چه عبرت‌هایی در جای خالی احتمالی شعر انقلاب میان نامزدهای جشنواره شعر فجر امسال هست؟
لااقل حاضری بزنیم
آیا امسال جای ناشران انقلابی میان آثار شرکت‌کننده در رقابت جشنواره شعر فجر خالی است؟ این سوالی است که می‌توانیم با نگاهی به آثاری بپرسیم که به صورت بالقوه از ظرفیتی برای مطرح شدن در جشنواره شعر فجر برخوردارند.
چهاردهمین دوره جشنواره شعر فجر در بهمن سال98 درحالی برگزار شد که اثری از انتشارات شهرستان ادب در کنار آثار دیگری از چشمه، فصل پنجم، ایهام و نزدیک‌تر به رقابت می‌پرداختند. یک دوره پیشتر از آن در میان نامزدهای سیزدهمین دوره جشنواره، نام دو اثر از سوره مهر و شهرستان ادب در کنار آثار دیگری از چشمه، فصل پنجم و سپیده باران به چشم می‌خورد. بدون تردید ناشران سرشناس کشور با رویکردها و ذائقه‌های مخصوص به خود شناخته می‌شوند و همین عنصر هویت‌بخش در آثار آنان جاری می‌شود. از طرف دیگر حفظ تنوع و تکثر سلایق در جشنواره شعر فجر عاملی است که می‌تواند به وسعت دید آن قوام ببخشد، اما غیراز رویکرد هیات داوران جشنواره، عوامل دیگری هم در ایجاد این وسعت دید سهیم است از جمله این که ناشران و شعرا با رویکردهای متفاوت همواره آثاری برای عرضه در این عرصه رقابتی داشته باشند. به نظر می‌رسد امسال جای این ناشران با آثار هویت‌مندشان در جشنواره شعر فجر خالی باشد. اما چرا این اتفاق افتاده است؟
ناشران چه می‌گویند؟
محمدامین اکبری، مدیر انتشارات شهرستان ادب در پاسخ به این سوال جام‌جم که کدام عناوین کتاب شعر را در سال 98 به بازار عرضه کرده است، می‌گوید: «سال 98 به علت تغییرات مدیریتی در انتشارات شهرستان ادب و برخی دلایل دیگر، موفق به عرضه هیچ عنوان شعری به بازار نشدیم».
او اما اضافه می‌کند این انتشارات در سال 99 تاکنون با پنج کتاب شعر در بازار نشر حضور داشته و تا پایان امسال سه عنوان دیگر را نیز به آنها اضافه خواهد کرد.
با این حال باتوجه به این که جشنواره شعر فجر در هر دوره کتاب‌های عرضه شده در سال قبل را به داوری می‌نشیند، عملا انتشارات شهرستان ادب شانسی برای حضور در رقابت این دوره نخواهد داشت.
از جوایز چه خبر؟
بررسی دیگر جوایز معتبر امسال نظیر کتاب سال قیصر امین‌پور(کتاب سال شعر جوان) اما نشان می‌دهد دو عنوان از انتشارات سوره مهر در میان نامزدهای این جایزه حضور داشتند.
«بی‌نظمی» اثر احسان انصاری و «این کوه سرش همیشه زیر برف است» اثر محمد عالی‌زاده توسط انتشارات سوره مهر در رقابت جایزه کتاب سال شعر جوان حضور داشتند.
اما این جایزه که اواخر آذرماه برندگان خود را اعلام کرد، نهایتا در میان برندگان و تقدیرشدگان خود جایی برای این دو اثر درنظر نگرفت. با این همه بی‌تردید این دو اثر نیز در میان آثاری که در جشنواره فجر مورد بررسی قرار خواهند گرفت، حضور خواهند داشت.
