بوی نامطبوع مرکز دفن پسماند آرادکوه به مشکلات محیطزیستی، اجتماعی و فرهنگی دامن میزند
یک کوه مشکل!
هر وقت حرف از مدیریت شهری، پسماند و بوی بد و مشكلات محیطزیستی به میان میآید، این نام آرادكوه است كه بعد از آن شنیده میشود. مجتمع پسماندی كه سالهاست نقل مجالس محیطزیستی و مدیران شهری است. این روزها اما نام آرادكوه بیشتر شنیده میشود. توجه دوباره به آرادكوه به صحبت حسن روحانی رئیسجمهور ایران درباره لزوم ساماندهی پسماند و فاضلاب تهران برمیگردد و دوباره تب انتقال آرادكوه را به جریان انداخته است. روز گذشته اما به دستور رئیس جمهور ، دستگاههای دولتی ذیربط باید نسبت به حل معضل بوی تعفن و نامطبوع در محدوده اتوبان تهران- قم اقدام كنند.
مجتمعی كه روزی برای مدیریت پسماند شهری افتتاح شد و امروز خود، به مشكل مدیریتی، سیاسی و محیطزیستی تبدیل شده است.
بوی بد و شیرابه
دیماه سال گذشته كه بوی نامطبوع در تهران پیچید و بخش زیادی از شهر را فراگرفت، یكی از انگشتهای اتهام به سمت مجتمع آرادكوه نشانه رفت. بسیاری از كارشناسان دلیل این بو را آرادكوه نامیدند. تهدیدهای محیطزیستی مجتمع آرادكوه اما به امروز و دیروز برنمیگردد.
بوی نامطبوع پسماند تهرانیها در آرادكوه تا كیلومترها دورتر از محل اصلی دفع پسماند، منتشر میشود. بویی كه البته رضا نقوی، سرپرست معاونت پردازش و دفع سازمان مدیریت پسماند شهرری، ادعا میكند فقط 20 درصدش برای آرادكوه است.
انوشیروان محسنی بندپی، استاندار تهران درباره بوی بد آرادكوه گفته است: «با وجود برنامهها و وعدههای مختلف دولتی، اقدام قابل توجهی صورت نگرفته است. همین موضوع نیز سبب شده تا در شعاع چندین كیلومتری از مركز دفع زباله، عمدتا مشكلات زیستمحیطی و بوی بد ناشی از زبالهها وجود داشته باشد و گاهی تا فرودگاه بینالمللی امام خمینی (ره) نیز پیش رود!» بهمن 91 كه تصفیهخانه شیرابه مجتمع، دفع و مدیریت پسماند آرادكوه كهریزك به صورت آزمایشی به بهرهبرداری رسید، مجتبی عبداللهی، معاون وقت خدمات شهری شهردار تهران در مراسم افتتاح از دفن غیربهداشتی زباله كه مربوط به نیمقرن پیش است، گفت و این كه با افتتاح این تصفیهخانه شیرآبهها ظرف 18 تا 24 ماه تصفیه خواهد شد. موضوع شیرآبهها حالا اما به بمب ساعتی بیخ گوش پایتخت تبدیل شده است. بمبی كه ممكن است هر روز بتركد و پایتخت را دچار بحران كند. بیتوجهی به شیرآبه آرادكوه البته به موضوع اعتراضی بسیاری از اعضای شورای شهر تهران تبدیل شده است. از این رو ولی خلیلآبادی، عضو كمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر در این رابطه گفته است: كاری انجام نشده است و بیش از 9000 تن زباله را با كامیون در حالی كه شیرابه آن به كف خیابان میریزد از مركز تهران به آرادكوه منتقل میكنیم.
محسن علیجانی، دبیر مجمع نمایندگان تهران هم به ایلنا گفته است: «هیچ بعید نیست عامل اصلی بوی نامطبوع تهران از شیرابههای آرادكوه باشد، چراكه روزانه حدود 9000 تن زباله از تهران به محل دپوی زباله در آرادكوه منتقل و در آنجا دفن میشود؛ بنابراین باید درباره این موضوع فكری شود.» او همچنین عنوان كرده است شیرابههای زبالهها در آرادكوه به آبهای زیرزمینی نفوذ پیدا میكنند و این به هیچ وجه خوب نیست.
سعید محمودی، مدیركل حفاظت محیط زیست استان تهران و دبیر كارگروه مدیریت پسماند استان به تولید روزانه 400 مترمكعب شیرابه زبالهها در مركز دفن زباله آرادكوه اشاره كرده و گفته است یكی از موضوعات مهمی كه از سوی محیطزیست مطرح میشود، ساماندهی شیرابههای روزانه مركز آرادكوه از سوی مدیران این واحد است.
كوه 60 متری زباله
دپوی روزانه9000 تن زباله در آرادكوه باعث شده است كوهی به ارتفاع
60 متر، در بیابانهای آرادكوه به وجود بیاید، تپههایی با انواع زبالههای شهری و صنعتی. تپه نازیبا باعث نارضایتی اهالی منطقه جنوب تهران شده است. حالا هر گردشگری كه از هواپیما پیاده میشود، اولین تصویری كه از ایران دارد، بوی نامطبوع یك مرکز دفن زباله است.
