موانع اداری و مالی، احداث 2 موزه بزرگ همدان را در هاله ای از ابهام قرار داده است
هگمتانه در انتظار طلوعی دوباره
همدان، این قدیمیترین شهر ایران و البته نخستین پایتخت آن، دیدنی کم ندارد؛ از گنجنامه و تپههای هگمتانه گرفته تا غار علیصدر و آرامگاه بوعلی سینا و باباطاهر که این شهر را از ظرفیتهای کافی برای قرار گرفتن در کنار دیگر مقاصد گردشگرپذیر ایران همچون شیراز اصفهان و مشهد برخوردار میکند. با این همه، همدان آنگونه که باید مورد توجه قرار نگرفته و به عنوان یک شهر توریستی در میان گردشگران ورودی و حتی داخلی مطرح نیست. در همین راستا، با برگزاری رویداد همدان 2018 و انتخاب این شهر به عنوان شهر نمونه گردشگری کشورهای اسلامی، تلاش شد کوتاهی های پیشین در شناساندن این مقصد، جبران و هگمتانه دوران باستان، یک بار دیگر بر سر زبانها بیفتد و پروژههای نیمهتمام میراثی و گردشگری این شهر به سرانجام برسند. اتفاقی که البته محقق نشد و طرح ده ساله موزه منطقه غرب کشور و نیز سایت موزه میدان امام همچنان در انتظار تکمیل و بازگشایی است.
استان همدان البته در حال حاضر صاحب موزههایی از جمله موزه تاریخ طبیعی، سایت تاریخی هگمتانه و باغ موزه دفاع مقدس است که در صورت ورود دو موزه منطقه غرب و سایت موزه میدان امام به مجموعه موزههای فعال این شهر، به یکی از مهمترین شهرهای صاحب گنجینههای تاریخی کشور بدل خواهد شد.
هرچند با توجه به مجموع شرایط حاضر، این تصویر، تصویری نیست که بتوان آن را برای آینده نزدیک این شهر مجسم کرد؛ شهری که میراث فرهنگیاش آه در بساط ندارد، شهرداریاش در کش و قوس با شورای شهر و مصوباتش روز را شب میکند و راه و شهرسازیاش هم به دنبال محلی برای تامین اعتبار است.
در این گزارش به وضعیت موزه منطقه غرب کشور و سایت موزه میدان امام که دو پروژه مهم و بزرگ و البته معطل همدان هستند،
پرداختهایم.
موزه منطقه غرب، در ابهامی ۱۰ ساله
حدود ده سال پیش که کلنگ احداث موزه منطقه غرب برای به نمایش گذاردن بخشی از آداب و رسوم و آیین زندگی مردم و آثار تاریخی منطقه بر زمین زده شد، صحبت از راهاندازی یکی از مهمترین موزههای کشور بود و رونق صنعت گردشگری همدان؛ پروژهای که طی دورههای مختلف با وقفهها و مشکلات اجرایی فراوانی دست و پنجه نرم کرده و احداث آن ده سال به درازا کشیده شد. حالا اما گفته میشود با پیگیری میراث فرهنگی ادامه عملیات اجرایی آن کلید خورده و قرار است امسال، سالی طلایی برای تکمیل این گنجینه ارزشمند باشد. این موزه منطقهای در کنار سایت تاریخی هگمتانه شهر همدان در حال احداث است و در مجاورت آن گنجینه و مخزن امن اشیا دایر شده تا محل امنی برای نگهداری اشیای تاریخی این منطقه باشد. در واقع قرار است در موزه منطقهای غرب کشور، کل اشیای مکشوفه از کاوشهای باستانشناسی شامل سفالها، اشیای مفرغی و سکههای تاریخی نگهداری شود. این موزه که طرح مطالعاتی آن از سال 1385 آغاز شده از جمله پیشنهاداتی بود که با سفر اول هیات دولت به همدان تصویب شد و بر این اساس، موزه منطقهای غرب کشور که در مساحت 2000 مترمربع تعریف شده قرار است در پنج طبقه نمایان شود.
در همین خصوص، مدیــــــــــــرکل میراث فرهنگی همدان به جامجم میگوید: بعد از چالشهایی که در دهه گذشته و طی سالهای مختلف برای موزه منطقه غرب کشور در همدان وجود داشت، این پروژه از سال ۹۵ تعیین تکلیف مجدد شد و بر مدار پیشرفت بازگشت.
