فریاد ها باید  پشت بیسیم باشد

فریاد ها باید پشت بیسیم باشد

علیرضا رأفتی روزنامه‌نگار

یکی از چیزهایی که همیشه برای پژوهشگران جنگ و نویسنده‌ها و فیلمسازها جذاب بوده، آرشیو صوتی جنگ است. آرشیو صوتی همیشه جذاب‌تر از آرشیو تصویری است. به‌خصوص آرشیوی که از ضبط صوتی در یک جلسه محرمانه یا صدای بیسیم دو فرمانده برداشته شده است. آرشیو صوتی زمانی جمع شده که فردی که صحبت می‌کند معمولا متوجه ابزار ضبط صدا نیست. مثل آرشیو تصویری نیست که شاید فلان سرباز یا فرمانده جنگ که دوربین را کنارش حس می‌کند مراقب رفتارش مقابل آن باشد. همین است که مثلا فیلمساز باهوشی مثل محمدحسین مهدویان تصمیم می‌گیرد از آرشیو صوتی و صدای بیسیم‌ها استفاده کند و تصاویر را بسازد؛ چون این‌طوری واقعی‌تر است.
لابه‌لای این آرشیو‌های صوتی و صدای بیسیم‌های فرماندهان هشت سال دفاع‌مقدس، کم نداریم صداهایی که از شدت عصبانیت می‌لرزند و با داد و فریاد گاهی اوقات به همدیگر بد و بیراه هم می‌گویند. همه اینها با توجه به شرایط جنگی قابل‌توجیه است. فرض کنید فرمانده‌ای که ما به‌استاد اخلاق‌بودن می‌شناسیم‌اش و اطرافیان هم جز نیکی از او یاد نمی‌کنند در صدای آرشیوی که ازش می‌شنویم دارد بر سر فرماندهان دیگر داد می‌زند و الفاظی را به کار می‌برد که شاید هیچ‌گاه تصور نمی‌کردیم بتواند از دهان او بیرون بیاید اما وقتی به این فکر کنیم که این فرمانده این پیام را از طریق بیسیم زمانی مخابره کرده که وسط محاصره دشمن گیر افتاده و نیروهایش در حال پرپرشدن بوده‌اند و فرماندهان دیگر هم با هماهنگی او عمل نمی‌کرده‌اند، می‌توانیم توجیه کنیم آدم در این شرایط می‌تواند خیلی بدتر از اینها هم حرف بزند.
صحبت‌های دیروز وزیر بهداشت را که شنیدم به این فکر می‌کردم فرماندهی که جنگی فرسایشی را علیه یک لشکر انبوه دشمن در دست دارد، وقتی وسط محاصره دشمن گیر کرده و نیروهایش پرپر می‌شوند می‌تواند خیلی بدتر از این‌ها هم دیگر فرماندهان را خطاب قرار دهد اما نکته‌ای که در اخلاق فرماندهان جنگ بود، این بود که این حرف‌ها را در بیسیم و درگوشی به هم‌دوشی‌هایشان می‌گفتند و ما بعد از 40 سال در آرشیو می‌شنویم. نه این پشت تریبون عمومی و مقابل مردم بر سر دیگر فرماندهان داد بکشند.