مروری بر كتاب «پریدخت» اثر حامد عسكری که به چاپ بیستم رسیده است
عاشقانههای 5000 كیلومتری
فاطمه اسماعیلی / روزنامهنگار
سالهاست كه كسی برای احوالپرسی یا خبر دادن از حال و روز خود به شخصی در نقطهای دیگر، نامه نمینویسد. اصلا نمیدانیم این اتفاق خوبی است یا نه، ولی در هر صورت گسترش فناوری سبب شده نامهنگاری هم كاهش پیدا كند و دیگر كسی برای پرسیدن حال دوستش یا دادن خبر رسیدن به مقصدی نامه ننویسد و كلمات را پشت هم ردیف نكند.
در ابتداییترین حالت گوشی تلفن را برمیدارد و شماره مورد نظرش را میگیرد و با فرد مورد نظر حتی در دور دستترین نقطه زمین حرف میزند. ایمیل زدن (همان نامه الكترونیكی) و استفاده از نرمافزارهای پیامرسان هم ابزارهای دیگری هستند كه در این میان زمینه ارتباطهای سریع و آسان را فراهم كردهاند و بشر را از نوشتن روی كاغذ و پاكت كردن و تمبر چسباندن تجات دادهاند كه این را باید در كنار امكانات تماس تصویری به واسطه همین پیشرفتهای تكنولوژیك ارتباط قرار داد كه سبب میشود این فاصلهها تا حدود زیادی از میان برداشته شود، در حالی كه در زمانهای نهخیلی دور یك نامه در داخل یك كشور در بهترین حالت چند روز زمان میبرد تا به دست فرد مورد نظر برسد! فاصله میان كشورها كه زمان بیشتر میشد و گاهی نامه در این بین گم میشده و سالها بعد به دست گیرنده میرسید كه نمونههای این اتفاق را شنیده یا دیدهایم.
حالا در این بین قالب نامهنگاری قالبی ادبی است كه بسیاری تلاش میكنند در این قالب اثرشان را برای مخاطب آماده و تدوین كنند. در واقع این قالب امكاناتی در اختیار نویسنده قرار میدهد كه میتوانند بهتر ایده خود را پیاده كند و در تاریخ ادبیات ایران و جهان نیز این قالب نمونههای بسیاری به خود دیده است. حامد عسكری در اولین اثر منثوری كه از خود بهجا گذاشته سراغ این قالب رفته و خوانندهاش را در موقعیت نامهنگاریهای یك زوج عاشق قرار داده است؛ زوجی كه فاصله زیادی با هم دارند، ولی به واسطه این نامهها درد دوری و فراق را كم میكنند.
تهران تا پاریس فاصلهای بیش از 5000 كیلومتری دارند و سیدمحمود قصه حامد عسكری در «پریدخت» برای معشوقش از حال و روز خود مینویسد و حرف میزند و این كاغذها این فاصله را طی میكنند و به دست گیرنده میرسند. نامههایی كه در روزگار قاجار رد و بدل میشود و پریدخت از اتفاقاتی كه میبیند حرف میزند و سیدمحمود هم اتفاقات را گزارش میكند.
نثر برجستهترین ویژگی كتاب عسكری است. او در این كتاب تلاش كرده تا نثر و زبان دوره قاجار را در اثرش پیاده كند. اتفاقی كه باید گفت در آن موفق بوده و توانسته از پس این كار دشوار بربیاید. «تصدقت گردم! پریدخت جان! بعد از سلام. امروز سه روز است كه در پاریس یا به قول خودشان «پغیس»، رحل اقامت افكندهام و قرار است بعونا... و منته، همانگونه كه ذكرش رفت، درس طبابت بخوانم. اقامتگاهمان عمارتی است در حوالی فاكولته طب كه تمهیداتی بهقاعده دارد و اسباب معاش در مقبول و مطبوع مهیاست. كتابخانهای معظم و مفصل هم در جنب همین عمارت است كه اوقات فراغت بال را در آن میگذارنم؛ اما مگر خاطر عاطرتان میگذارد. جامهدان را كه باز میكنم، عطر وطن را انگار هنوز دارد. و آه از عطرها كه با این غریب دورافتاده از وطن، چهها نخواهد كرد...»
