به مناسبت انتشار كتاب خاطرات جان بولتون چند نمونه از روزنوشت‌های معروف سیاستمداران را معرفی کرده ایم
مروری بر روزنوشت‌های مردان سیاست
«اتاقی كه در آن اتفاق افتاد» نامی گنگ و نامفهوم كه دربردارنده خاطرات جان بولتون است؛ دیپلمات آمریكایی با آن سبیل معروف و مواضع ضدایرانی كه همواره مدافع تحریم و اعمال فشارهای بیشتر علیه ایران بوده است. این كتاب تبدیل به سوژه اول رسانه‌های جهان شده و در ایران نیز بخش‌هایی از آن در رسانه‌ها منعكس شده و نظرات و نقدهایی درباره آن در حال رد و بدل شدن است. كتابی كه گفته می‌شود ترامپ تلاش بسیاری كرد تا مانع انتشارش شود و خاطرات بولتون مربوط به دوره تصدی پست مشاور امنیت ملی آمریكا را در خود دارد. اثری كه نام آن حالتی رمزآلود و رازگونه دارد و مخاطب را دعوت و ترغیب می‌كند تا از فحوای آن سر دربیاورد. شاید سابقه فعالیت امنیتی بولتون عاملی باشد برای این نامگذاری و حالا این كتاب به صورت كامل در دسترس است و ترجمه فارسی آن نیز با سرعتی باورنكردنی منتشر شده است. انتشار این كتاب بهانه‌ای شد تا مروری داشته باشیم بر كارنامه چهره‌های سیاسی كه خاطرات خودشان را مكتوب كرده‌اند. اتفاقی كه از دیرباز امری مرسوم بوده و چهره‌های مهم روزنوشت‌هایی داشته‌اند و از آن به‌عنوان سندی برای تاریخ یاد می‌شود. چهره‌های داخلی و خارجی بسیاری را می‌توان نام برد كه با انتشار روزنوشت‌های خود، در واقع بخش دیده نشده‌ای از تاریخ را در برابر دید آیندگان قرار می‌دهند و این امكان را برای آنها فراهم می‌كنند تا خودشان قضاوت كنند. هرچند باید دید نویسنده خاطرات چقدر در روایت تاریخ صداقت داشته و آیا ملاحظه‌ای در روایتش لحاظ كرده یا خیر؟! به هر صورت چه صادقانه چه غیر آن، روزنوشت‌های چهره‌های سیاسی (به‌خصوص آنها كه در قید حیات نیستند) تنها راه دسترسی به تاریخ از زبان خودشان است و این می‌تواند اتفاق مثبتی باشد. این كتاب‌ها از این جهت اهمیت دارند كه روایت‌ساز هستند. در واقع آن كسی كه بتواند روایت خود از تاریخ را بسازد برنده است، چون همیشه بهترین قصه‌گو برنده است! و در میدان جنگ روایت‌ها، آن كسی برنده است و می‌تواند مارش پیروزی بنوازد كه روایتش را غالب كند؛ به همین خاطر باید روایتگری را جدی گرفت و تصور نكنیم خاطرات روزانه اهمیتی ندارند. در ادامه برخی كتاب‌هایی كه چهره‌های سیاسی ایرانی و خارجی آنها را نوشته‌اند با هم مرور می‌كنیم.
یونس فردوس نویسنده
محرمانه‌های دربار
اسدا... علم، وزیر دربار و نزدیك‌ترین فرد به محمدرضا پهلوی بوده است. شاید تعبیر رفیق گرمابه و گلستان توصیف دقیقی از رابطه شاه و علم باشد. كتابی كه علم در زمان حیات به صورت روزنوشت آن را نوشته و سند مهمی از روزهای حكومت پهلوی است. علم كه رابطه نزدیكی با دربار داشته در این كتاب تصاویری را به مخاطب خود نشان می‌دهد كه شاید باوركردنی نباشد. روایت بی‌واسطه دربار پهلوی و روابط درون آن در این كتاب به‌عنوان یك سند مكتوب امروز در اختیار تاریخ است. كتابی كه علم وصیت كرده بود پس از مرگش منتشر شود و علینقی عالیخانی (از وزرای دوران پهلوی) آن را ویرایش و منتشر كرد. كتابی كه حاوی نكاتی ریز از اتفاقات روزهای حكومت پهلوی است و از سال‌های دهه 40 آغاز می‌شود و تا یك‌سال پیش از انقلاب را در خود دارد. این كتاب توسط ناشران مختلف در ایران منتشر شده و برای علاقه‌مندان به مطالعه دوران پهلوی به‌عنوان یك سند مهم تلقی می‌شود.
