از امروز نامنویسی کاندیداهای انتخابات مجلس آغاز میشود آیا بازهم با نامزدهای پرشمار مواجه میشویم؟
معضل ازدحام نامزدها
فرآیند برگزاری انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی امروز با ثبتنام از کاندیداهای انتخابات مجلس رسما آغاز میشود.
بر اساس اعلام وزارت کشور، افراد متقاضی با همراه داشتن مدرک مورد نیاز، میتوانند از امروز تا ۱۶ آذرماه از ساعت 8 صبح تا 18 بعد از ظهر با حضور در حوزههای انتخابیه اصلی و یا با مراجعه به وزارت کشور اقدام به ثبتنام کنند.
همزمان با آغاز نامنویسی از کاندیداهای انتخابات مجلس شورای اسلامی، دغدغه همیشگی درباره سونامی ثبتنامکنندگان در انتخابات برای دستاندرکاران انتخابات ایجاد شده و به نظر میرسد با توجه به عدم اصلاح قوانین انتخابات، در این دوره نیز با این معضل روبهرو باشیم. معضلی که از یک سو باعث ایجاد زحمت و هزینه برای نهادهای بررسیکننده صلاحیتها میشود و از سوی دیگر آمار ردصلاحیتشدگان را افزایش خواهد داد که باعث ایجاد هزینه برای نظام میشود و دستاویزی در اختیار مخالفان جمهوری اسلامی برای جوسازی علیه کشورمان قرار میگیرد.
از سوی دیگر حضور برخی افراد با چهرههای عجیب و غریب در ستاد انتخابات برای نامنویسی موجب وهن نظام و انتخابات در کشور است که ضرورت اصلاح قانون انتخابات را چند برابر میکند. طبق قانون فعلی انتخابات، افراد برای ثبتنام در انتخابات، علاوه بر التزام عملی به اسلام و قانون اسلامی و ولایت مطلقه فقیه، باید دارای تابعیت جمهوری اسلامی، مدرک کارشناسی ارشد یا معادل آن، شرایط حداقل سنی ۳۰ سال تمام و حداکثر ۷۵ سال تمام، نداشتن سوء شهرت و همچنین دارای سلامت جسمانی باشند.
معضل همیشگی
در ادوار انتخاباتی گذشته نیز همواره از کثرت ثبتنامکنندگان بدون صلاحیت به عنوان یکی از معضلهای انتخابات نام برده شده اما هر بار پس از انتخابات، این مساله به فراموشی سپرده شده تا اینکه در انتخابات مجلس یازدهم نیز همچنان شاهد آن باشیم.
البته هر بار که این معضلات باعث ایجاد هزینههایی برای کشور میشود اقداماتی کلید میخورد اما هنوز هیچیک به سرانجام نرسیده است. از جمله این اقدامات میتوان به لایحه جامع انتخابات اشاره کرد که اواخر سال 97 به مجلس ارائه شد. با اینحال تمرکز مجلس دهم در ماههای اخیر بر لایحه اصلاح موادی از قانون انتخابات قرار گرفت که اولویت در آن بر مسائلی نظیر استانی شدن انتخابات مجلس بود که با مخالفت شورای نگهبان روبهرو شد و به مجلس برگشت و دیگر به صحن برنگشت تا همچنان شاهد خلآ قانونی برای جلوگیری از ثبتنام لجام گسیخته در انتخابات باشیم.
همین مساله باعث شده تا آیتا... جنتی در جلسه اخیر شورای نگهبان با انتقاد از کنار گذاشتن اصلاحیه قانون انتخابات از دستورکار مجلس تأکید کرد: از مجلس گلایه دارم که چرا اهتمام ویژهای برای تصویب و به سرانجام رساندن این طرح ندارد در حالی که در صورت تصویب این طرح بخش قابل توجهی از مشکلات و نواقص فعلی قانون انتخابات حل میشود.
در چنین شرایطی به نظر میرسد تنها باید امیدوار بود افرادی که معمولا در دورههای مختلف انتخابات، برای حضور در این عرصه احساس تکلیف میکنند این بار کمی بیشتر درباره شرایط نمایندگی تامل و از ثبتنام خودداری کنند وگرنه همچنان هیچ قانون کارآمدی که مانع ثبتنام خیل سیاهی لشکر در این عرصه شود وجود ندارد.