علی مالمیر با بیان اینکه در سال ۹۵ حدود دو میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان برای موزه منطقه غرب اعتبار ملی جذب شده، میافزاید: مخزن امن موزه تکمیل شده و تنها برای تکمیل برخی امکانات جانبی نیازمند 5/1 میلیارد اعتبار هستیم تا مخزن را به بهرهبرداری برسانیم.
وی تصریح میکند: سال گذشته نیز حدود هشت میلیارد تومان اعتبار جذب کردیم که به عقد قرارداد با پیمانکار برای ساخت ساختمان اصلی موزه منجر شد، اما در سال ۹۷ با توجه به تغییر قیمتها اجرای پروژه با مشکلاتی مواجه شد و بهرغم اینکه کل اعتبارات سال ۹۷ به مبلغ یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان هزینه شد، اما هنوز پروژه در انتظار جذب اعتبارات بیشتر است.
به گفته مالمیر، به منظور اینکه پیشرفت موزه منطقه غرب از روند کار خارج نشود، تلاش میشود منابع مورد نیاز بیشتری از محل اعتبارات سال ۹۸ جذب شود.
افتتاح این موزه، گردشگران را جذب میکند
نماینده مردم همدان و فامنین نیز در این باره میگوید: بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی قرار است در کشور 12 موزه منطقهای احداث شود که موزه منطقهای همدان یکی از آنهاست.
حمیدرضا حاجبابایی با اشاره به اینکه بودجه سال ۹۷ هم که به این پروژه اختصاص یافته بود هزینه شده و به دنبال جذب اعتبار چهار میلیارد تومانی دیگری از برنامه و بودجه استان برای اجرای پروژه هستیم، میافزاید: با تخصیص اعتبارات جدید، احداث موزه مجدد آغاز میشود و انتظار میرود موزه منطقهای همدان سال آینده افتتاح شود و یکی از بزرگترین منابع گردشگری و جذب مسافر برای استان همدان باشد.
اندر احوالات سایت موزه میدان امام (ره)
مرداد ماه دو سال پیش که کلنگ اجرای پیادهراه امام و خیابان اکباتان به زمین خورد، گرچه احتمال کشف آثار تاریخی در لایههای زیرین این محوطه داده شده بود، اما کمتر کسی انتظار یافتن نشانههای تاریخی همدان دوران مادها را در میدان امام این شهر میکشید. این اتفاق اما افتاد و حواس رسانههای داخلی و خارجی را به میدان امام(ره) همدان معطوف کرد؛ زیرا این نخستین بار بود که شواهد متعلق به دوران مادها و حضورشان در این شهر هویدا میشد و پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین، چهره خاکخورده خود را نمایان میکرد. در همین حال خبرهای ضد و نقیض هم دهان به دهان میچرخید؛ خبرهایی که گاه از کشف چندین خمره حکایت میکرد و گاهی از پیدا شدن جسد پادشاهان. اما سرانجام همه این اخبار از سوی سازمان میراث فرهنگی و شهرداری همدان تکذیب شد. هرچند در جریان این حفاریها در خیابان اکباتان، دو سرستون سنگی مربوط به دوره ایلخانی کشف شد و به موزه هگمتانه انتقال یافت، اما ماجرا به همین اشیا ختم نشد و پس از مدتی، تابوتهای سفالی مربوط به دوره اشکانی در حین اجرای پیادهراهسازی مرکز میدان امام (ره) سر از خاک بیرون آورد و ادامه کار به باستانشناسان سپرده شد تا کاوشها به شکل منظم و از سوی آنها ادامه یابد. در ادامه و بعد از انتشار اخبار مربوط به لزوم ادامه کاوش در محوطه تاریخی میدان امام(ره) و ضرورت ایجاد سایت ـ موزه در این مکان از سوی رسانهایها و علاقهمندان به آثار تاریخی، هنرمندان همدانی و فعالان مدنی نیز دست به کار شدند و در نامهای سرگشاده درخواست حفاظت از محوطه باستانی میدان امام (ره) را عنوان کردند. همین شد که پروژه سایت موزه میدان امام در میدان اصلی شهر کلید خورد؛ طرحی که اکنون و بعد از گذشت حدود یک سال از آغازش، هنوز روند و چگونگی اجرای آن مبهم مانده. برای پیگیری سرنوشت این پروژه، از مدیر کل میراث فرهنگی در ارتباط با این موزه پرسیدیم که مالمیر به ما اینگونه پاسخ داد« توافق ما با دستگاههای ذیربط یعنی میراث فرهنگی، شهرداری و راه و شهرسازی برای احداث موزه پابرجاست و تنها ابهام موجود که از جانب شورای شهر مورد بحث قرار گرفت، موضوع تامین اعتبار پروژه برای شهرداری بود که خوشبختانه با ورود راه و شهرسازی و تعهد تامین اعتبار از محل بازآفرینی شهری این مشکل هم برطرف شد.»