مرد بحران‌ها
آیت‌ا... علی‌اكبر هاشمی رفسنجانی به‌عنوان یكی از چهره‌های مبارز انقلاب و از مقامات علیرتبه جمهوری اسلامی از جمله سیاستمدارانی است كه دست به قلمی کردن روزنوشت و انتشار آنها زده است. روزنوشت‌هایی كه بسیاری از آنها جنجالی است و تحلیل‌های زیادی را حول و حوش خود ایجاد کرده است. خاطرات روزانه مرحوم هاشمی که از سال 1360 شروع شده و تا دی 95 (یعنی زمان فوت وی) ادامه دارد، تا سال ۷۶ منتشر شده و خانواده وی اهتمام جدی در انتشار آنها دارند. خاطرات روزنوشت او گاهی از گزارش اتفاقاتی كه در طول روز با آنها سر و كار داشته فراتر نمی‌رود، اما با این حال جدیت هاشمی در ثبت و ضبط خاطرات ستودنی است. این در حالی است كه در جایگاه هاشمی هیچ‌كسی دست به چنین مستندسازی و نگارشی نزده و از این حیث می‌توان گفت هاشمی از زاویه خودش دست به روایت تاریخ و اتفاقات آن زده است. مجموعه خاطرات آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی از این منظر كه او همواره در قدرت حضور داشته و مناصبی مانند فرماندهی جنگ، ریاست جمهوری، ریاست مجلس شورای اسلامی، ریاست مجلس خبرگان رهبری، ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام و... را بهعهده داشته یكی از اسناد مهم در تاریخ معاصر محسوب می‌شود.
قصه مشروطه
حاج میرزا سید‌یحیی دولت‌آبادی
از رجال عصر مشروطه است كه خاطراتش در كتاب حیات یحیی ثبت شده و امروز به‌عنوان یكی از آثار مهم برای شناخت روزگار مشروطه قابل بررسی است. او شاعر، وقایع‌نگار و از جمله مشروطه‌خواهان بود كه چند دوره نیز در مجلس شورای ملی نماینده بود. خاطرات او كه در كتاب حیات یحیی ذكر شده روایت دقیقی از روزگار قاجار است كه امروز در اختیار علاقه‌مندان به تاریخ روزگار مشروطه
است. این كتاب كه در چند جلد نوشته شده شرح اتفاقاتی است كه از روزگار مشروطه تا زمان به قدرت رسیدن رضاخان پهلوی را برای تاریخ بازگو كرده است. در این مجموعه خواننده، وقایع سیاسی و اجتماعی را با زبان روان از سوی یكی از فعالان مشروطه‌خواه مرور می‌كند.
دهه 60 از نمای نزدیک
حجت‌الاسلام محمد محمدی ری‌شهری وزیر اطلاعات در دهه ۶۰، حاكم شرع در دادگاه‌های انقلاب و رئیس دادگاه انقلاب ارتش از جمله عناوینی بوده كه او مسؤولیت آنها را بهعهده داشته است. سرپرستی حجاج ایرانی، تولیت حرم حضرت عبد‌العظیم و نمایندگی خبرگان از دیگر مناصب او بوده است. او نیز یكی از شخصیت‌هایی است كه خاطرات خود را در چند جلد نوشته و مركز اسناد انقلاب اسلامی آن را منتشر كرده است. رسیدگی به پرونده کودتای نوژه و اتهامات سران نظامی حزب توده از جمله فعالیت‌های قضایی اوست. مارجای رویارویی آیت‌ا... شریعتمداری با نظام اسلامی، محاکمه سید مهدی هاشمی و قضایای مهم مربوط به آیت‌ا... منتظری در دهه 60 سرفصل‌های مهم خاطرات ری‌شهری هستند.از آنجا كه او دوره‌ای به‌عنوان امیرالحاج ایرانی فعالیت می‌كرده در كتاب خاطرات جدیدش روایت روزهای حضورش در حج را مشاهده می‌كنیم.
