نوحهخوانی انگلیسی برای مخاطبان خارجی در یزد از اتفاقات جالب محرم امسال بود
Who is Hossein?
«برای نخستین بار در یزد به خاطر گردشگری زیادی كه از عزاداران و عزاداریها دیدن میكنند یك نوحه به زبان انگلیسی خوانده شد! كار فرهنگی زیبایی كه امام حسین(ع) را بیشتر به گردشگرها بشناسند. این جماعت روزها و ماهها تمرین كردهاند تا این دقایق را خلق كنند.» «این آن مجلس عزای شایسته امام حسین(ع) است كه صدها گردشگر خارجی برای تماشای آن به صف ایستادهاند! برای این مداحی چند دقیقهای این جماعت و مداح سه ماه پیش از شروع محرم روزی چند ساعت در این مكان جمع میشدند، متن نوحه و نحوه سینهزدن و پاسخگویی مداح را تمرین میكردند تا چنین حماسه باشكوهی خلق كنند! كیفیت زمان میبرد و چنین نظمی در حد معجزه است...» این جملهها چند واكنش به مراسمی است كه چندی پیش در یزد توسط هیات آبشور یزد به زبان انگلیسی برگزار و با واكنشهای مثبت بسیاری مواجه شد؛ واكنشهایی كه باعث شد صدها هزار بار فیلمها و كلیپهای آن در فضاهای مجازی مختلفی دست به دست شود و مورد استقبال بینندهها قرار گیرد.
آزاده باقری
ایده این سبك نوحهخوانی به زبان انگلیسی برای نخستینبار نیست كه توسط مصطفی محسنزاده و سروش رحمانی در هیات آبشور یزد انجام گرفت؛ بلكه این ایده از چهار سال پیش آن زمان كه این دو در هیات كوچه بیوك بودند توسط سروش رحمانی مطرح شده بود؛ اما بهدلیل مشكلات گوناگون و حواشی كه وجود داشت تا سال گذشته امكان اجرایی شدن آن پیش نیامد تا اینكه محرم سال گذشته بود كه كار آهنگسازی نوحهها به زبان انگلیسی نیز در كنار سایر آهنگسازیها به زبان فارسی انجام گرفت و اتفاقا با استقبال خوبی نیز مواجه شدند. آن هم در زمانی كه دیگر در میان اكثر گردشگران مردم جهان بهدلیل جهانی شدن یزد و ثبت آن در میراث جهانی یونسكو یك شهر شناخته شده محسوب شد و پیش از گذشته گردشگران خارجی غیرمسلمان به آن راه پیدا كردند. این دو جوان یزدی هم چنین فرصتی را بهترین زمان دانستند برای آنكه پیام و نوحهخوانی آنها به گوش غیرمسلمانها، مسیحیان یا حتی كسانی كه به خدا باور ندارند هم برسد. اتفاقی كه با استقبال گردشگران نیز مواجه شده است و این كارناوال مذهبی ایرانی ـ شیعی برایشان از قبل جذابتر شد؛ چون علاوه بر جذابیتهای بصری كه این مراسم برایشان دارد، توانستند مفهوم آن را كه با زبان انگلیسی همراه شد بهتر درك كنند.
مداحی انگلیسی بر وزن اشعار فارسی
نوآوری در نوحهخوانی به زبان انگلیسی كار سادهای نبود؛ اما این دو مداح جوان تمام تلاش خود را كردند تا به فرم ایدهآلی كه هم بتواند مخاطب ایرانی مسلمان و هم خارجی غیرمسلمان را جذب كند، دست پیدا كنند. برای آن ماهها تلاش كردند و مردم نیز از چنین مداحی و همراهی نیز استقبال كردند.
