حاشیهنشینی آسیبی تازه نیست
غفور شیخی جامعهشناس
پدیده حاشیهنشینی بیش از سه دهه است گریبانگیر شهرهای مختلف کشور ما شده و همواره مقابله با آسیبهای این پدیده جزو دغدغههای مهم مسؤولان شهری بوده است. اما در این میان، کمتر به این نکته توجه شده است که وقتی ساز و کار شفاف در مدیریت منابع مالی شهرداریها وجود ندارد، طبیعتا بروز چنین پدیدههایی دور از انتظار نیست؛ چراکه خیلی از مسؤولان شهری به دلیل ضعف مدیریتی و نداشتن شفافیت در دخل و خرج، توان رسیدگی به حاشیه شهرها را ندارند و به همین دلیل، پدیده حاشیهنشینی روز به روز در شهرهای مختلف گسترش پیدا میکند.
نکته دیگر آن که همواره از مهاجرت ناشی از فقر و بیکاری به عنوان عوامل اصلی حاشیهنشینی یاد شده است. براین اساس میتوان گفت حاشیهنشینان همگی جزو اقشار فقیر و آسیبپذیر جامعه ما هستند و اساسا برخورد قهری با این گروهها توصیه نمیشود. یعنی نباید با نیروی انتظامی و بولدوزر سراغ مستضعفانی رفت که به دلیل ناتوانی در خرید منزل در مراکز شهرها، بهناچار به سکونتگاههای غیررسمی پناه آوردهاند. به هر حال، حاشیهنشینی آسیبهایی دارد و باید بعد از شناسایی ریشههای بروز این پدیده، برای ساماندهی آن نیز اقدامات مناسبی انجام داد. اما این ساماندهی و رسیدگی قانونی به پدیده حاشیهنشینی باید با دید مصالحه و نگاه عطوفتآمیز برای حل مساله انجام شود و نباید ما از همان ابتدا برخورد قهری در مقابله با این پدیده انجام دهیم. همچنین دولت وقتی قصد تخریب بخشی از این سکونتگاههای غیررسمی را دارد، باید اعتباراتی را نیز برای اسکان یا مهاجرت معکوس این افراد در نظر بگیرد وگرنه تخریب منازل حاشیهنشینان بدون ارائه سکونتگاه جایگزین به آنها فقط جابهجاییشان را بین سکونتگاههای غیررسمی مختلف در پی دارد.