پریدخت در مدت كوتاهی كه از انتشار و رونمایی آن میگذرد توانسته ركورد فروش جالبی از خود بهجا بگذارد و در كمتر از 9 ماه به چاپ بیستم برسد كه نشان میدهد توانسته توجه مخاطبان را به خود جلب كند.
عسكری در این كتاب تنها به روایت مغازلههای عاشقانه یكزوج جوان، دست نزده، بلكه روایتش از مسائل اجتماعی و سیاسی روز دور نیست و خواننده در حاشیه این نامهها متوجه اتفاقاتی نظیر مشروطیت و... میشود. او حتی تلاش كرده روحیه سیدمحمود را نیز در اثرش نشان دهد و او را از بسیاری از روشنفكران فرنگ رفته آن روزگار متمایز كند و تصویری از او نشان دهد كه امتداد او را در سالهای دفاع مقدس نیز شاهد بودیم. كسانی كه در خارج مشغول تحصیل بودند، ولی در هنگامه جنگ، دفاع از وطن را بر هر امری مقدم شمردند و در جبههها حضور یافتند.
كتاب پریدخت با وجود اینكه در قالب نامهنگاری عرضه شده، اما در همین نامهها خواننده نگاه ریزبین نویسنده را به خوبی لمس میكند و متوجه دقت او میشود. نویسنده در واقع سعی كرده پا را از نامههایی كه تنها گزارشی از شرح حال است، فراتر بگذارد و اثری خلق كند كه خواننده بتواند با هر نامه موقعیتها را در ذهنش تداعی و بازسازی كند. عسكری در این كتاب كوشش كرده با استفاده از نامهها فضاسازی كند و كسانی كه آثار نامهنگاری را خوانده باشند، میدانند كه در آوردن این نكته كار راحتی نیست. در مجموع كتاب پریدخت اثر حامد عسكری كه نشر قبسات آن را منتشر كرده اثری است كه نشان داد قالب نامهنگاری ظرفیتهای زیادی در خلق ادبی دارد و مخاطبان نیز به آن اقبال نشان میدهند و در صورتی كه از این ظرفیت درست استفاده شود میتواند آثار متفاوتی را برای علاقهمندان به ادبیات فراهم كند.
در ابتداییترین حالت گوشی تلفن را برمیدارد و شماره مورد نظرش را میگیرد و با فرد مورد نظر حتی در دور دستترین نقطه زمین حرف میزند. ایمیل زدن (همان نامه الكترونیكی) و استفاده از نرمافزارهای پیامرسان هم ابزارهای دیگری هستند كه در این میان زمینه ارتباطهای سریع و آسان را فراهم كردهاند و بشر را از نوشتن روی كاغذ و پاكت كردن و تمبر چسباندن تجات دادهاند كه این را باید در كنار امكانات تماس تصویری به واسطه همین پیشرفتهای تكنولوژیك ارتباط قرار داد كه سبب میشود این فاصلهها تا حدود زیادی از میان برداشته شود، در حالی كه در زمانهای نهخیلی دور یك نامه در داخل یك كشور در بهترین حالت چند روز زمان میبرد تا به دست فرد مورد نظر برسد! فاصله میان كشورها كه زمان بیشتر میشد و گاهی نامه در این بین گم میشده و سالها بعد به دست گیرنده میرسید كه نمونههای این اتفاق را شنیده یا دیدهایم.
حالا در این بین قالب نامهنگاری قالبی ادبی است كه بسیاری تلاش میكنند در این قالب اثرشان را برای مخاطب آماده و تدوین كنند. در واقع این قالب امكاناتی در اختیار نویسنده قرار میدهد كه میتوانند بهتر ایده خود را پیاده كند و در تاریخ ادبیات ایران و جهان نیز این قالب نمونههای بسیاری به خود دیده است. حامد عسكری در اولین اثر منثوری كه از خود بهجا گذاشته سراغ این قالب رفته و خوانندهاش را در موقعیت نامهنگاریهای یك زوج عاشق قرار داده است؛ زوجی كه فاصله زیادی با هم دارند، ولی به واسطه این نامهها درد دوری و فراق را كم میكنند.