پشت پرده‌های مذاکره
حسن روحانی به‌عنوان هفتمین رئیس‌جمهوری اسلامی ایران و یكی از چهره‌های تاریخ انقلاب اسلامی دارای خاطراتی از روزهای انقلاب و دفاع مقدس است و همچنین ماجرای مذاكرات هسته‌ای در زمان دبیری شورای‌عالی امنیت ملی توسط روحانی نیز در كتاب مجزایی منتشر شده است. كتاب «امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای» دربردارنده خاطرات او از مسائل و حوادث به وجود آمده در ۶۷۸ روز مسؤولیت خود و همكارانش (14/7/1382 تا 24/5/1384) حول موضوع انرژی هسته‌ای ایران است و او چالش‌های به‌وجود آمده توسط كشورهای غربی به‌خصوص آمریكا و سه كشور اروپایی فرانسه، آلمان و بریتانیا را در این كتاب برای خواننده خود بیان می‌كند. در این كتاب به تاریخچه فناوری هسته‌ای در كشور و فرآیند دستیابی كشور به چرخه سوخت هسته‌ای نیز پرداخته شده‌است. این اثر، اولین كتابی است كه توسط یكی از مسؤولان ارشد ایران نگارش شده كه زمانی ریاست تیم مذاكره‌كننده هسته‌ای را بهعهده داشته‌است. در خبرها ذكر شده كه او خاطرات خود را از روزهای دولت تدبیر و امید نیز در دست نگارش دارد تا آن را به چاپ برساند.
ماجراهای آقای دبیر کل
این کتاب روایتی از دبیر کل سازمان ملل متحد است که با کارشکنی‌های آمریکا از سمت خود برکنار شد. نویسنده در یک خلاقیت روایی تلاش می‌کند به‌جای انتخاب سیر خطی وقایع و بیان آنها از روایت غیرخطی استفاده کند و با این روش جذابیت‌های روزنوشت‌های خود را افزایش دهد. او با تبیین دلایلی که باعث شد آمریکا با تمدید دوره ریاست او مخالفت کند خواننده در موقعیتی قرار می‌دهد که بی‌موضع نباشد. در سراسر کتاب غالی از این ناراحت است که آمریکا سعی فراوانی برای استفاده از سازمان ملل به عنوان یک آلت دست داشته و غالی همواره در برابر این وضعیت مقاومت کرده است. این کتاب روایت یک دبیرکل تک دوره‌ای را برای خواننده بازگو می‌کند و راوی نیز نشان می‌دهد که قدرت‌هایی مانند آمریکا در تسلط بر مجامع عمومی بین‌المللی از چه ابزارهایی استفاده می‌کنند. البته نباید غافل شد که غالی هرچند برای دومین مرتبه به عنوان دبیر کل انتخاب نشد ولی در دوران ریاستش نیز تلاش زیادی خلاف خواست آمریکا انجام نداده است.
وزیر دست‌به‌عصا
برای ما ایرانی‌ها جان كری مساوی است با برجام. اصولا ما اگر مقداری اهل سیاست و پیگیری اخبار باشیم چهره‌های بین‌المللی را در مناسبات سیاسی با كشور خودمان می‌شناسیم. البته باور دارم كه اگر همین الان برویم داخل صف نانوایی یا نمی‌دانم مثلا كف خیابان و از مردم بپرسیم جان كری را می‌شناسند یا نه؟ پاسخ اغلب‌شان یا صراحتا نه است یا می‌گویند اسمش را شنیده‌اند، ولی نمی‌دانند كیست! به همین خاطر می‌گویم شاید مثلا برای بسیاری اهمیت نداشته باشد روزنوشت‌های جان كری یا امثال او! اما فراموش نكنید كه گاهی همین كه این نكات را گوشه ذهن داشته باشیم (وزن كه ندارد) ممكن است روزی به دردمان بخورد و برایمان كارایی داشته باشد. آقای كری هم خاطرات خود را مكتوب كرده و در برابر قضاوت تاریخ قرار داده است. «هر روز موهبتی است» شرح زندگی این دیپلمات آمریكایی از كودكی تا روزهای حضورش در وزارت خارجه آمریكاست كه در آن می‌توان روزهای حضورش بر سر میز مذاكرات برجام را نیز مطالعه كرد.
