سند ملی مد و لباس: هویتبخشی ملی به سبک پوشش
مدام به جای مد
پیشنویس سند ملی مد و لباس در آخرین جلسه شورای هنر مورد بررسی قرار گرفت. در مقدمه این سند چنین عنوان شده: پدیده مد لباس با منشا غربی، به عنوان یکی از مؤلفههای فرهنگ و مبحث سبک زندگی از مواردی است که در این زمره میگنجد و توجه به آن تلاشی جهادی و هوشمندانه
میطلبد.
بهرغم تلاشهای فراوان انجام شده در سالهای اخیر، به دلیل پیچیدگیهای وجودی مد از یکسو و محیط بسیار متغیر فرهنگی-اجتماعی از سوی دیگر، کشور از گزند تأثیرات نوع غربی این پدیده مصون نبوده و راهکاری پویا و در خور برای کاهش یا از بین بردن تأثیرات آن در مرحله گذار تمدنی مهیا نشده و در ادامه اشاره شده این سند با نصبالعین قرار دادن بیانیه گام دوم انقلاب تدوین شده است.
صرفنظر از ایرادات احتمالی این سند به دو موضوع بسیار مهم در این سند پرداخته شده بود. نخست یک مفهوم تمدنی جدید که به نظر نویسندگان سند میتواند راهگشای سایر حوزههای فرهنگی هم باشد و دوم پرداختن به مقوله مطالعات بدن به عنوان یکی از مهمترین موضوعات روز کشور و جهان که تاکنون بهرغم اهمیت ویژه به دلایل مختلف در اسناد رسمی کشور چندان به آن پرداخته نشده بود.
در پیشنویس سند مد و لباس در مورد مدام چنین نوشته شده بود: مفهوم مدام یک ایده تمدنی برای طراحی است که بر اساس اقتضائات فرهنگی و روز جامعه ایران تهیه شده و میتوان از آن به عنوان رویکردی در طراحی استفاده کرد. مفهوم مدام به مرور زمان و در فرآیند گفتوگو شاکله خود را پیدا میکند، اما حرکت آن برای کمال و بهبود هرگز متوقف نخواهد شد.
نکته اساسی در تهیه این مفهوم عدم وابستگی آن به پدیده مد است. به عبارتی نویسندگان تلاش کردهاند با مدنظر قرار دادن اقتضائات تمدنی برخلاف اسناد پیشین یک ماهیت جدید بنا بگذارند و نه چیزی که فقط غربی نباشد.
اما نقطه عطف این سند پرداختن به موضوع بدن به عنوان یک مسأله روز و پیشنهاد برنامههایی اجرایی برای پرداختن به این موضوع است.
در بخشی از این سند به عنوان یک تهدید معاصر چنین عنوان شده: مطالعات و مفهوم بدن در 100سال اخیر به یکی از موضوعات جدی علوم اجتماعی و روانشناسی بدل شده. رابطه متقابل بدن و لباس و تغییرات مرتبط با آن محور اصلی مطالعات مرتبط با بدن است. سیستمهای مد از تغییر مفاهیم بدن سود زیادی میبرند.
نویسندگان سند، بخش زیادی از تغییرات سبک و نوع پوشش در کشور را مرتبط با تغییر خودانگاره بدن میدانند و در لیست مسائل مرتبط با مد و لباس که در این سند به آنها پرداخته شده است بالاترین درجه فوریت را به این موضوع اختصاص دادهاند.
در شرایطی که طی سالهای اخیر نپرداختن به مقوله بدن به مثابه یک تابو سبب شده بسیاری از مسائل و مشکلات جامعه با واقعبینی حل نشود، به نظر میرسد محتویات بهروز سند ملی مد و لباس و تغییر دیدگاه دستاندرکاران به موضوعات اساسی میتواند امیدی برای حفظ و صیانت از فرهنگ ایرانی- اسلامی باشد.