هرچند جای خالی برخی ناشران انقلابی سرشناس یا کاهش تعداد عناوین منتشرشده از سوی آنها نمی‌تواند به طور قطعی مساوی با محدود شدن رقابت جشنواره شعر فجر در انحصار برخی رویکردهای خاص باشد چرا که بیش از 2000 اثر از سراسر کشور در بخش‌های مختلف جشنواره مورد بررسی داوران قرار خواهند گرفت اما احتمالا نشانه‌ای است از این که کم‌کاری شاعران و ناشران با رویکردهای متفاوت می‌تواند ویترین جشنواره فجر را ناقص و وسعت دید آن را
حد بزند.
این مساله وقتی حساس‌تر می‌شود که توجه کنیم جشنواره شعر فجر در واقع عملا پیشنهادهایی را پیش روی خوانندگان و علاقه‌مندان به شعرر معاصر کشور می‌گذارد و از این رو می‌تواند به ذائقه عمومی در این حوزه جهت دهد.
مقایسه با جشنواره پارسال
در برخی دوره‌ها ممکن است به علت نوع چیدمان داوران و رویکردها و سلایق آنها، خروجی جشنواره حاوی نگاه و جهت خاصی باشد اما گاهی هم این اتفاق صرفا به علت عدم حضور شاعران و کم‌کاری ناشران روی می‌دهد.
این درحالی است که فرازونشیب‌های سال98 برگزیده‌های شعر جشنواره فجر امسال را هم از برخی نظرگاه‌ها حساس‌تر می‌کند و می‌توان آن را معادل تقویت یا تضعیف شعر انقلاب در سالی که گذشت پنداشت.
آیا ما آن‌طور که باید و شاید دست بازار را پر کرده‌ایم؟ آیا مخاطبی علاقه‌مند به شعر انقلاب می‌تواند آثار شاخص مدنظر خود را در خروجی چهاردهمین جشنواره شعر فجر بیابد؟ آیا فقدان این آثار در میان نامزدها یا برگزیدگان جشنواره شعر فجر می‌تواند برای شاعران و ناشران کشور، نشانه گویایی برای تمرکز بر افزایش کمیت و کیفیت تولیدات باشد؟ اینها سوالاتی است که تا پایان هفته جاری و اعلام نامزدهای جشنواره شعر فجر امسال، پاسخ خود را خواهند یافت و باید دید واکنش شعر انقلاب به این جای خالی احتمالی چیست و آیا اقداماتی را برای تقویت بنیه خود در نظر
خواهد گرفت.
چهاردهمین دوره جشنواره شعر فجر در بهمن سال98 درحالی برگزار شد که اثری از انتشارات شهرستان ادب در کنار آثار دیگری از چشمه، فصل پنجم، ایهام و نزدیک‌تر به رقابت می‌پرداختند. یک دوره پیشتر از آن در میان نامزدهای سیزدهمین دوره جشنواره، نام دو اثر از سوره مهر و شهرستان ادب در کنار آثار دیگری از چشمه، فصل پنجم و سپیده باران به چشم می‌خورد. بدون تردید ناشران سرشناس کشور با رویکردها و ذائقه‌های مخصوص به خود شناخته می‌شوند و همین عنصر هویت‌بخش در آثار آنان جاری می‌شود. از طرف دیگر حفظ تنوع و تکثر سلایق در جشنواره شعر فجر عاملی است که می‌تواند به وسعت دید آن قوام ببخشد، اما غیراز رویکرد هیات داوران جشنواره، عوامل دیگری هم در ایجاد این وسعت دید سهیم است از جمله این که ناشران و شعرا با رویکردهای متفاوت همواره آثاری برای عرضه در این عرصه رقابتی داشته باشند. به نظر می‌رسد امسال جای این ناشران با آثار هویت‌مندشان در جشنواره شعر فجر خالی باشد. اما چرا این اتفاق افتاده است؟
ناشران چه می‌گویند؟
محمدامین اکبری، مدیر انتشارات شهرستان ادب در پاسخ به این سوال جام‌جم که کدام عناوین کتاب شعر را در سال 98 به بازار عرضه کرده است، می‌گوید: «سال 98 به علت تغییرات مدیریتی در انتشارات شهرستان ادب و برخی دلایل دیگر، موفق به عرضه هیچ عنوان شعری به بازار نشدیم».