مدیریت پسماند شهرداری تهران مطرح کرد
تکذیب دفن سنتی پسماند
بسیاری از كارشناسان و مسؤولان ذیربط، مجتمع پردازش و دفن پسماند آرادكوه را مقصر اصلی بوی نامطبوع مسیر فرودگاه امام خمینی(ره) میدانند، اما مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در گفتوگو با جامجم انگشت اتهام در این زمینه را به سمت فاضلاب شهرك واوان اسلامشهر، كشتارگاهها، گاوداریها و دیگر كانونهای آلاینده جنوب تهران نشانه میرود و تاكید میكند براساس مطالعات انجام شده در ادارهكل محیطزیست و توسعه پایدار شهرداری تهران فقط 20 تا 30 درصد از این بوی نامطبوع به مجتمع دفن آرادكوه ارتباط دارد. صدرالدین علیپور همچنین درباره دستور دیروز رئیسجمهور برای حل این معضل و صحبتهای چند ماه اخیر استاندار و برخی اعضای شورای شهر تهران درباره لزوم تغییر مكان سایت دفن زبالههای پایتخت، توضیح میدهد: تغییر مكان مجتمع پردازش و دفن آرادكوه در حیطه وظایف سازمان مدیریت پسماند و شهرداری تهران نیست و در این زمینه ابتدا باید وزارت كشور و سازمانهایی مثل محیطزیست و منابع طبیعی ورود پیدا كنند.
او معتقد است نخستین اقدام در این زمینه تعیین زمینی مساعد برای انتقال این مجتمع است، اتفاقی كه به گفته علیپور، تا كنون رخ نداده و هنوز محلی جایگزین برای سایت دفن زبالههای تهران تعیین نشده است. مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند همچنین فراهم كردن زیرساختها و بودجه لازم برای این انتقال را شرط دوم تغییر مكان مجتمع آرادكوه میداند و میگوید این موضوع فعلا در مرحله بررسیهای كارشناسی و كشوقوسهای اداری قرار دارد. از سوی دیگر، چند روز پیش حسن خلیلآبادی، عضو شورای شهر تهران در گفتوگویی با ایسنا بیان كرده بود كه بخشی از زبالههای تهران و شهرهای اطراف «بهشیوه سنتی و غیربهداشتی» در مجتمع آرادكوه دفن میشود. علیپور اما این موضوع را بهشدت تكذیب و تاكید میكند هیچ زبالهای در مجتمع آرادكوه به شیوه سنتی دفن نمیشود.
او در این باره توضیح میدهد كه فرآیند پردازش، تفكیك زباله و حتی تولید كمپوست و برق از زباله در مجتمع آرادكوه برای بخشی از زبالههای شهر تهران در این مجتمع طی میشود و بخش دیگر كه گنجایش یا امكان وارد شدن به این فرآیند را ندارند در مركز دفن دپو میشود تا شاید در آینده در فرآیندهای دیگری از آنها استفاده شود.
روزی روزگاری آرادكوه
تا همین 30 سال پیش، پایتخت، دو مركز دفن اصلی زباله داشت؛ یكی كهریزك در جنوب تهران و دیگری، آبعلی، جایی در شمالشرق تهران. مراكزی كه در سال 1335 به صورت رسمی به عنوان مراكز دفن اصلی زباله انتخاب شدند. سال 68 اما مركز دفن آبعلی به دلیل عوارض محیطزیستی، تعطیل شد. محلی با مساحتی نزدیك به 1400 هكتار كه در جنوب كهریزك قرار دارد، به تنها مركز برای پردازش و بازیافت شهری تبدیل شد. مركزی كه از همان زمان به عنوان آرادكوه، نامگذاری شد. از سال 68، كامیونهای حمل زباله، راهشان را به سمت اتوبان تهران - قم كج كردند. این كامیونها روزانه حدود 9000تن انواع پسماندهای مختلف از پسماند شهری گرفته تا پسماند پزشكی را از مناطق 22گانه تهران، شهركها و شهرهای اطراف پایتخت جمعآوری کرده و محمولههای خود را در مجتمع پردازش و دفع آرادكوه تخلیه میكنند. مجتمعی كه بیشتر شبیه به یك شهر زباله است و از بخشهای متنوعی تشكیل شده است. واحدهای پردازش، سایت هوادهی تولید كمپوست، واحدهای پالایش كمپوست، سامانه ریجكتسوز و واحد تصفیهخانه شیرآبه از بخشهای این مجتمع هستند. داستان زبالهها بعد از این كه كامیونها بارشان را در مجتمع تخلیه كردند، شروع میشود. هر محموله زباله ابتدا باید وزن شود و بعد برای طرحهای پردازش پسماند و تولید كمپوست به واحدهای بازیافت و پردازش مجتمع آرادكوه هدایت یا به تراشههای مركز دفن منتقل و دفن شوند. هرچند سال 91 هم، نیروگاه پسماندسوز كهریزك به این مجموعه اضافه شد تا رویای تولید برق از زباله به واقعیت تبدیل شود.
دستور رئیسجمهور علیه بوی نامطبوع
حسن روحانی به شهرداری تهران و دستگاههای دولتی ذیربط دستور داد تا نسبت به حل معضل بوی تعفن و نامطبوع اتوبان تهران- قم (حد فاصل فرودگاه امام تا مرقد مطهر امام«ره») اقدام و گزارش آن را به دولت ارائه دهند. حجتالاسلام والمسلمین حسن روحانی رئیسجمهور در جلسه دیروز هیات وزیران كه ریاست آن را بهعهده داشت، همچنین نسبت به اتخاذ تدابیر لازم برای كاهش مصرف پلاستیك و بازیافت پسماند و ساماندهی معضل پسماند، به خصوص در شهر تهران و شهرهای شمالی، دستورات ویژهای صادر كرد.