رقیب ترامپ
هیلاری كلینتون را می‌توان به‌عنوان یكی از زنان فعال در عرصه سیاست در غرب معرفی كرد. او علاوه بر حضور مؤثر و پیگیر در كارزارهای انتخاباتی در نوشتن خاطرات روزنوشت اتفاقاتی كه از سر می‌گذراند و انتشار آنها نیز پیگیری بسیاری دارد. تا جایی كه دو عنوان از خاطرات او تاكنون به فارسی ترجمه شده كه یكی مربوط به روزهای تصدی پست وزارت خارجه در دولت اوباماست و دیگری رقابت‌های انتخاباتی او با دونالد ترامپ است. كتاب «انتخاب‌های سخت» روایت او از روزهای حضورش در وزارت امور خارجه ایالات متحده است. نكاتی كه در این كتاب دیده می‌شود تصویری جزئی و ریز از سیاست خارجی این كشور نشان می‌دهد كه مانند یك شطرنج‌باز ماهر برای حركتش فكر و حساب كرده و دست به مهره می‌شود. در این كتاب بارها نام ایران آورده می‌شود و نویسنده تلاش كرده تا روایتی دقیق از حضورش در وزارت خارجه را عرضه كند. كتاب دیگری كه از كلینتون در بازار كتاب ایران دیده می‌شود «آنچه اتفاق افتاد» است، خاطرات كلینتون از رقابت با دونالد ترامپ برای رسیدن به كاخ سفید. به نظر می‌رسد نوشتن خاطرات در میان سیاستمداران آمریكایی امری جدی است و آن‌قدر كه آمریكایی‌ها به نوشتن عادت دارند اروپایی‌ها ندارند.
رازهای شرمن
او نیز یكی از اعضای تیم مذاكره‌كننده آمریكا در ماجرای مذاكرات هسته‌ای با ایران است. اثر گذاری برجام بر وقایع سیاسی ایران ، می‌تواند علتی باشد كه خاطرات كنشگران این مذاكرات اهمیت پیدا كند. «بدون هراس» و «من ترسو نیستم» عنوان دو ترجمه از كتاب خاطرات شرمن است كه به فاصله كمی از یكدیگر روانه بازار كتاب داخلی شد تا مخاطبان روایت یكی از اعضای ارشد مذاكرات را بخوانند. هرچند شاید باز هم همان گزاره تكراری درباره شرمن نیز صادق باشد كه چه كسانی در كف جامعه «شرمن» را می‌شناسند؟!
داستان‌های جزیره
انگلیسی‌ها را ما نهایتا با چرچیل می‌شناسیم كه البته این هم ربطی به سفرش به تهران برای كنفرانس تهران در جریان جنگ دوم جهانی ندارد، بلكه او برای ما كاربردی ضرب‌المثل‌گونه دارد. به‌همین خاطر اگر خیلی اطلاعات‌مان درباره انگلستان در حوزه سیاست زیاد باشد شاید درباره تاچر یا ملكه پیر این كشور چیزهایی بدانیم. در غیراین‌صورت دیوید بكام و منچستریونایتد را بیشتر از چهره‌های سیاسی این كشور می‌شناسیم؛ حتی همین الان اگر از ما درباره نام نخست‌وزیر كنونی این كشور سؤال كنند بعید است بتوانیم پاسخش را پیدا كنیم. حالا تصور كنید، بخواهیم برویم سراغ خاطرات آقای تونی بلر با عنوان «سفر» كه در آن خاطرات شغلی و سیاسی بلر به‌عنوان نخست‌وزیر در آن بازگو شده است. تونی بلر در این كتاب، بیشتر از مسائل داخلی بریتانیا، به سیاست خارجی پرداخته و انتقاداتی را متوجه برخی اعضای حزب كارگر كرده كه باید گفت شاید برای یك كارشناس مسائل انگلستان و بریتانیا جذاب باشد، ولی خب عده‌ای هم هستند كه از این دست كتاب‌ها استقبال می‌كنند. البته شاید فصل مشترك اغلب كتاب‌های موجود ایران و برنامه هسته‌ای آن باشد كه در خاطرات اغلب چهره‌های سیاسی به آن اشاره شده‌است. بلر در کتابش ایران را برای غرب خطرناك‌تر از همسایگان عربش توصیف می‌كند.
به روایت مرد جنگ‌طلب
باید گفت محال است ایرانی باشیم و جورج دبلیو بوش را به یاد نیاوریم. البته این جمله برای متولدین میانه 80 به بعد خیلی مصداق ندارد و مراد كسانی است كه در سال‌های 80 قوه تشخیص داشتند. محال است جنگ آمریكا علیه عراق را فراموش كنیم كه چگونه نوروز در خانه بودیم و از تلویزیون لحظه به لحظه تحولات عراق و پیشروی نیروهای آمریكایی را دنبال می‌كردیم. كتاب «لحظات تصمیم‌گیری» عنوان خاطرات بوش است كه منتقدان بسیاری دارد. بوش در این كتاب بخش‌های مختلفی از زندگی خود را روایت كرده و در فصل‌هایی به دوران ریاست‌جمهوری‌اش اشاره كرده است. روزهایی كه جنگ افغانستان و عراق با فرمان او آغاز شد و دامنه آن تا امروز ادامه داشته است. این كتاب برای پی بردن به عمق حوادث می‌تواند مفید باشد هرچند بسیاری معتقدند بوش در روایت خاطراتش صداقت نداشته است.
