c
نگاه جونو به اعماق ابرهای غول منظومه شمسی
فضاپیمای جونو در 14 مرداد 1390 از مركز فضایی كندی ناسا پرتاب شد و در 14 تیر 1395 به سیاره مشتری رسید. البته این سفر از 13 سال پیش از آن آغاز شده بود. ماموریتهای فضایی قبلی به طرح سوالات اساسی راجع به آسیبپذیری زمین، چگونگی آغاز حیات و منشأ منظومه شمسی میپرداخت. جونو قرار است شكاف عظیمی كه در درك ما از شكلگیری سیارهها وجود دارد را با اطلاعاتی كه مهیا میكند تكمیل كند. تاریخچه و چگونگی توزیع آب و دیگر تركیبات فرار در منظومه شمسی كه برای زمین و برای زندگی در آن حیاتی هستند هنوز در هالهای از ابهام قرار دارد. اكتشافات قبلی از این سیاره نشان داده بود این جرم آسمانی چقدر بااهمیت است. اما ما را با معماهای پاسخ دادهنشده بسیاری تنها گذاشت؛ اینكه چگونه مشتری شكل گرفت و به چه دلیل تركیباتش متفاوت از خورشید است! دانشمندان میدانند مشتری سیارهای معمولی نیست و ممكن است كلید فهم شكلگیری بقیه اجزای منظومه شمسی را در خود نگه داشته باشد.
جرم عظیم این سیاره در روزهای نخست تشكیل منظومه شمسی مواد را به اطرافش پرتاب كرد. این مواد شامل عناصر اصلی حیات - آب و مواد آلی- و همچنین مواد سنگی بود. بهاین ترتیب، مشتری نهتنها تعیین میكند كه چه زمانی زمین تشكیل شده بلكه نشان میدهد وجود این سیاره است كه زمین را قابل سكونت میسازد. همچنین مشتری یك نمونه برای درك شرایط سیارههای فراخورشیدی است. بنابراین فضاپیمای جونو نهتنها به ما كمك میكند كه در مورد منشاء خود بیشتر بدانیم، بلكه نشان میدهد چگونه منظومهها در اطراف ستارههای دیگر شگل گرفتند.
جونو به گونهای طراحی شد كه بتواند وارد یكی از ناملایمترین محیطهای منظومه شمسی شود؛ میدان مغناطیسی ناشی از ذرات باردار با انرژی بسیار زیاد مشتری را احاطه كرده است. این ذرات آنقدر قوی هستند كه تقریبا با سرعت نور حركت میكنند. آنها قادرند به قویترین محافظها نفوذ كنند و حتی پیشرفتهترین فناوری الكترونیكی ما را ویران سازند. برای آشكارسازی اسرار منظومه شمسی در دل سیاره مشتری، نیاز است وسیلهای ساخته شود كه زرهپوشتر از فضاپیماها باشد. دانشمندان و مهندسانی كه روی این موضوع كار میكنند برخی از پیشرفتهترین فناوریهای محافظ را با نمونههای جدیدی از ابزارآلات كه قادر به دیدن لایههای نامرئی زیر ابرهای طوفانی مشتری هستند، ادغام كردهاند. آنها بادقت مسیری را برای حركت این فضاپیما طراحی كردهاند كه در آن مسیر از شدیدترین تشعشعات و ذرات نفوذكننده به این وسایل جلوگیری شود.
اطراف مشتری با یونهای پرانرژی و الكترونهای با سرعت نسبیتی پر شده است بنابراین این سیاره منبع بزرگی از تابش است. جونو اولین فضاپیمایی است كه دارای طاق محافظ تابشی است و همچنین پیشگام در استفاده از ابزار مهمی است كه برای ماموریتهای فضایی طولانیمدت آینده مورد نیاز خواهد بود. محفاظت در برابر تابش، چالش اصلی برای اكتشافات پایدار انسان در ورای زمین است. تجربه ماموریت جونو و یافتههای علمی روزی به محافظت از انسان برای سفر به مریخ و ماورای آن كمك خواهد كرد.
جونو با مجموعه قدرتمندی از ابزارهایی كه دارد به زیر ابرهای مشتری مینگرد و تعریفی دوباره از مفروضات اساسی درباره منشاء و تكامل سیارات غولپیكر گازی خواهد داشت. تصاویری با وضوح بالا كه از دوربینهای جونو به زمین ارسال شده گردبادهای بیشماری را در جو مشتری آشكار ساخته است كه اندازهای برابر با سیاره زمین دارد. تصاویر زیبای دریافتشده از مشتری بسیار شگفتآور هستند اما نتایج علمی حاصل از این ماموریت بسیار چشمگیرتر خواهد بود.
منبع: American Scientist