمنه می‌خواندیم. این در حالی است كه امروزه در مقطع كارشناسی ارشد ادبیات فارسی در طول ترم چندین صفحه را می‌خوانند اما مادرم هرشب حكایات را می‌خواند، برای ما ساده می‌كرد و من از كودكی به خاطر مادرم به ادبیات علاقه‌مند شدم.
امروز اقبال عمومی به مشاعره بیش از گذشته است
مجری برنامه‌ مشاعره «حریر سخن» درباره این نوع برنامه‌ها عنوان می‌كند: روز اولی كه می‌خواستیم برنامه مشاعره راه بیندازیم وقتی فراخوان می‌دادیم 2000 تا 4000 داوطلب داشتیم اما امروز هر بار كه برای مشاعره فراخوان داده می‌شود بیش از ۱۵۰‌هزار نفر برای مشاعره آماده هستند كه از این تعداد، عده زیادی زیر هفت سال دارند.
آذر درباره برنامه حریر سخن كه از تابستان روی آنتن رادیو فرهنگ می‌رود، گفت: این برنامه یك مشاعره رادیویی است كه داوری آن را سعیده اسماعیلی برعهده دارد و در حال حاضر مشغول ضبط و تولید این برنامه در رادیو فرهنگ هستیم.
او افزود: در اینجا كار در عین صمیمیت با جدیت پیش می‌رود و با توجه به اهتمام معاون محترم صدا آقای شاه‌آبادی با دعوت ایشان ما برنامه مشاعره را با نام حریر سخن به رادیو آوردیم و خوشبختانه صمیمیت و گرمی خاصی بین دست‌اندركاران تولید برنامه از تهیه‌كننده و صدابردار تا دیگر عوامل برقرار است كه این گرمی و صمیمیت در فضای برنامه نیز حاكم شده است.
حریر سخن برنامه‌ای برای پاسداشت زبان و ادبیات فارسی
آذر با اشاره به اهمیت پخش برنامه در قالب مشاعره، ادامه داد: فایده و اهمیت این برنامه‌ها در این است كه شما وقتی یك جمله زیبایی از آدم بزرگی به ذهن می‌سپارید. مفهوم این شعر قطعا روی شما تاثیر می‌گذارد. وقتی مفاهیم زیبا را مرور می‌كنید آرام می‌گیرید. شعر درون شما را آرام و آزاد می‌كند و البته مهم‌ترین غرض این نوع برنامه‌ها نشر و حفظ زبان و ادبیات فارسی است كه امیدواریم با این برنامه نیز شنوندگان همراه شده و قدری در آن زمینه بتوانیم موثر باشیم.
او در پایان با اشاره به تاثیرگذاری برنامه‌های مشاعره‌محور در علاقه‌مند كردن مخاطبان به شعر و ادبیات گفت: باتوجه به منویات رهبری در خصوص پاسداشت زبان و ادبیات فارسی این برنامه‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد از سویی در ذات و قریحه همه ما ایرانیان شعر و ادبیات جاری است و در فراخوان‌هایی كه برای شركت در این برنامه‌ها اعلام می‌شود افراد زیادی داوطلب حضور هستند كه سطح علاقه‌مندی مردم به شعر و ادبیات را نشان می‌دهد.
رسانه‌های نوین، مروج مشاعره هستند
محمدصادق رحمانیان، مدیر شبكه رادیویی فرهنگ درباره برنامه حریر سخن كه به‌زودی در جدول پخش این شبكه قرار می‌گیرد، گفت: مشاعره یكی از تفنن‌های كلامی مردم ایران بوده كه قدمتی به درازای شعر و ادب فارسی دارد و با توجه به ظهور رسانه‌های جدید نه تنها از اقبال به این تفنن و سرگرمی جذاب و آموزنده و ارزشمند كاسته نشده، بلكه رسانه‌های نوین این سرگرمی را در سطح وسیعی گسترش داده و رادیو فرهنگ هم در راستای رسالت خود برنامه مشاعره‌محور حریر سخن را تدارك دیده است.
دنبال امیدبخشی هستیم
در ادامه به سراغ سعیده اسماعیلی، داور برنامه حریر سخن می‌رویم تا درباره ویژگی‌های این برنامه با او گفت‌وگو كنیم. وی متولد تهران و كارشناس ارشد مهندسی ژنتیك است كه با توجه به علاقه شخصی به شعر و ادبیات فارسی در سال‌های پخش برنامه‌های مشاعره در كنار استاد آذر بوده است و این‎‌بار به عنوان داور در این برنامه حضور دارد. در ابتدای گفت‌وگو درباره چگونگی مشاعره در برنامه حریر سخن می‌گوید: در هر برنامه از شاعری خاص مسابقه را شروع می‌كنیم و شعرهای كمتر شنیده را انتخاب کرده و به دنبال این هستیم كه اشعار انتخابی حس آرامش و امید را به شنونده هدیه كند.