«جك» لندن!
«كار، كار ایرانی‌هاست» عنوان خاطرات یكی از وزرای خارجه دولت انگلستان است. او با اشاره به ضرب‌المثلی قدیمی كه در میان ایرانیان رواج دارد عنوان كتابش را انتخاب كرده است. او تلاش دارد روایت خود از ریشه‌های بی‌اعتمادی تاریخی ایرانی‌ها به انگلستان را در این كتاب بازگو كند. شرح سفری تفریحی به یزد و مواجهه با مردم و اتفاقات مختلف از جمله حواشی این كتاب است كه استراو كوشش كرده نشان دهد بسیاری از باورهای موجود و رایج براساس ذهنیت غلط وجود دارد و سعی می‌كند غیرمستقیم آنها را برطرف كند. این كتاب با ترجمه‌های مختلفی در بازار كتاب دیده می‌شود و در مجموع از جمله آثار مهم سیاسیون در بازار كتاب ایران است كه استقبال خوبی هم از آن صورت گرفته است، زیرا استراو در جریان مذاكرات هسته‌ای نیز نقش مؤثری داشته و شاید خاطرات او برای موافقان و مخالفان این رویداد سیاسی جالب باشد.
اسدا... علم، وزیر دربار و نزدیك‌ترین فرد به محمدرضا پهلوی بوده است. شاید تعبیر رفیق گرمابه و گلستان توصیف دقیقی از رابطه شاه و علم باشد. كتابی كه علم در زمان حیات به صورت روزنوشت آن را نوشته و سند مهمی از روزهای حكومت پهلوی است. علم كه رابطه نزدیكی با دربار داشته در این كتاب تصاویری را به مخاطب خود نشان می‌دهد كه شاید باوركردنی نباشد. روایت بی‌واسطه دربار پهلوی و روابط درون آن در این كتاب به‌عنوان یك سند مكتوب امروز در اختیار تاریخ است. كتابی كه علم وصیت كرده بود پس از مرگش منتشر شود و علینقی عالیخانی (از وزرای دوران پهلوی) آن را ویرایش و منتشر كرد. كتابی كه حاوی نكاتی ریز از اتفاقات روزهای حكومت پهلوی است و از سال‌های دهه 40 آغاز می‌شود و تا یك‌سال پیش از انقلاب را در خود دارد. این كتاب توسط ناشران مختلف در ایران منتشر شده و برای علاقه‌مندان به مطالعه دوران پهلوی به‌عنوان یك سند مهم تلقی می‌شود.
مرد بحران‌ها
آیت‌ا... علی‌اكبر هاشمی رفسنجانی به‌عنوان یكی از چهره‌های مبارز انقلاب و از مقامات علیرتبه جمهوری اسلامی از جمله سیاستمدارانی است كه دست به قلمی کردن روزنوشت و انتشار آنها زده است. روزنوشت‌هایی كه بسیاری از آنها جنجالی است و تحلیل‌های زیادی را حول و حوش خود ایجاد کرده است. خاطرات روزانه مرحوم هاشمی که از سال 1360 شروع شده و تا دی 95 (یعنی زمان فوت وی) ادامه دارد، تا سال ۷۶ منتشر شده و خانواده وی اهتمام جدی در انتشار آنها دارند. خاطرات روزنوشت او گاهی از گزارش اتفاقاتی كه در طول روز با آنها سر و كار داشته فراتر نمی‌رود، اما با این حال جدیت هاشمی در ثبت و ضبط خاطرات ستودنی است. این در حالی است كه در جایگاه هاشمی هیچ‌كسی دست به چنین مستندسازی و نگارشی نزده و از این حیث می‌توان گفت هاشمی از زاویه خودش دست به روایت تاریخ و اتفاقات آن زده است. مجموعه خاطرات آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی از این منظر كه او همواره در قدرت حضور داشته و مناصبی مانند فرماندهی جنگ، ریاست جمهوری، ریاست مجلس شورای اسلامی، ریاست مجلس خبرگان رهبری، ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام و... را بهعهده داشته یكی از اسناد مهم در تاریخ معاصر محسوب می‌شود.