او اما اضافه می‌کند این انتشارات در سال 99 تاکنون با پنج کتاب شعر در بازار نشر حضور داشته و تا پایان امسال سه عنوان دیگر را نیز به آنها اضافه خواهد کرد.
با این حال باتوجه به این که جشنواره شعر فجر در هر دوره کتاب‌های عرضه شده در سال قبل را به داوری می‌نشیند، عملا انتشارات شهرستان ادب شانسی برای حضور در رقابت این دوره نخواهد داشت.
از جوایز چه خبر؟
بررسی دیگر جوایز معتبر امسال نظیر کتاب سال قیصر امین‌پور(کتاب سال شعر جوان) اما نشان می‌دهد دو عنوان از انتشارات سوره مهر در میان نامزدهای این جایزه حضور داشتند.
«بی‌نظمی» اثر احسان انصاری و «این کوه سرش همیشه زیر برف است» اثر محمد عالی‌زاده توسط انتشارات سوره مهر در رقابت جایزه کتاب سال شعر جوان حضور داشتند.
اما این جایزه که اواخر آذرماه برندگان خود را اعلام کرد، نهایتا در میان برندگان و تقدیرشدگان خود جایی برای این دو اثر درنظر نگرفت. با این همه بی‌تردید این دو اثر نیز در میان آثاری که در جشنواره فجر مورد بررسی قرار خواهند گرفت، حضور خواهند داشت.
هرچند جای خالی برخی ناشران انقلابی سرشناس یا کاهش تعداد عناوین منتشرشده از سوی آنها نمی‌تواند به طور قطعی مساوی با محدود شدن رقابت جشنواره شعر فجر در انحصار برخی رویکردهای خاص باشد چرا که بیش از 2000 اثر از سراسر کشور در بخش‌های مختلف جشنواره مورد بررسی داوران قرار خواهند گرفت اما احتمالا نشانه‌ای است از این که کم‌کاری شاعران و ناشران با رویکردهای متفاوت می‌تواند ویترین جشنواره فجر را ناقص و وسعت دید آن را
حد بزند.
این مساله وقتی حساس‌تر می‌شود که توجه کنیم جشنواره شعر فجر در واقع عملا پیشنهادهایی را پیش روی خوانندگان و علاقه‌مندان به شعرر معاصر کشور می‌گذارد و از این رو می‌تواند به ذائقه عمومی در این حوزه جهت دهد.
مقایسه با جشنواره پارسال
در برخی دوره‌ها ممکن است به علت نوع چیدمان داوران و رویکردها و سلایق آنها، خروجی جشنواره حاوی نگاه و جهت خاصی باشد اما گاهی هم این اتفاق صرفا به علت عدم حضور شاعران و کم‌کاری ناشران روی می‌دهد.
این درحالی است که فرازونشیب‌های سال98 برگزیده‌های شعر جشنواره فجر امسال را هم از برخی نظرگاه‌ها حساس‌تر می‌کند و می‌توان آن را معادل تقویت یا تضعیف شعر انقلاب در سالی که گذشت پنداشت.
آیا ما آن‌طور که باید و شاید دست بازار را پر کرده‌ایم؟ آیا مخاطبی علاقه‌مند به شعر انقلاب می‌تواند آثار شاخص مدنظر خود را در خروجی چهاردهمین جشنواره شعر فجر بیابد؟ آیا فقدان این آثار در میان نامزدها یا برگزیدگان جشنواره شعر فجر می‌تواند برای شاعران و ناشران کشور، نشانه گویایی برای تمرکز بر افزایش کمیت و کیفیت تولیدات باشد؟ اینها سوالاتی است که تا پایان هفته جاری و اعلام نامزدهای جشنواره شعر فجر امسال، پاسخ خود را خواهند یافت و باید دید واکنش شعر انقلاب به این جای خالی احتمالی چیست و آیا اقداماتی را برای تقویت بنیه خود در نظر
خواهد گرفت.
