ترامپ و «دار و دسته فیسبوکی»!
حسن میثمی پژوهشگر رسانههای اجتماعی
در لابهلای تمامی اتفاقات سه روز گذشته در آمریکا، آن چیزی که بیش از همه توجهم را جلب کرد، بیانیه مارک زاکربرگ، بنیانگذار شبکه اجتماعی «فیسبوک» بود. بیانیهای که چند ساعت پس از محدود کردن حساب کاربری دونالد ترامپ، رئیسجمهوری مستقر ایالات متحده آمریکا منتشر شد و قصد داشت محدودیتهای دو هفتهای آقای رئیسجمهوری را در پلتفرمهای تحت مدیریت خود (فیسبوک و اینستاگرام) توجیه کند:
«در طول چند سال گذشته، ما به رئیسجمهوری ترامپ اجازه دادهایم که از پلتفرم ما با قوانین خاص ما استفاده کند. اگر پستهای او سیاستهای ما را نقض کرده، در مواردی محتوا را حذف یا پستها را برچسبگذاری کردیم. ما این کار را انجام دادیم زیرا معتقدیم که عموم مردم حق دسترسی سریع به گفتار سیاسی و حتی سخنرانیهای بحثبرانگیز را دارند اما شرایط کنونی متفاوت است و شامل استفاده از پلتفرم ما برای تحریک خشونتآمیز علیه یک دولت منتخب دموکراتیک است.»
این بخشی از آن چیزی که بود که مدیر بزرگترین و مؤثرترین پلتفرم اجتماعی جهان میگوید. میدانید کجای این بیانیه بیش از همه نگرانم کرد؟ زاکربرگ برای مسدود کردن رئیسجمهوری کشورش به هیچ دستور قضایی یا دستوری از نهاد قانونی استناد نمیکند و میگوید «ما» اینطور تشخیص دادیم.
اینکه یک آمریکایی مالک یک پلتفرم آمریکایی برای یک واقعه سیاسی در جامعه آمریکایی رأسا تصمیم میگیرد، علاوه بر اینکه نشاندهنده قدرت مالک این پلتفرم است، گزاره بزرگتری را به رخ همه کشورهایی میکشاند که محصولات فیسبوک در کشورشان خودنمایی میکند: «من مدیر پلتفرم آمریکایی میتوانم برای کشور غیرآمریکایی تو هم تصمیمگیری کنم، بدون آنکه تو در تصمیم من دخالتی داشته باشی!»
سابقه فیسبوک در مدیریت انقلاب رنگین اوکراین در 2004، مدیریت بیداری اسلامی (موسوم به بهار عربی) مصر در 2011، مدیریت اغتشاشات لندن در 2011، سرکوب و حذف محتواهای مرتبط با محور مقاومت در سالهای اخیر، حذف بدون وقفه محتواهای مربوط به سردار شهید سلیمانی در اینستاگرام و دهها اتفاق مشابه دیگر، به ما میگوید این نوع کارها از مدیر یهودیزاده بنگاه فیسبوک برمیآید؛ فیسبوکی که برخی محصولاتش همچون اینستاگرام و واتساپ در کشور ما سهم قابلتوجهی از پهنای باند را در اختیار داشته و قرابت جدی با جریان دموکرات در آمریکا دارد.
هر چه زمان بیشتر جلو میرود، بیشتر شاهد توسعه قدرت نرم پلتفرمها و دادههای کلان رایج در آن میشویم. فکر نمیکنم احدی از مردم ما تمایل داشته باشد یک آمریکایی و نظام بالاسریاش برای انتخابات ما تعیینتکلیف کند. کاش «متولیان ارتباطات در کشور» کمی دقیقتر گوش کنند. صدای آژیر خطر را نمیشنوید؟