معمای شورایاری

در اختلاف شورای شهر و سازمان بازرسی بر سر انتخابات شورایاری‌ها حق با چه کسی است؟

معمای شورایاری

اگر گواه‌مان تقویم و تاریخ باشد پنجمین دوره انتخابات شورایاری‌ها قرار است جمعه 4 مرداد برگزار شود، اما آنچه شواهد نشان می‌دهد اصلا شاید این انتخابات برگزار نشود! كمتر از پنج روز به آغاز انتخابات شورایاری‌ها زمان باقی مانده، اما روند برگزاری این انتخابات همچنان مبه‌هم است. در این میانه هم تا دل‌تان بخواهد اظهار‌نظر متناقض وجود دارد، فارغ از همه 12 هزار نامزد تایید صلاحیت شده هنوز همه آن جمعیت میلیونی كه خواهان شركت در این انتخابات هستند هم نمی‌دانند بالاخره جمعه می‌توانند رای بدهند یا نه.

ماجرا از این قرار است كه برای برگزاری انتخابات شورایاری‌ها مجلس مصوبه‌ای نداشته است، اما قرائت مسؤولان برگزار‌كننده جواز برگزاری انتخابات را مصوبه دولت می‌داند. اولین و مهم‌ترین ابهام هم در همین جا شكل گرفته است كه بر فرض قبول مصوبه دولت، كدام مصوبه هیات دولت درخصوص برگزاری انتخابات شورایاری‌ها در حال اجراست؟ این در حالی است كه حتی وجود چنین مصوبه‌ای نمی‌تواند ضمانت قانونی برگزاری انتخابات باشد. این ابهام مهم‌ترین نكته در برگزاری این انتخابات است، چرا كه وقتی چند روز پیش ناصر سراج، رئیس سازمان بازرسی كل كشور برگزاری این انتخابات را غیر‌قانونی عنوان كرد، اعضای شورای شهر همچنان بر برگزاری آن تاكید داشتند و برخی از نمایندگان مجلس هم بر قانونی بودن آن تاكید كردند، اما دیروز و در حاشیه نمایشگاه الكامپ باز هم ناصر سراج تاكید كرد «انتخابات شورایاری‌ها صددرصد غیرقانونی است.» او حتی این بار اعلام كرد «هركس برای انتخابات شورایاری هزینه‌ای كند، باید پاسخگو باشد.» همین تاكید چندباره رئیس سازمان بازرسی كشور بود كه محسن‌هاشمی را دیروز به دفتر ریاست‌جمهوری كشاند. او در حاشیه جلسه شورای شهر البته كه پاسخی به این ابهامات نداشت و همه اینها را منوط به دیداری كرد كه دیروز با حسن روحانی داشته است. جالب این‌كه حالا با وجود تأكید چندباره رئیس سازمان بازرسی كل كشور مبنی بر غیرقانونی بودن انتخابات شورایاری و ارسال نامه‌ای در همین زمینه به رئیس‌جمهور، رئیس قوه قضاییه، رئیس مجلس شورای اسلامی و وزیر كشور به منظور جلوگیری از برگزاری این انتخابات، شورای شهر تهران و وزارت كشور همچنان بر برگزاری این انتخابات اصرار دارند.

قانونی است؛ غیر‌قانونی است
پس از غیرقانونی اعلام شدن برگزاری این انتخابات از سوی سازمان بازرسی كل كشور واكنش برگزاركنندگان ارجاع به چهار دوره برگزاری این انتخابات با همین رویكرد در گذشته است، البته كه در این میان حتی علی اعطا، سخنگوی شورای شهر تهران اعلام كرد، «منظور آقای سراج شورای شهر تهران نبوده و آقای‌هاشمی این موضوع را پیگیری خواهد كرد.» به نظر می‌رسید تاكید دولت و وزارت كشور در برگزاری انتخابات آن‌قدر بوده كه نگرانی چندانی در این زمینه وجود نداشته باشد، اما تاثیر تاكید دوباره ناصر سراج بر غیرقانونی بودن انتخابات را این بار می‌شد در اظهارنظرهای مسؤولان شهری هم دید. پیروز حناچی، شهردار تهران در این رابطه اعلام كرده «به هر حال چهار دوره از انتخابات شورایاری‌ها برگزارشده و قرار است پنجمین دوره انتخابات شورایاری‌ها برگزار شود كه در همین زمینه مدیریت شهری اقدام به اخذ مصوبه دولت در این ارتباط كرده است، البته ما تابع قانون هستیم و اگر بنا نباشد، انتخابات را برگزار نخواهیم كرد و اگر قرار باشد انتخابات را برگزار می‌كنیم.» مورد اشاره شهردار تهران در این نقل قول هم «مصوبه دولت» است. هر چند در ادامه گفته‌های او می‌توان متوجه شد كه او هم همچون همه مردم منتظر برطرف شدن ابهامات است. البته كه باید گفت به‌طوركلی، انتخابات شورایاری‌ها ماهیت قانونی ندارد و حتی در دوره چهارم شورایاری‌ها برخی از حقوقدان‌ها نسبت به این موضوع معترض بودند و تأكید داشتند كه این انتخابات غیرقانونی است، اما در هر صورت با اخذ مجوز از هیات وزیران این انتخابات برگزار شد.