وی ادامه داد: در همه برنامه فرهنگ امید جاری و ساری است به طوری كه در بخش‌های مختلفی مانند مسابقه شعرخوانی به منظور نشر و گسترش اخلاق، امید و آرامش كه جانمایه شعر فارسی است، آموزش صحیح‌خوانی شعر و آرایه‌های ادبی، معرفی شاعران فارسی‌گوی، اشاعه هنر مشاعره به عنوان یك سنت فرهنگی و بومی كشور را دنبال می‌كنیم و از همه مهم‌تر خوشحال هستیم كه فرزندان ایران زمین از سنین پایین با روند و مفهوم این برنامه و پیام اشعار به طور كامل آشنا می‌شوند.
داوری با توجه به ظرفیت‌ها
صورت می‌گیرد
اسماعیلی درباره نوع داوری در این برنامه گفت: سعی می‌كنم داوری‌ها براساس سن و گستره اطلاعات شعری شركت‌كنندگان باشد و صرفا در برنامه به دنبال عدد و رقم نیستیم و می‌خواهیم شركت‌كنندگان را هم از این فضا دور كنیم تا در شعر دنبال مفاهیم ارزنده آن باشند و برنامه را یك مسابقه صرف سرگرمی نبینند و برایشان یك كارگاه آموزشی در قالب شعرخوانی باشد.
وی ادامه داد: البته ناگفته نماند كه چون برنامه حریر سخن، یك برنامه مشاعره مسابقه‌محور است پس امتیازدهی هم اهمیت پیدا می‌كند و یكی از شاخص‌های امتیازها توانایی شركت‌كنندگان در شعرخوانی و فهم شعر با توجه به نوع خوانش است.
اسماعیلی اضافه كرد: شركت‌كننده‌های این مسابقه از بین بیش از هزار نفر انتخاب شدند و از سراسر ایران هستند.
داور برنامه «حریر سخن» در پایان گفت: تفاوت برنامه در رادیو این است كه شركت‌كنندگان باید بتوانند با لحن خود حال و هوای شعر را انتقال دهند و در یك برنامه رادیویی لحن صدا و آواها در انتقال مفهوم نقش مهمی دارد.
حفظ زبان فارسی با «حریر سخن»
بر شانه بزرگان ادب فارسی
سید هادی موسوی‌نژاد، تهیه‌كننده این برنامه نیز درخصوص حریر سخن گفت: مشاعره حریر سخن در هر ضبط با سه شركت‌كننده برگزار می‌شود كه سه مرحله دارد و با مشاعره مشروط آغاز و با مشاعره كلمه پایانی به پایان می‌رسد و برگزیدگان با برندگان ضبط‌های قبلی مشاعره كرده تا برنده نهایی مشخص شود و در بین برنامه نیز استاد آذر حكمت‌های ادب فارسی را بیان می‌كند.
وی ادامه داد: حریر سخن به دنبال حفظ و پاسداشت فرهنگ و ادب پارسی است و برای این‌كه بتوانیم میراث گذشته را به درستی حفظ كنیم و پاس بداریم باید برشانه بزرگان ادب فارسی قدم بگذاریم و بخشی از این امر با توجه به شعر و شعرخوانی میسر می‌شود.
با حریر سخن ذهن‌های جوان را
به چالش دعوت می‌كنیم
موسوی‌نژاد گفت: مشاعره برای جوانان هیجان و جذابیت دارد و هوش و حافظه و چالاكی ذهن را به چالش می‌كشد. برای همین خوب است در این چالش ما از آموزه‌های بزرگان هم استفاده كنیم و شعر یكی از بهترین راه انتقال این آموزه‌ها محسوب می‌شود.
تهیه‌كننده برنامه حریر سخن با اشاره به بهره‌گیری از حمكت‌ها و پندها در شعر و ادب پارسی گفت: چون ادبیات ما غنی از پندها و آموزه‌های حكمت‌آمیز است این مسابقه می‌تواند یك بازتولید فرهنگی برای نسل جوان باشد و فضای مسابقه باعث می‌شود شعرخوانی از حالت یكنواختی خارج شده و هیجان در آن جاری شود.
وی افزود: فضای مسابقه محور برنامه این اجازه را می‌دهد در لابه‌لای هیجان و ضرباهنگ تند برنامه نكات پندآموزی هم ارائه شود كه همین یكی از نكات مثبت برنامه‌های مشاعره‌محور است.
برنامه حریر سخن از چهارشنبه تا شنبه در تابستان سال جاری از ساعت 11 و 30 دقیقه به مدت 30 دقیقه به همت گروه ادب و هنر به تهیه‌كنندگی سیدهادی موسوی‌نژاد و هماهنگی معین بادپا از رادیو فرهنگ روی موج اف‌ام ردیف ۱۰۶مگاهرتز پخش می‌شود.