فرانسوی‌ها در قبال پرونده هسته‌ای ایران از آغاز مذاکرات سال 92 تاکنون مواضع پر فراز و نشیبی داشته‌اند. یکی از معروف‌ترین این مواضع که در ذهن مردم ایران هم باقی مانده‌است ایفای نقش پلیس از سوی لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه است.
در این مذاکرات در مقطعی که ایران و کشورهای 1+5 در ژنو در آستانه یک توافق مقدماتی قرار داشتند، فرانسوی‌ها با مجادله بر سر رآکتور هسته‌ای اراک باعث عقب افتادن آن شدند.
پس از آن بود که لوران فابیوس، وزیر خارجه وقت فرانسه به گربه سیاه مذاکرات موسوم شد و بار اصلی انتشار اخبار منفی از مذاکرات را بر عهده داشت. حتی در زمانی که ایران و آمریکا به تفاهم قطعی در خصوص حجم و میزان غنی‌سازی در مذاکرات لوزان سوییس در سال ۲۰۱۵ دست یافته بودند، باز هم فرانسه بر موضع خود در خصوص عدم به رسمیت شناخته شدن غنی‌سازی بومی در ایران تاکید می‌کرد.
در دوره ترامپ، فرانسوی‌ها سعی کردند نقش خود را از پلیس بد به پلیس خوب تغییر دهند بر همین اساس بود که امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه مصرانه به فکر برقراری مذاکره میان ایران و آمریکا افتاد و طرح‌هایی را نیز برای خروج از بن‌بست برجام ارائه کرد؛ طرح‌هایی که محمدجواد ظریف وزیرخارجه کشورمان از آنها به ابتکارات مرده زاده شده امانوئل مکرون یاد کرد.
با این‌حال فرانسوی‌ها در سال گذشته آن‌قدر در پیگیری این طرح‌ها جدی بودند که برای مدتی، جریان خبری را به دست گرفتند. امانوئل مکرون در خصوص طرح ابتکاری خود سال گذشته در چند نوبت مکالمات تلفنی طولانی را با حسن روحانی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران برقرار کرد و در نقطه اوج این رایزنی‌ها در تابستان سال گذشته در حالی که اجلاس گروه 7 با حضور دونالد ترامپ و رئیس‌جمهوری فرانسه در بیاریتز فرانسه در حال برگزاری بود محمدجواد ظریف در سفری ناگهانی به این شهر رفت و با لودریان وزیر خارجه فرانسه و مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه گفت‌وگو کرد.
مکرون در نشست خبری خود با ترامپ در پایان اجلاس جی ۷ نیز از تدوین یک نقشه کاری برای حل مشکلات موجود خبر داد و از تلاش برای انجام یک دیدار بین حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران و دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا سخن گفت. در سفر سال گذشته حسن روحانی به نیویورک برای حضور در اجلاس سازمان ملل هم مکرون با حضور در محل اقامت رئیس‌جمهوری کشورمان از وی خواست با دونالد ترامپ گفت‌وگو کند.




تغییر دوباره نقش
اما اکنون که دونالد ترامپ رفته، مواضع فرانسوی‌ها نشان می‌دهد این کشور دوباره می‌خواهد نقش پلیس بد را ایفا کند.
در همین زمینه می‌توان به اظهارات ژان ایو لودریان، وزیرخارجه فرانسه در هفته‌های اخیر اشاره کرد که واکنش تند وزیر خارجه کشورمان را نیز به دنبال داشت.    وی اخیرا در گفت‌وگویی با ادعای این‌که فعالیت‌های منطقه‌ای و موشکی ایران، بی‌ثبات‌کننده منطقه است، گفته بود آمریکا باید با بازگشت به برجام زمینه افزایش دامنه این توافق به فعالیت‌های موشکی و منطقه‌ای ایران را فراهم کند. لودریان همچنین در دیدار شیخ عبدا... بن زاید، وزیر خارجه امارات مدعی شد ایران باید به منظور حفظ ثبات در منطقه و جلوگیری از بحران جدی اشاعه‌ای فورا رعایت تعهدات هسته‌ای خود ذیل برجام را از سر بگیرد. محمدجواد ظریف در واکنشی تند به این‌گونه مواضع لودریان در توییتر نوشت: همکار محترم؛ شما دوران کاری خود را در کابینه با فروش سلاح به جنایتکاران جنگی سعودی آغاز کردی. از حرف‌های پوچ و مهمل درباره ایران دست بردار... از حفاظت از جنایتکارانی که منتقدان خود را با اره تکه‌تکه و از جنگ‌افزارهای ساخت «شما» برای سلاخی کودکان در یمن استفاده می‌کنند، دست بردارید.



فرانسه در آرزوی رهبری اروپا
بخشی از مواضع این روزهای فرانسوی‌ها به رویکرد کلی حاکم بر سیاست‌های کاخ الیزه برمی‌گردد. این کشور تلاش زیادی دارد خود را در جایگاه رهبری اتحادیه‌اروپا قرار دهد و این رویکرد به‌ویژه پس از خروج انگلیس از اتحادیه‌اروپا تشدید شده‌است. بر همین اساس است که این کشور گاهی در قامت یک مخالف به صورت تمام قد در مقابل سایر کشورها از جمله آمریکا و آلمان و انگلیس می‌ایستد و گاهی تلاش می‌کند با فراهم کردن مقدمات دیدار میان روسای‌جمهور آمریکا و ایران، نام خود را در عرصه بین‌المللی به‌عنوان یک میانجی قدرتمند به ثبت برساند.
ویلیام هیگ، وزیرخارجه اسبق انگلیس در مطلبی با بیان این‌که فرانسه همواره در آرزوی رهبری اروپا بوده‌است، می‌گوید: با خروج رسمی انگلیس از اتحادیه‌اروپا، فرانسه به عنوان یکی از برندگان جنگ‌جهانی‌دوم و تنها دارنده سلاح اتمی اتحادیه‌اروپای جدید به همراه عضویت دائم در شورای‌امنیت، تلاش خواهد کرد به رویای دیرینه خود جامه عمل پوشانده و رهبری سیاسی این بلوک را به‌دست بگیرد.
گرفتن ژست‌های متفاوت از سوی مقامات فرانسوی می‌تواند ناشی از همین آرزو باشد و به همین دلیل است وقتی برجام در حال امضاست، وزیرخارجه وقت فرانسه از امضای آن جلوگیری می‌کند و وقتی ترامپ با اقدامات خود برجام را به احتضار می‌اندازد، رئیس‌جمهوری فرانسه زمینه مذاکره میان روسای‌جمهور ایران و آمریکا را فراهم می‌کند.