تایید و تكذیب مسؤولان
بدیهی است كه خلأ قانونی موجود در فاصله چند روز به برگزاری این انتخابات پر كردنی نیست، اما آن‌طور كه رئیس سازمان بازرسی كشور پیشتر عنوان كرده بود شاید بتوان از «ظرفیت سران سه قوا برای برگزاری این انتخابات» بهره برد، اما همین نكته هم منشا روایت‌های متفاوتی شد. در ابتدا محسن‌هاشمی، رئیس شورای شهر تهران در توییتی با اشاره با این گفته‌ها اعلام كرد: «رئیس سازمان بازرسی كل كشور برگزاری انتخابات شورایاری‌ها را منوط به موافقت سران قوا كرد كه با موافقت رئیس جمهور انتخابات در ۴مرداد برگزار می‌شود.» همین قطعیت از زبان آرش میلانی، عضو شورای اسلامی شهر تهران و رئیس ستاد هماهنگی شورایاری‌های تهران هم تكرار شد تا این بار رئیس سازمان بازرسی كل كشور برای روشن شدن مفهوم حرف خود در استفاده از ظرفیت سران سه قوا گفته‌های آنها را به نوعی تكذیب كند. او این باردر پاسخ به سؤالی مبنی بر این‌كه آرش میلانی عضو شورای اسلامی شهر تهران و رئیس ستاد هماهنگی شورایاری‌های تهران از موافقت سران قوا برای برگزاری انتخابات شورایاری‌ها خبر داده است به تسنیم گفت: چنین چیزی صحت ندارد؛ اتفاقا در معاونت حقوقی ریاست جمهوری حضور یافتیم و مسائل مورد نظر خود را ارائه كردیم.
​​​​​​​
مخالفان دیروز و موافقان امروز
آنچه از همه این اظهارنظرها می‌توان متوجه شد این است كه برگزاری انتخابات شورایاری‌ها هیچ استناد قانونی ندارد و برداشت برگزاركنندگان كه آن را منوط به مصوبه هیات دولت كرده‌اند هم توجیه قانونی ندارد. با توجه به فاصله كوتاه تا موعد اعلام شده شاید تنها راه هموار شدن برگزاری انتخابات موافقت سران سه قوا باشد كه آن هم تا این لحظه حاصل نشده است. اما نكته اینجاست كه این تنها ابهام این انتخابات نیست و موارد دیگری هم وجود دارد كه می‌تواند با مقایسه انتخابات دوره قبل با انتخابات پیش رو به دست آورد. به‌عنوان مثال در دوره قبل برگزاری انتخابات شورایاری‌ها بر اساس قانون توسط ستاد شورایاری برگزار شده است و شهرداری پشتیبان این انتخابات بوده، اما در این دوره شهرداری هم مجری و هم ناظر است.
این نكته از جایی محل بحث و حاشیه شده هم شورای شهر و هم مدیریت شهری به نوعی در دست یك جریان سیاسی است و همین نكته می‌تواند شائبه‌های بسیاری را پیش آورد. پرویز سروری، عضو پیشین شورای شهر تهران هم در گفت‌وگویش با فارس به این نكته اشاره كرد و گفت: «در انتخابات پنجمین دوره شورایاری‌ها مجری و ناظر خودشان هستند، صفر تا صد انتخابات در دست یك جریان سیاسی است، این جریان هم از طریق احزاب حمایت می‌شود، چه تضمینی وجود دارد كه این انتخابات به درستی انجام شود؟» این نكته وقتی جالب توجه می‌شود كه پرویز سروری، عضو ستاد چهارمین دوره شورایاری‌های شهر تهران نقل می‌كند در دوره پیش اتفاقا اعضای اصلاح‌طلب شورای شهر مخالف نظارت و برگزاری انتخابات توسط شهرداری بودند.
مشكوك است 
ابهامات پنجمین دوره انتخابات شورایاری‌ها در نوع رای‌گیری و محل برگزاری انتخابات هم ادامه دارد. در انتخابات گذشته رئیس وقت ستاد شورایاری‌ها پیشنهاد كرد كه این انتخابات به‌صورت الكترونیكی برگزار شود كه این پیشنهاد مورد مخالفت برخی از اعضای شورای شهر تهران قرار گرفت. آنها بر این باور بودند كه این روش منجر به تخلف در انتخابات می‌شود! اما حالا اعضای شورای شهر اعلام كرده‌اند انتخابات شورایاری‌ها باید به صورت الكترونیكی برگزار شود. مطابق اعلام رئیس شورای شهر تهران، در این دوره برای اولین بار از سامانه الكترونیكی برای اخذ رای و شمارش آرا استفاده می‌شود؛ آن هم بدون وجود ناظری خارج از جریان حاكم بر شهرداری و شورای شهر در پای صندوق‌ها.
مرتضی طلایی، رئیس پیشین ستاد هماهنگی شورایاری‌ها هم برگزاری انتخابات از سوی شهرداری آن هم به صورت الكترونیك را «مشكوك» خوانده است. نكته دیگر در محل برگزاری انتخابات است. 
تنها چند روز مانده به این انتخابات طبق اعلام رئیس شورای شهر تهران اعلام شد مرحله اخذ رای در مساجد برگزار نخواهد شد! همین نكته هم مخالفت برخی از مسؤولان پیشین شهری را به دنبال داشت. مرتضی طلایی در این رابطه افزود: برگزاری این انتخابات در مدارس هم از دیگر مسائل این انتخابات است كه امیدواریم با همه این مسائلی كه گفته شد، انتخابات سالمی برگزار شود كه البته بعید است.