تهران تا پاریس فاصلهای بیش از 5000 كیلومتری دارند و سیدمحمود قصه حامد عسكری در «پریدخت» برای معشوقش از حال و روز خود مینویسد و حرف میزند و این كاغذها این فاصله را طی میكنند و به دست گیرنده میرسند. نامههایی كه در روزگار قاجار رد و بدل میشود و پریدخت از اتفاقاتی كه میبیند حرف میزند و سیدمحمود هم اتفاقات را گزارش میكند.
نثر برجستهترین ویژگی كتاب عسكری است. او در این كتاب تلاش كرده تا نثر و زبان دوره قاجار را در اثرش پیاده كند. اتفاقی كه باید گفت در آن موفق بوده و توانسته از پس این كار دشوار بربیاید. «تصدقت گردم! پریدخت جان! بعد از سلام. امروز سه روز است كه در پاریس یا به قول خودشان «پغیس»، رحل اقامت افكندهام و قرار است بعونا... و منته، همانگونه كه ذكرش رفت، درس طبابت بخوانم. اقامتگاهمان عمارتی است در حوالی فاكولته طب كه تمهیداتی بهقاعده دارد و اسباب معاش در مقبول و مطبوع مهیاست. كتابخانهای معظم و مفصل هم در جنب همین عمارت است كه اوقات فراغت بال را در آن میگذارنم؛ اما مگر خاطر عاطرتان میگذارد. جامهدان را كه باز میكنم، عطر وطن را انگار هنوز دارد. و آه از عطرها كه با این غریب دورافتاده از وطن، چهها نخواهد كرد...»
پریدخت در مدت كوتاهی كه از انتشار و رونمایی آن میگذرد توانسته ركورد فروش جالبی از خود بهجا بگذارد و در كمتر از 9 ماه به چاپ بیستم برسد كه نشان میدهد توانسته توجه مخاطبان را به خود جلب كند.
عسكری در این كتاب تنها به روایت مغازلههای عاشقانه یكزوج جوان، دست نزده، بلكه روایتش از مسائل اجتماعی و سیاسی روز دور نیست و خواننده در حاشیه این نامهها متوجه اتفاقاتی نظیر مشروطیت و... میشود. او حتی تلاش كرده روحیه سیدمحمود را نیز در اثرش نشان دهد و او را از بسیاری از روشنفكران فرنگ رفته آن روزگار متمایز كند و تصویری از او نشان دهد كه امتداد او را در سالهای دفاع مقدس نیز شاهد بودیم. كسانی كه در خارج مشغول تحصیل بودند، ولی در هنگامه جنگ، دفاع از وطن را بر هر امری مقدم شمردند و در جبههها حضور یافتند.
كتاب پریدخت با وجود اینكه در قالب نامهنگاری عرضه شده، اما در همین نامهها خواننده نگاه ریزبین نویسنده را به خوبی لمس میكند و متوجه دقت او میشود. نویسنده در واقع سعی كرده پا را از نامههایی كه تنها گزارشی از شرح حال است، فراتر بگذارد و اثری خلق كند كه خواننده بتواند با هر نامه موقعیتها را در ذهنش تداعی و بازسازی كند. عسكری در این كتاب كوشش كرده با استفاده از نامهها فضاسازی كند و كسانی كه آثار نامهنگاری را خوانده باشند، میدانند كه در آوردن این نكته كار راحتی نیست. در مجموع كتاب پریدخت اثر حامد عسكری كه نشر قبسات آن را منتشر كرده اثری است كه نشان داد قالب نامهنگاری ظرفیتهای زیادی در خلق ادبی دارد و مخاطبان نیز به آن اقبال نشان میدهند و در صورتی كه از این ظرفیت درست استفاده شود میتواند آثار متفاوتی را برای علاقهمندان به ادبیات فراهم كند.