جام جم در گفتوگو با نمایندگان مجلس طرح سهمیهبندی و دونرخی شدن بنزین را بررسی میکند
بنزین بر سر دوراهی
کمتر از یک ماه دیگر بنزین سهمیهبندی و دونرخی میشود. این خبری بود که روز سهشنبه هفته جاری همه فضای مجازی و رسانهها را پر کرد.
زمانی که دولت یازدهم امور اجرایی کشور را در دست گرفت بنزین با دو نرخ 400 و 700 تومانی عرضه میشد. اردیبهشت سال 93 نرخ بنزین سهمیهای از 400 تومان به 700 تومان و بنزین آزاد از 700 تومان به هزار تومان افزایش یافت. یک سال بعد یعنی در خرداد سال 94 بنزین به صورت تکنرخی با قیمت هزار تومان شد که به معنای کنار گذاشتن سهمیهبندی و عدم الزام به استفاده از کارت سوخت بود. طی سه سال اخیر کمتر کسی پیدا میشد تا برای سوختگیری خودرو کارت سوخت شخصی به همراه داشته باشد و اغلب افراد از کارت سوخت جایگاه استفاده میکردند. این موضوع تا سال گذشته ادامه داشت تا اینکه شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی اعلام کرد مالکان خودرو برای دریافت کارت سوخت شخصی اقدام کنند.
یکی از دلایل بازگشت کارت سوخت، جلوگیری از قاچاق سوخت عنوان میشد اما دولت چندین سال زیر بار بازگشت کارت سوخت نرفت و همین امر باعث شد تا اقتصاد ایران روزانه میلیاردها تومان به دلیل قاچاق بنزین و گازوییل ضرر ببیند.
برخی کارشناسان و نمایندگان مجلس دلیل افزایش قیمت بنزین را افزایش درآمد دولت عنوان میکنند و میگویند دولت اکنون برای افزایش درآمد خود و همچنین جبران خسارتهای ناشی از سیل میخواهد بنزین را گران کند در حالی که طرح مجلس برای اعطای سهمیه بنزین یارانهای به همه خانوارهای کشور به عدالت نزدیکتر بود.
افزایش یارانه نقدی با واقعی کردن نرخ بنزین
محمد حسن نژاد، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در این باره به خبرنگار ما تصریح کرد: در شرایط عادی همه قیمتها باید آزاد باشد و درآمد کشور از این راه صرف ساخت بیمارستان، امنیت و درمان پوشش شود اما در شرایط فعلی که یارانه پنهان در کشور وجود دارد این یارانه باید به همه مردم برسد.
وی افزود: نفت برای 80 میلیون ایرانی است اما بنزینی که در ایران تولید میشود و از فرآوردههای نفت است به 20میلیون خودرودار میرسد در حالی که این یارانه باید به همه افراد برسد.
حسن نژاد به چگونگی اجرای طرح اعطای بنزین به هر فرد اشاره کرد و گفت: اجرای این طرح کار سادهای است و میتوان به هر فرد یا سرپرست خانوار بنزین را به ازای هر نفر روزانه یک لیتر اختصاص داد و فرد میتواند در صورت دارا بودن وسیله نقلیه از آن استفاده کند و در غیر این صورت آن را بفروشد.
وی با بیان اینکه یارانه پنهان بنزین و گازوییل 400 هزار میلیارد تومان است تاکید کرد: اگر بنزین و گازوییل با نرخ واقعی عرضه میشود میتوان این 400 هزار میلیارد تومان را در قالب یارانه نقدی به افراد اعطا کرد.
اعطای بنزین به همه خانوارها
سلام امینی، عضو کمیسیون انرژی مجلس در اینباره به خبرنگار ما گفت: دولت در محدودیت مالی قرار دارد و هزینهها اجازه افزایش یارانه نقدی را نمیدهد، اکنون بهترین زمان برای مدیریت مصرف بنزین و همچنین افزایش یارانه نقدی خانوارها از محل گران کردن بنزین است اما دولت تنها بخش درآمدی خود را میسنجد. این طرح مورد نظر کمیسیون بود اما در صحن مطرح نشد و هفته آینده در مجلس این موضوع را مطرح میکنیم که حتماً طرح کمیسیون انرژی برای سهمیهبندی بنزین اجرا شود.
مروری بر مواضع متناقض درباره بنزین
آنطور كه در خبرها آمده شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا مصوب كرده تا كمتر از یك ماه دیگر بنزین دونرخی و مجدداً سهمیهبندی شود.