تقسیم کار میان اروپا و آمریکا
اما بخش دیگری از ریشه‌های مواضع مقامات فرانسوی را می‌توان در تقسیم کاری که میان اروپا و آمریکا در قبال پرونده هسته‌ای ایران وجود دارد، تحلیل کرد. روز یکشنبه کاخ الیزه در بیانیه‌ای اعلام کرد که در گفت‌وگوی تلفنی امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه با جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، یکی از موضوعات گفت‌وگو برنامه هسته‌ای ایران بوده‌است و دو طرف موافقت کردند در مورد اولویت‌های مشترک در سیاست خارجی، از جمله موضوعات مرتبط با خاورمیانه، به‌ویژه در مورد مساله هسته‌ای ایران همکاری کنند. این‌که قرار است دامنه این همکاری چگونه باشد، هنوز مشخص نیست یا دست‌کم الیزه در این باره اطلاعاتی منتشر نکرده‌است؛ اما تأکید در مورد مساله هسته‌ای ایران در گفت‌وگوی روسای آمریکا و فرانسه در حالی رخ می‌دهد که پیش از این ژان ایو لودریان، وزیرخارجه فرانسه بار دیگر در نقش پلیس بد ظاهر شد و موضوع دستیابی احتمالی ایران به سلاح اتمی را مطرح کرد. طرح این موضوع اگرچه از اساس دروغ است اما با روی کار آمدن بایدن و بحث موضوع بازگشت احتمالی آمریکا به برجام، ظاهرا قرار است مکرون همان نقشی را بازی کند که ترامپ در دوران ریاست جمهوری‌اش بازی کرده‌است. این رفتار به این معناست که بایدن فعلا قصد ندارد موضع تند نسبت به برنامه‌هسته‌ای ایران اتخاذ کند و این نقش را به مکرون سپرده‌است. این پیامی است که الیزه با کلیدواژه «یک وضعیت بسیار خطرناک» به افکار عمومی القا می‌کند تا بازی بازگشت به برجام از همین حالا پلیس بد خودش را بشناسد.
  حمیدرضا ترقی، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با جام‌جم در این زمینه می‌گوید: تقسیم کاری که معمولا بین اروپا و آمریکا صورت می‌گیرد، برای ایجاد محاسبات غلط میان مسؤولان ایران است.  به اعتقاد ترقی، این نوع سیاست عمدتا برای استفاده تبلیغاتی و مهندسی افکار عمومی است تا از این طریق بتوانند برای چانه‌زنی در مذاکرات خود از آن استفاده کنند. این کارشناس مسائل بین‌الملل تاکید می‌کند: اگر سیاسیون کشور ما از یک نخبگی و بینش سیاسی برخوردار باشند متوجه روابط پشت پرده آنها می‌شوند به این معنی که آنها نه‌تنها در مواضعشان تفاوتی با هم ندارند بلکه یک موضع واحد را نیز دنبال می‌کنند و می‌خواهند همان سیاست چماق و هویج یا پلیس خوب و بد را ایفا کنند.

طی چند ماه و به‌ویژه چند روز اخیر، دنیا شاهد تحولات مهمی در حوزه آمریکا بود. کشورهای مختلف چند روز پیش نظاره‌گر اوضاع خاص و کم نظیر ایالات متحده در مقطع انتقال قدرت از ترامپ به بایدن بودند. در این سال‌ها میان آمریکا و کشورهای اروپایی به‌خصوص انگلیس، آلمان و فرانسه شاهد تقسیم کار و وظایف در حوزه فشار بر ایران بودیم. در مقطعی که آمریکا ظاهرا نوعی نرمش نشان می‌داد اروپاییان با نمایندگی فرانسه مواضع سخت‌تری را نسبت به جمهوری اسلامی اتخاذ می‌کردند و در برخی برهه‌ها به‌ویژه در دوره ترامپ هم نوع واکنش اروپا در قبال ایران در ظاهر از انعطاف بیشتری برخوردار بود. اظهارات مقامات فرانسوی طی روزهای اخیر که به نوعی هم بر حفظ برجام تاکید می‌کنند و خود را نسبت به کاهش تعهدات ایران نگران نشان می‌دهند و حتی در خصوص جایگاه ایران در منطقه ابراز نگرانی می‌کنند در همین چارچوب قابل ارزیابی است. البته احتمالا وقتی دولت جدید آمریکا از استقرار بیشتری برخوردار شد، از ادامه نقش‌آفرینی اروپا به‌خصوص فرانسه کاسته می‌شود و اتحادیه اروپا تلاش خواهد کرد در حاشیه تصمیم‌گیری‌های آمریکا در قبال تداوم فشار علیه جمهوری اسلامی قرار گیرد و وظیفه مقابله با ایران را به آمریکا بسپارد.