قصه مشروطه
حاج میرزا سید‌یحیی دولت‌آبادی
از رجال عصر مشروطه است كه خاطراتش در كتاب حیات یحیی ثبت شده و امروز به‌عنوان یكی از آثار مهم برای شناخت روزگار مشروطه قابل بررسی است. او شاعر، وقایع‌نگار و از جمله مشروطه‌خواهان بود كه چند دوره نیز در مجلس شورای ملی نماینده بود. خاطرات او كه در كتاب حیات یحیی ذكر شده روایت دقیقی از روزگار قاجار است كه امروز در اختیار علاقه‌مندان به تاریخ روزگار مشروطه
است. این كتاب كه در چند جلد نوشته شده شرح اتفاقاتی است كه از روزگار مشروطه تا زمان به قدرت رسیدن رضاخان پهلوی را برای تاریخ بازگو كرده است. در این مجموعه خواننده، وقایع سیاسی و اجتماعی را با زبان روان از سوی یكی از فعالان مشروطه‌خواه مرور می‌كند.
دهه 60 از نمای نزدیک
حجت‌الاسلام محمد محمدی ری‌شهری وزیر اطلاعات در دهه ۶۰، حاكم شرع در دادگاه‌های انقلاب و رئیس دادگاه انقلاب ارتش از جمله عناوینی بوده كه او مسؤولیت آنها را بهعهده داشته است. سرپرستی حجاج ایرانی، تولیت حرم حضرت عبد‌العظیم و نمایندگی خبرگان از دیگر مناصب او بوده است. او نیز یكی از شخصیت‌هایی است كه خاطرات خود را در چند جلد نوشته و مركز اسناد انقلاب اسلامی آن را منتشر كرده است. رسیدگی به پرونده کودتای نوژه و اتهامات سران نظامی حزب توده از جمله فعالیت‌های قضایی اوست. مارجای رویارویی آیت‌ا... شریعتمداری با نظام اسلامی، محاکمه سید مهدی هاشمی و قضایای مهم مربوط به آیت‌ا... منتظری در دهه 60 سرفصل‌های مهم خاطرات ری‌شهری هستند.از آنجا كه او دوره‌ای به‌عنوان امیرالحاج ایرانی فعالیت می‌كرده در كتاب خاطرات جدیدش روایت روزهای حضورش در حج را مشاهده می‌كنیم.
پشت پرده‌های مذاکره
حسن روحانی به‌عنوان هفتمین رئیس‌جمهوری اسلامی ایران و یكی از چهره‌های تاریخ انقلاب اسلامی دارای خاطراتی از روزهای انقلاب و دفاع مقدس است و همچنین ماجرای مذاكرات هسته‌ای در زمان دبیری شورای‌عالی امنیت ملی توسط روحانی نیز در كتاب مجزایی منتشر شده است. كتاب «امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای» دربردارنده خاطرات او از مسائل و حوادث به وجود آمده در ۶۷۸ روز مسؤولیت خود و همكارانش (14/7/1382 تا 24/5/1384) حول موضوع انرژی هسته‌ای ایران است و او چالش‌های به‌وجود آمده توسط كشورهای غربی به‌خصوص آمریكا و سه كشور اروپایی فرانسه، آلمان و بریتانیا را در این كتاب برای خواننده خود بیان می‌كند. در این كتاب به تاریخچه فناوری هسته‌ای در كشور و فرآیند دستیابی كشور به چرخه سوخت هسته‌ای نیز پرداخته شده‌است. این اثر، اولین كتابی است كه توسط یكی از مسؤولان ارشد ایران نگارش شده كه زمانی ریاست تیم مذاكره‌كننده هسته‌ای را بهعهده داشته‌است. در خبرها ذكر شده كه او خاطرات خود را از روزهای دولت تدبیر و امید نیز در دست نگارش دارد تا آن را به چاپ برساند.