بازیابی كارتهای سوخت در چند ماه گذشته نشان از آن داشت كه زمینهسازیهای لازم برای بازگشت به سهمیهبندی در حال انجام است. از ابتدای سال 97 تاكنون بارها و بارها از احتمال پیشروی به سمت دونرخی كردن بنزین گفته شد. دولت در لایحه بودجه سال 98 هیچ پیشنهادی برای تغییر در قیمت یا نحوه عرضه بنزین ارائه نكرده بود كه به معنای عدم افزایش قیمت بنزین و سهمیهبندی نشدن آن بود. اما در زمان بررسی لایحه بودجه در مجلس، پیشنهادهایی از سوی نمایندگان با هدف كنترل مصرف بنزین و توزیع عادلانه یارانه آن مطرح شد كه همگی با مخالفت دولت مواجه شد. مثلا 4 اسفند سال گذشته پیشنهادی در مجلس مطرح شد كه براساس آن قرار بود به هر ایرانی روزانه یك لیتر بنزین داده شود. در ایران ۲۴ میلیون خانوار وجود دارد كه تنها 5/10 میلیون خانوار خودرو دارند؛ این یعنی حدود 5/13 میلیون خانوار از یارانه بنزین برخوردار نمیشوند كه عین بیعدالتی است.
به همین دلیل در طرح مجلس آمده بود كه به هر ایرانی روزانه یك لیتر سهمیه بنزین داده شود؛ یعنی در روز ۸۰ میلیون لیتر بنزین به قیمت هزار تومان داده شود كه تورمزا نخواهد بود و دولت میتواند مابهالتفاوت ۸۰ تا ۱۰۵ میلیون لیتر تولیدی در روز را به قیمت آزاد یعنی 3000 تومان بفروشد. بدین ترتیب كسانی كه از بنزین خود استفاده نمیكنند قیمت ریالی آن را دریافت خواهند كرد. در حال حاضر كسانی هستند كه دو یا سه ماشین دارند اما در مقابل، افراد تحت پوشش كمیته امداد ماشین ندارند. با این طرح، افراد متوسط و كمدرآمد جامعه از یارانه بنزین بهرهمند میشدند و دولت هم از مازاد درآمد حاصله میتوانست برای تاكسیها، وانتبارها و جایگاههای CNG و اشتغال هزینه كند؛ اما حمید پورمحمدی معاون سازمان برنامه و بودجه با اعلام مخالفت دولت با این پیشنهاد گفت: دولت موافق افزایش قیمت بنزین در شرایط فعلی است ولی با این توجیه كه به بخش تولید داده شود نه اینكه پول آن را به مردم دهیم.
محمدباقر نوبخت هم سال گذشته چند بار تاكید كرده بود كه دولت بهدنبال افزایش قیمت بنزین در سال 98 نیست. همچنین بیژن زنگنه، وزیر نفت چندی پیش اعلام كرده بود، دولت برنامهای برای افزایش قیمت بنزین و سهمیهبندی ندارد.
قیمتها را واقعی کنید اما...
محمد خالدی، عضو کمیسیون انرژی مجلس طرحهایی را برای سهمیهبندی بنزین مطرح کرد و به جام جم گفت: طی جلسهای که هفته گذشته با وزیر نفت داشتیم در مورد یارانه پنهان گزارشهایی ارائه کردیم که اگر این ارقام را حساب و کتاب کنیم رقم بزرگی به دست میآید و از وزیر خواستیم طرحهای خود را برای ساماندهی این بخش به کمیسیون انرژی ارائه دهد.
وی افزود: به نظر میرسد در شرایط فعلی که اقتصاد مردم با چالش همراه است بهترین راه، تخصیص بنزین به همه مردم کشور است که البته این طرح نیاز به بررسی کارشناسی دارد تا بحثهای مربوط به قاچاق و همچنین دادوستد بنزین حل شود. خالدی تاکید کرد: در صورتی که بنزین به همه خانوارها با نرخ دولتی تعلق بگیرد بنزین با نرخ منطقهای به صورت آزاد عرضه شود. این موضوع نه تنها در مورد بنزین بلکه در مورد همه بخشها باید استفاده شود تا یارانه پنهان از بین برود. این نماینده مجلس با بیان طرحهای دیگر برای عدالت در اجرای قانون هدفمندی یارانهها افزود: راه دیگری در این زمینه وجود دارد و آن هم آزادسازی کل قیمتها در همه بخشها است.
اگر این کار اتفاق بیفتد حجم زیادی از قاچاق کاهش مییابد و دولت درآمد زیادی کسب میکند که از محل درآمد به دست آمده میتواند یارانه نقدی افراد را افزایش دهد. به گفته وی، یارانه نقدی اکنون پول دو کیلو میوه هم نمیشود در حالی که اگر یارانه پنهان به صورت مستقیم به خود خانوارها داده شود موجب افزایش کیفیت زندگی آنها خواهد شد.
طرح عادلانهتر برای عرضه بنزین
غلامرضا شرفی، عضو کمیسیون انرژی مجلس با بیان اینکه دو نگرش برای بحث حاملهای انرژی مطرح است به جام جم گفت: یک طرح به سهمیهبندی بنزین برای افرادی که دارای خودرو هستند ختم میشد اما طرح دیگر که به عدالت نزدیک است اعطای بنزین به همه خانوارها است تا همه از بیتالمال سهم ببرند. وی با بیان اینکه اعطای یارانه نقدی برای آزادسازی قیمتها داده شد افزود: زمانی که یارانه نقدی را به خانوارها پرداخت کردیم و آزادسازی قیمتها انجام شد کار درستی بود اما اکنون قیمتها افزایش چند برابری داشته اما یارانه ثابت مانده است که در این زمینه باید تجدیدنظری صورت بگیرد.