این مقام مسؤول البته از اعلام تاریخ شروع به کار اجرای پروژه خودداری و شروع آن را منوط به تصمیمگیریهای راه و شهرسازی عنوان کرد.
سایت موزه میدان امام، ملی است
در همین حال، یک کارشناس گردشگری و برنامهریزی شهری در خصوص طرح میدان امام به جامجم میگوید: سایت موزه میدان امام نیازمند یک نگاه ملی است؛ بر این اساس لازم است نگاه مدیران همدان از شهرستان و بخش، خارج و معطوف به یک افق وسیعتر در سطح ملی شود.
محمد رحمانی با تاکید بر اینکه ما یک کشور قبیلهای با تاریخ مبهم نیستیم؛ بلکه دارای هویت و تاریخی مشترک هستیم که بخش اعظم آن در دل همدان جا گرفته؛ میافزاید: بر این اساس به طرح و ایدههایی نیاز داریم که با کمک کارشناسان و بدنه دانشگاهی شهر، شناسنامه و تاریخ مردم همدان را که اسناد آن هم موجود است، معرفی کرده و در معرض دید جهانیان قرار دهیم.
نمایشگاه موزه عبرت در همدان دایر میشود
حالا كه بحث موزههای همدان به میان آمد و ایام هم ایام مبارك دهه فجر است، گفتیم اخبار موزهای این ایام در همدان را هم مرور كنیم. یكی از این اخبار افتتاح نمایشگاه موزه عبرت و ضدتروریسم است كه شهردار همدان درمورد آن گفته این نمایشگاه موزه در تالار قرآن همدان برپا میشود. صوفی در مورد امكانات موجود در این نمایشگاه افزود: حداكثر امكانات مانند اسناد، مدارك، عكسها و تعدادی از وسایل قابل انتقال از موزه عبرت (مخوفترین شكنجهگاه تاریخایران) به همدان منتقل میشود.
این نمایشگاه تا 22 بهمن در محل مركز همایشهای قرآنی و بینالمللی همدان از ساعت 16 تا 20 هر روز پذیرای علاقهمندان خواهد بود. علیرضا درویش نژاد، مدیركل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان هم از ایجاد موزه رسانه با همكاری شهرداری خبر داده است.
افتتاح 6 موزه دفاع مقدس در 6 استان در دهه فجر
ایام فرخنده دهه فجر از دیروز شروع شده و مثل هر سال، هر نهاد، ارگان و سازمانی مطابق با كاركرد خود برنامههایی برای گرامیداشت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی دارند. موزههای كشور همچون سالهای پیش، نمایشگاههایی را برای بزرگداشت این مناسبت برگزار میكنند. معمولا برخی موزهها مثل موزه عبرت پایتخت هم در این ایام خدمات رایگان عرضه میكنند.
بازدید از موزه ملی علوم واقع در خیابان سی تیر تهران هم 12و 22 بهمن رایگان است. گالریهای موزه ملی علوم و فناوری شامل فناوریهای بومی، ابزارهای قدیمی نجوم، ابزارهای قدیمی جراحی، مورس تا موبایل، نورشناسی و مركز علم است.
اما خبر مهمتر در این حوزه این است كه سردارسرتیپ كارگر، رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس كشور از افتتاح شش موزه دفاع مقدس در شش استان كشور در این ایام خبر داده و گفته پارسال هم ده موزه در كشور افتتاح
شد.
بازگشایی موزه تعطیل شده رضا عباسی
مرحله نخست بازگشایی و بهسازی موزه رضا عباسی هم با بازگشایی تالارهای خوشنویسی، نگارگری، اسلامی یك و اسلامی 2 به مناسبت ایام دهه فجر همراه خواهد بود. موزه رضا عباسی در سال ۱۳۵۶ گشایش یافته و ساختمان این موزه چهار طبقه، دارای سبك مدرن است و مجموعه ارائه شده در آن آثاری از هزاره دوم پیش از میلاد تا پایان دوره قاجار را در بر میگیرد.
سه موزه رضا عباسی، نقاشی پشت شیشه و آبگینه و سفالینههای ایران، اوایل آبان امسال برای مرمت، تعمیرات ساختمانی و تكمیل حفاظت الكترونیك موزهای تعطیل شد و اكنون بر اساس اعلام روابط عمومی اداره كل میراث فرهنگی استان تهران، قرار است در دهه فجر بازگشایی شود.