ماجراهای آقای دبیر کل
این کتاب روایتی از دبیر کل سازمان ملل متحد است که با کارشکنی‌های آمریکا از سمت خود برکنار شد. نویسنده در یک خلاقیت روایی تلاش می‌کند به‌جای انتخاب سیر خطی وقایع و بیان آنها از روایت غیرخطی استفاده کند و با این روش جذابیت‌های روزنوشت‌های خود را افزایش دهد. او با تبیین دلایلی که باعث شد آمریکا با تمدید دوره ریاست او مخالفت کند خواننده در موقعیتی قرار می‌دهد که بی‌موضع نباشد. در سراسر کتاب غالی از این ناراحت است که آمریکا سعی فراوانی برای استفاده از سازمان ملل به عنوان یک آلت دست داشته و غالی همواره در برابر این وضعیت مقاومت کرده است. این کتاب روایت یک دبیرکل تک دوره‌ای را برای خواننده بازگو می‌کند و راوی نیز نشان می‌دهد که قدرت‌هایی مانند آمریکا در تسلط بر مجامع عمومی بین‌المللی از چه ابزارهایی استفاده می‌کنند. البته نباید غافل شد که غالی هرچند برای دومین مرتبه به عنوان دبیر کل انتخاب نشد ولی در دوران ریاستش نیز تلاش زیادی خلاف خواست آمریکا انجام نداده است.
وزیر دست‌به‌عصا
برای ما ایرانی‌ها جان كری مساوی است با برجام. اصولا ما اگر مقداری اهل سیاست و پیگیری اخبار باشیم چهره‌های بین‌المللی را در مناسبات سیاسی با كشور خودمان می‌شناسیم. البته باور دارم كه اگر همین الان برویم داخل صف نانوایی یا نمی‌دانم مثلا كف خیابان و از مردم بپرسیم جان كری را می‌شناسند یا نه؟ پاسخ اغلب‌شان یا صراحتا نه است یا می‌گویند اسمش را شنیده‌اند، ولی نمی‌دانند كیست! به همین خاطر می‌گویم شاید مثلا برای بسیاری اهمیت نداشته باشد روزنوشت‌های جان كری یا امثال او! اما فراموش نكنید كه گاهی همین كه این نكات را گوشه ذهن داشته باشیم (وزن كه ندارد) ممكن است روزی به دردمان بخورد و برایمان كارایی داشته باشد. آقای كری هم خاطرات خود را مكتوب كرده و در برابر قضاوت تاریخ قرار داده است. «هر روز موهبتی است» شرح زندگی این دیپلمات آمریكایی از كودكی تا روزهای حضورش در وزارت خارجه آمریكاست كه در آن می‌توان روزهای حضورش بر سر میز مذاكرات برجام را نیز مطالعه كرد.
رقیب ترامپ
هیلاری كلینتون را می‌توان به‌عنوان یكی از زنان فعال در عرصه سیاست در غرب معرفی كرد. او علاوه بر حضور مؤثر و پیگیر در كارزارهای انتخاباتی در نوشتن خاطرات روزنوشت اتفاقاتی كه از سر می‌گذراند و انتشار آنها نیز پیگیری بسیاری دارد. تا جایی كه دو عنوان از خاطرات او تاكنون به فارسی ترجمه شده كه یكی مربوط به روزهای تصدی پست وزارت خارجه در دولت اوباماست و دیگری رقابت‌های انتخاباتی او با دونالد ترامپ است. كتاب «انتخاب‌های سخت» روایت او از روزهای حضورش در وزارت امور خارجه ایالات متحده است. نكاتی كه در این كتاب دیده می‌شود تصویری جزئی و ریز از سیاست خارجی این كشور نشان می‌دهد كه مانند یك شطرنج‌باز ماهر برای حركتش فكر و حساب كرده و دست به مهره می‌شود. در این كتاب بارها نام ایران آورده می‌شود و نویسنده تلاش كرده تا روایتی دقیق از حضورش در وزارت خارجه را عرضه كند. كتاب دیگری كه از كلینتون در بازار كتاب ایران دیده می‌شود «آنچه اتفاق افتاد» است، خاطرات كلینتون از رقابت با دونالد ترامپ برای رسیدن به كاخ سفید. به نظر می‌رسد نوشتن خاطرات در میان سیاستمداران آمریكایی امری جدی است و آن‌قدر كه آمریكایی‌ها به نوشتن عادت دارند اروپایی‌ها ندارند.
رازهای شرمن
او نیز یكی از اعضای تیم مذاكره‌كننده آمریكا در ماجرای مذاكرات هسته‌ای با ایران است. اثر گذاری برجام بر وقایع سیاسی ایران ، می‌تواند علتی باشد كه خاطرات كنشگران این مذاكرات اهمیت پیدا كند. «بدون هراس» و «من ترسو نیستم» عنوان دو ترجمه از كتاب خاطرات شرمن است كه به فاصله كمی از یكدیگر روانه بازار كتاب داخلی شد تا مخاطبان روایت یكی از اعضای ارشد مذاكرات را بخوانند. هرچند شاید باز هم همان گزاره تكراری درباره شرمن نیز صادق باشد كه چه كسانی در كف جامعه «شرمن» را می‌شناسند؟!