پیشبینی ثبت نام 7000نفری
در انتخابات مجلس
جمال عرف، معاون سیاسی وزیر کشور و رئیس ستاد انتخابات دیروز در نشست خبری با بیان اینکه فرمانداران کل کشور تا پایان آبان، اسامی حدود هفت هزار نفر از افرادی که احتمال حضورشان در انتخابات مجلس زیاد است را برای وزارت کشور ارسال کردهاند، درباره گرایش سیاسی این افراد گفت: از این تعداد 26 درصد اصلاحطلب، 34 درصد اصولگرا و 40 درصد مستقل است.
وی با بیان اینکه فرایند انتخابات وارد مرحله اجرایی شده است گفت: نزدیک به ۲ هزار نفر از فرمانداران و بخشداران مستقل را آموزش دادهایم و البته همه مراحل حقوقی آموزش داده شده است.
معاون سیاسی وزیر کشور با بیان اینکه ما هیچ عامل غیرآموزش دیده نداریم، اظهار داشت: در قدم دوم دنبال تربیت مربی در ردههای اجرایی برای استانها هستیم. ما بهروز هستیم و کارها طبق برنامه پیش میرود. وزیر کشور به 5 حوزهای که همزمان انتخابات خبرگان نیز در آنها برگزار میشود کار ابلاغ را انجام دادند.
وی در پاسخ به این سوال که چرا برای جلوگیری از هزینه احراز صلاحیت مکملهایی در قانون برای جلوگیری از ثبتنام نامزدهای فاقد صلاحیت صورت نمیگیرد، گفت: امسال طوری برنامهریزی کردیم که کسانی که قرار است ثبت نام کنند حداقل مدرک فوقلیسانس خود را همراه داشته باشند.
رئیس ستاد انتخابات کشور در ادامه گفت: قانون جامع انتخابات قطعاً به این دوره نمیرسد.
رئیس ستاد انتخابات کشور با یادآوری فاصله 83 روز باقیمانده تا انتخابات مجلس گفت: از هشت روز قبل از انتخابات تا روز سکوت، یعنی روز قبل از برگزاری انتخابات، تبلیغات آزاد است و تبلیغات غیر از این زمان، تبلیغات زودهنگام تلقی میشود.
عرف درباره تحقیقات محلی از ثبتنامکنندگان نمایندگی مجلس گفت: نظر مراجع چهارگانه اولویت است ولی اگر موردی باشد که ضرورت داشته باشد، توسط معتمدین محلی هیأت اجرایی، سؤال میدانی هم صورت میگیرد. همچنین مراجع چهارگانه هم اگر لازم باشد این کار را انجام میدهند که البته خیلی کم اتفاق میافتد.
معاون سیاسی وزیر کشور در پاسخ به انتقادی مبنی بر اینکه این حجم از مدارک کاغذی در عصر فناوری خیلی جالب نیست، گفت: انشاا... در آینده با دولت الکترونیک بتوانیم به سمتی برویم که افراد از خانه خود برای انتخابات ثبتنام کنند. اما قانون فعلاً به ما اجازه این کار را نمیدهد و باید افراد در مراکز ثبت نام حضور یابند.
تمام تلاش ما این است که اصل بیطرفی را رعایت کنیم
وی با بیان اینکه تمام تلاش ما این است که اصل بیطرفی را رعایت کنیم، گفت: در هر زمانی که احساس کنیم فرمانداری بیطرفی را حفظ نمیکند بلافاصله او را عزل میکنیم. همانطور که آقای وزیر گفتند، اگر نیاز باشد حتی شب انتخابات هم این تغییرات را انجام میدهیم. یک مورد هم داشتیم که فردی جهتگیری کرده بود و او را تغییر دادیم.
رئیس ستاد انتخابات کشور درباره برگزاری انتخابات الکترونیک گفت: احراز رأی دهندگان بهوسیله دستگاه الکترونیکی انجام میشود اما برای رأی دادن، هنوز سوالاتی مطرح است و الکترونیکی برگزار نخواهد شد.
عرف با بیان اینکه هیأتهای اجرایی به تخلفات انتخاباتی رسیدگی میکند، افزود: هزینههای انتخاباتی که قابل استناد باشد رسیدگی خواهد شد.