محسنزاده سال گذشته در گفتوگو با خبرگزاری ایلنا درباره رسیدن به اشعاری كه با ملودی ایرانی همخوانی داشته باشد، گفته بود: «هنگام آهنگسازی این اثر، از یك ماكت كلامی استفاده كردیم تا ملودی را بسازیم و بعد آن را به شاعری بدهیم كه انگلیسی را خوب بداند و بتواند از پس كار بربیاید. آهنگساز در این كار، گامی را انتخاب كرده كه به گوش مخاطبِ غیرایرانی خیلی فالش نیاید. بر همین اساس گام مینور ِهارمونیك انتخاب شد؛ مینوری كه نوای محض نبود بلكه مخالف چهارگاه یا همان همایون بود و پس از آن وارد گام ماژور میشد كه این مدلاسیون تابهحال در هیاتهای یزدی كار نشده، چون انجامش با این جمعیت آسان نیست. در ادامه، كار از همایون به ماهور میرفت و بعد نوحه از ماهور شروع میشد تا میرسید به آخر و دوباره برمیگشت به همایون و جمعیت جواب را شروع میكردند و این داستان همینطور ادامه داشت. در این اثر سراغ ماهوری رفتیم كه شاید خیلی مرسوم نباشد یعنی آنچه مردم زیاد شنیدهاند، نیست. بلكه یك ماهور عاشقانه است كه از گوشههای آذربایجانی و خاوران در آن استفاده شده. برای خود این ملودی هم ما یك اندازهای را از نظر هجایی درنظر گرفتیم كه بشود كلمات انگلیسی را در آن استفاده كرد؛ یعنی بحرها را خیلی فشرده نكردیم و از بحر رجز (مستفعلن) كمك گرفتیم.»
مداحی به زبان انگلیسی به انحراف كشیده نشود بسیار هم خوب است
حاج محمد نوروزی، از مداحان اهل بیت(ع) هم در زمینه نوحه خوانی به زبانهای دیگری غیر از فارسی و عربی بر این عقیده است كه اگر این سبك نوحهخوانی و مداحی از حدود شرعی خود خارج نشود بسیار خوب است و میگوید: «گردشگران بسیاری هستند كه برایشان مراسم مذهبی ما شیعیان جالب است و حتی اگر چیزی هم از این مراسم متوجه نشوند دیدن انرژی و شوری كه در مردم میبینند برایشان جذاب است.» او در گفتوگو با جامجم به این نكته اشاره میكند اگر چنین مراسمی به زبان انگلیسی انجام گیرد كه این گردشگران علاوه بر دیدن این شور و هیجان متوجه آن شوند چه بهتر خواهد بود: «اگر كسانی باشند كه مداحی را به زبان آنها اجرا كنند بسیار خوب است و میشود به این موضوع به صورت فرصت نگاه كرد كه این شور و هیجان و گردهمایی را متوجه شوند.» این مداح اهل بیت(ع) با اشاره به مداحی زندهیاد سلیم موذنزاده كه چند سال پیش به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی انجام گرفت، ادامه میدهد: «نوحهای كه به فارسی خوانده میشود به انگلیسی خوانده شود خیلی هم جذاب است. همانطور كه هفت سال پیش هم حاج سلیم موذنزاده به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی نوحهخوانی كرد كه بسیار مورد استقبال هم قرار گرفت.» به باور نوروزی مداحیهایی به زبان كشورهای دیگری كه مسلمان نیستند اما گردشگر هستند و در محرم و صفر به ایران میآیند در جذب گردشگر بسیار كمك خواهد كرد. همانطور كه كشورهای دیگر نیز از گردهماییهای مذهبی خود برای جذب گردشگر از جذابیتهای مراسمهای مذهبی خود بهره میبرند: «بسیاری از كشورهای شرق آسیا، هندی، آفریقایی و... به دلیل دارا بودن مراسمهای مذهبی مختلف جذابیتهای گردشگری ایجاد میكنند؛ ما چرا نتوانیم از این شرایط به بهترین شكل ممكن بهره ببریم و گردشگرانی كه برایشان این مراسمهای مذهبی جذابیت دارد را به سمت كشور خود نكشانیم؟ شاید در بین این غیر مسلمانان كسانی هم پیدا شوند كه غیر از جذاب بودن چنین مراسمی برایشان سوال پیش آید كه حسین(ع) كیست، تحقیق كند، عاشق شود و به دین اسلام بپیوندد؛ اما باید مراقب باشیم چنین هدفی باعث نشود كه به انحراف كشیده شویم چون ایران مورد تهاجمهای فرهنگی بسیار زیادی قرار دارد.»