داستان‌های جزیره
انگلیسی‌ها را ما نهایتا با چرچیل می‌شناسیم كه البته این هم ربطی به سفرش به تهران برای كنفرانس تهران در جریان جنگ دوم جهانی ندارد، بلكه او برای ما كاربردی ضرب‌المثل‌گونه دارد. به‌همین خاطر اگر خیلی اطلاعات‌مان درباره انگلستان در حوزه سیاست زیاد باشد شاید درباره تاچر یا ملكه پیر این كشور چیزهایی بدانیم. در غیراین‌صورت دیوید بكام و منچستریونایتد را بیشتر از چهره‌های سیاسی این كشور می‌شناسیم؛ حتی همین الان اگر از ما درباره نام نخست‌وزیر كنونی این كشور سؤال كنند بعید است بتوانیم پاسخش را پیدا كنیم. حالا تصور كنید، بخواهیم برویم سراغ خاطرات آقای تونی بلر با عنوان «سفر» كه در آن خاطرات شغلی و سیاسی بلر به‌عنوان نخست‌وزیر در آن بازگو شده است. تونی بلر در این كتاب، بیشتر از مسائل داخلی بریتانیا، به سیاست خارجی پرداخته و انتقاداتی را متوجه برخی اعضای حزب كارگر كرده كه باید گفت شاید برای یك كارشناس مسائل انگلستان و بریتانیا جذاب باشد، ولی خب عده‌ای هم هستند كه از این دست كتاب‌ها استقبال می‌كنند. البته شاید فصل مشترك اغلب كتاب‌های موجود ایران و برنامه هسته‌ای آن باشد كه در خاطرات اغلب چهره‌های سیاسی به آن اشاره شده‌است. بلر در کتابش ایران را برای غرب خطرناك‌تر از همسایگان عربش توصیف می‌كند.
به روایت مرد جنگ‌طلب
باید گفت محال است ایرانی باشیم و جورج دبلیو بوش را به یاد نیاوریم. البته این جمله برای متولدین میانه 80 به بعد خیلی مصداق ندارد و مراد كسانی است كه در سال‌های 80 قوه تشخیص داشتند. محال است جنگ آمریكا علیه عراق را فراموش كنیم كه چگونه نوروز در خانه بودیم و از تلویزیون لحظه به لحظه تحولات عراق و پیشروی نیروهای آمریكایی را دنبال می‌كردیم. كتاب «لحظات تصمیم‌گیری» عنوان خاطرات بوش است كه منتقدان بسیاری دارد. بوش در این كتاب بخش‌های مختلفی از زندگی خود را روایت كرده و در فصل‌هایی به دوران ریاست‌جمهوری‌اش اشاره كرده است. روزهایی كه جنگ افغانستان و عراق با فرمان او آغاز شد و دامنه آن تا امروز ادامه داشته است. این كتاب برای پی بردن به عمق حوادث می‌تواند مفید باشد هرچند بسیاری معتقدند بوش در روایت خاطراتش صداقت نداشته است.
«جك» لندن!
«كار، كار ایرانی‌هاست» عنوان خاطرات یكی از وزرای خارجه دولت انگلستان است. او با اشاره به ضرب‌المثلی قدیمی كه در میان ایرانیان رواج دارد عنوان كتابش را انتخاب كرده است. او تلاش دارد روایت خود از ریشه‌های بی‌اعتمادی تاریخی ایرانی‌ها به انگلستان را در این كتاب بازگو كند. شرح سفری تفریحی به یزد و مواجهه با مردم و اتفاقات مختلف از جمله حواشی این كتاب است كه استراو كوشش كرده نشان دهد بسیاری از باورهای موجود و رایج براساس ذهنیت غلط وجود دارد و سعی می‌كند غیرمستقیم آنها را برطرف كند. این كتاب با ترجمه‌های مختلفی در بازار كتاب دیده می‌شود و در مجموع از جمله آثار مهم سیاسیون در بازار كتاب ایران است كه استقبال خوبی هم از آن صورت گرفته است، زیرا استراو در جریان مذاكرات هسته‌ای نیز نقش مؤثری داشته و شاید خاطرات او برای موافقان و مخالفان این رویداد سیاسی جالب باشد.
ضمیمه نوجوانه
تیتر خبرها