اقدام جدی دستگاههای نظارتی در گام اول بررسی صلاحیتها
لطفا... فروزنده / کارشناس مسائل سیاسی
درباره در نظرگرفتن شرایط لازم برای تعیین صلاحیتها و همچنین ثبتنام داوطلبان حضور در انتخابات اعم از مجلس و ریاستجمهوری باید از قبل فکری برای این موضوع میشد و نمایندگان مجلس در این زمینه تلاش لازم را برای تعیین صلاحیتها جهت ثبتنام نامزدها در نظر میگرفتند. در شرایط فعلی به نظر میرسد بحث و بررسی درباره این موضوع بسیار دیرهنگام است. در هر صورت مختصر شرایطی که برای این موضوع در نظر گرفته شده بحث تحصیلات است که البته شرط لازم است و کافی نیست. اما در مراحل تعیین صلاحیتها که در دو مرحله در ستادهای اجرایی و شورای نگهبان انجام میشود باید دستگاههای نظارتی بکوشند با استفاده از ظرفیتهای اطلاعاتی و انتظامی در همان مرحله اول نسبت به رد صلاحیت این افراد اقدام کنند و ادامه ماجرا را به زمان بعد موکول نکنند. چون هر قدر بررسی این موضوع تداوم پیدا کند هزینههای رصد صلاحیت هم بالا میرود. از اینرو در انتخابات بعدی باید نمایندگان مجلس از قبل درباره این موضوع تدابیر لازم را بیندیشند تا هزینه این اقدام بالا نرود و داوطلبان بر اساس قوانینی که شرایط کافی را برای نامزدی مشخص کرده باشد ثبتنام کنند.
غربال نامزدها از سوی احزاب
احمد حکیمیپور / دبیر کل حزب اراده ملت
منطقیترین راه برای ساماندهی نامزدی در انتخابات، رویکرد حزبی است. به این معنا که همه نامزدها از کانال حزب بالا بیایند و احزاب نامزدها را به مردم معرفی کنند. در چنین شرایطی قطعا آمار نامزدهای انتخاباتی خیلی کم خواهد شد. در انتخابات حزبی شرایط برای شناسایی افرادی که میتوانند از عهده مسوولیت برآیند مشخص میشود و نامزدها غربال خواهند شد. متاسفانه چنین اقدامی صورت نگرفت و عملا قانون جامع انتخابات در رفت و برگشت میان شورای نگهبان و مجلس معطل ماند و این همه وقت برای بررسی آن عملا بینتیجه ماند. حتی پیشنهاد من این بود که این مساله در چند استان و کلانشهر آزمایش شود و نامزدها براساس فهرستی که احزاب ارائه میکنند معرفی شوند تا بتوان بازخوردی از آن گرفت. در شرایط کنونی به صورت طبیعی ما با سونامی ثبتنام نامزدها مواجهایم. با این وضعیت نظام انتخابات به جای این که فرآیند انسجام بخش و پویایی را به ارمغان آورد باعث تحلیل نیروها و نارضایتی خواهد شد.
نمره خوبی در تدوین قوانین انتخاباتی نداریم
بیژن نوباوه / نماینده پیشین مجلس
ما در طول 40 سال گذشته بارها برگزاری انتخابات را تجربه کردیم و میشود گفت جمهوری اسلامی ایران از این منظر امتیاز بالایی دارد اما در زمینه تدوین قوانین مرتبط با انتخابات، نمره خوبی نداریم. این وضعیت در کشورهای دیگر صورت دیگری پیدا میکند و این قوانین در آن کشورها با سختگیری بیشتری همراه است. از طرفی سیستم حزبی هم در این زمینه به صورت جدی وارد عمل میشود. در چنین شرایطی مردم حتما باید به این درک برسند که کار کردن در پارلمان امری تخصصی و کاری سخت است. به نظر میرسد که عمده مشکلاتی که در این زمینه به وجود میآید ناشی از ضعف قوانین است. قوانین موجود شرایط چهارگانهای را برای داشتن صلاحیتهای نامزدهای انتخاباتی در نظر گرفته اما نسبت به تخصص و سابقه افراد نسبت به وظیفه نمایندگی پارلمان توجهی نداشته است. بنابراین تا زمانی که قوانین مرتبط با شرایط تخصصی قانونگذاری و پارلمانی اصلاح نشود ما با این مشکلات مواجه هستیم. از سوی دیگر برخی نامزدها هم نه صرفا به خاطر کسب مجوز لازم برای حضور در خانه ملت برای نامزدی در انتخابات اعلام آمادگی می کنند بلکه زمانی هم که در انتخابات پیروز نشدند وجه اعتباری آن را برای خود در نظر میگیرند و در تعاملات خود به این مساله استناد میکنند که از مراجع و دستگاههای نظارتی، تایید صلاحیت گرفتهاند. از این منظر هم این مساله مشکلآفرین خواهد بود.