شرفی تاکید کرد: اکنون بهترین زمان برای احیای سامانه کارت سوخت و رصد و نظارت مصرف و همچنین منتفع کردن همه خانوارها از این سرمایه ملی است. البته طرح دیگری در این زمینه وجود دارد که علاوه بر اعطای بنزین به خانوارها، نرخ آزاد بنزین با معیار قیمت کشورهای همسایه محاسبه شود که با استفاده از این روش احتمال دارد بنزین هر روز یک نرخ داشته باشد. این نماینده مجلس پیشنهاد داد: بحث پلکانی بالا بردن قیمت تا زمانی که قیمتها واقعی شود همیشه مطرح بوده اما متوقف مانده است که اجرای این طرح هم از ملزومات اقدامات اجرایی کشور به شمار میآید.
مجلس مخالف است
سخنگوی كمیسیون انرژی مجلس گفت: كمیسیون متبوعش با افزایش قیمت هر یك از حاملهای انرژی مخالف است و در صورت طرح این موضوع با هرگونه افزایش مخالفت میكند. اسدا... قرهخانی با اشاره به اعلام خبری مبنی بر دونرخی شدن و افزایش قیمت بنزین، افزود: وزیر نفت هفته جاری در نشست كمیسیون انرژی مجلس حضور داشت و بحثی درباره سهمیهبندی و افزایش قیمت سوخت از سوی زنگنه صورت نگرفت. نماینده مردم علیآبادكتول در مجلس، بیان کرد: در كمیسیون انرژی مجلس و وزارت نفت موضوع دونرخی شدن و افزایش قیمت بنزین مطرح نیست و بحثی در این باره صورت نگرفته است. وی در پاسخ به این سؤال كه آیا در جریان اصلاح ساختار اقتصادی كشور موضوع افزایش قیمت بنزین مطرح میشود، ادامه داد: در موضوع اصلاح ساختار نیز بحثی از افزایش قیمت بنزین مطرح نشده است و اگر چنین موضوعی مطرح شود كمیسیون انرژی با آن مخالفت میكند و تاكنون چیزی درباره تصمیم سه قوه درباره دونرخی شدن قیمت سوخت نشنیدهام، اما اگر قرار باشد مجلس در این باره تصمیم بگیرد قطعاً با افزایش قیمت بنزین مخالف است. قرهخانی تاكید كرد: كمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با افزایش قیمت هر یك از حاملهای انرژی مخالف است و در صورت طرح این موضوع با هرگونه افزایش مخالفت میكند.
سخنگوی كمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سؤال كه آیا در شورای عالی هماهنگی قوای سهگانه بحث افزایش قیمت بنزین مطرح شده است یا خیر تصریح كرد: تاكنون چیزی درباره تصمیم سه قوه درباره دونرخی شدن قیمت سوخت نشنیدهام، اما اگر قرار باشد مجلس در این باره تصمیم بگیرد قطعاً با افزایش قیمت بنزین مخالف است.
علی بختیار، عضو كمیسیون انرژی مجلس هم گفت: مجلس تصمیمی برای افزایش قیمت بنزین یا سهمیهبندی آن نگرفته و مخالف افزایش قیمت است. وی در گفتوگو با ایسنا با اشاره به اخبار منتشرشده مبنی بر افزایش قیمت بنزین و سهمیهبندی آن در ظرف چند ماه آینده بیان كرد: سال گذشته چند سناریو از سمت مجلس در خصوص حاملهای انرژی مطرح شد و در كمیسیون انرژی نیز مورد بررسی قرار گرفت. مركز پژوهشهای مجلس نیز برای هر یك از این سناریوها كه از سوی نمایندگان مطرح شد كار كارشناسی دقیقی انجام داد و مدلهای اقتصادی مختلف و تأثیر آنها بر تورم و شاخصهای اقتصادی را بررسی كرد. وی در ادامه اظهار كرد: اما به دلیل اینكه شرایط مردم مناسب نبود و افزایش نرخ ارز در سال ۹۷ باعث شد مردم در گذران زندگی خود با سختی مواجه شوند و از سوی دیگر مدلهای اقتصادی نشان میداد به ازای هر ۱۰ درصد افزایش قیمت بنزین، ۴ درصد نرخ تورم افزایش پیدا میكند لذا مجلس و كمیسیون انرژی تصمیم گرفت در سال ۹۸ قیمت حاملهای انرژی و بنزین افزایش نیابد و با رویه قبل جلو برویم.
این عضو كمیسیون انرژی مجلس در ادامه تصریح كرد: مجلس هر تصمیمی قرار باشد بگیرد بر پایه كار كارشناسی است كه انجام شده و روی اقتصاد تأثیر منفی نگذارد.