مصائب تولید هواپیمای ملی
كشورمان ایران با داشتن ظرفیت‌های بی‌شمار علمی، نیروی انسانی مجرب و متعهد، در قــرون گذشتــه
نشان داده می‌تواند در هر زمینه‌ای كه اراده كند به بالاترین سطح از پیشرفت و استقلال برسد. صنایع پیچیده یا صنایعی كه مستلزم بهره‌گیری از دانش روز دنیا هستند، همواره از مهم‌ترین بخش‌هایی بودند كه صاحبان قدرت را به ملی و بومی كردن آنها واداشته است.
خبری كه به‌تازگی از قول دبیر ستاد توسعه فناوری‌های فضایی و حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری منتشر شد، حاكی از آن بود كه طرح‌های اولیه در راستای ساخت هواپیمای 72 نفره تجاری روی میز این ستاد قرار گرفته و با تخصیص بودجه مورد نیاز می‌توان در سال‌های آتی شاهد پرواز این پرنده بومی مسافربری در آسمان بود. البته در سال‌های گذشته طرح‌های مشابهی برای ساخت هواپیماهای فوق سبك و سبك دو تا چهار نفره، با در نظر گرفتن مشوق‌های مالی دولتی اجرا شدند كه موفقیت‌های چندانی در بر نداشت. باید در نظر داشته باشیم طراحی یك وسیله پرنده تنها بخش كوچكی از پروژه گسترده آن محسوب می‌شود. در گام‌های بعدی باید صنایع موازی دیگر با همراهی مراكز تولید علم، برای ساخت قطعات طراحی شده، همكاری تنگاتنگی با یكدیگر داشته باشند.
دانش هوافضا جزو علوم پیشرفته محسوب می‌شود و كشورهای معدودی هستند كه توانایی تولید محتوای علمی و اجرای طرح‌های هوافضایی را دارند. برای طراحی و ساخت سازه‌های هوافضایی علوم مختلف دخالت دارند. اگر سازمان یا كشوری بخواهد اهداف بلندپروازانه خود را در زمینه فناوری‌های هوافضایی گسترش دهد، باید در گام نخست با برنامه‌ریزی‌های منسجم، به پیشرفت دانش‌های مرتبط با این علم توجه كند. از علوم پایه و علوم رایانه تا رشته‌های مهندسی و حتی علوم زیستی همه می‌توانند بخشی از پازل بسیار بزرگ طرح‌های هوافضایی را كامل كنند. پرتاب یك موشك ماهواره‌بر حامل جاندار زنده، پیشرفت بزرگی برای صنایع فضایی ایران به حساب می‌آید. ساخت موشكی كه بتواند تا لبه فضا پیش رفته و در نهایت كپسول زیستی حامل جاندار را بدون این‌كه علائم حیاتی‌اش تغییر كند به زمین برساند، بی‌شك نشان از پیشرفت در علوم پایه و مهندسی یك كشور است.
در مورد دانش هوانوردی نیز مانند آنچه از خودروسازی مدرن انتظار می‌رود، صنایع هواپیماسازی هم باید از اصول مشتری‌مداری و به روز بودن دانش پیروی كند. حتی برای طراحی بهینه یك هواپیمای كوچك فوق سبك دونفره، به نرم‌افزارهای پیشرفته مهندسی هوافضا، آزمایشگاه‌های مجهز آنالیز طراحی بدنه و در نهایت دانش بالای ساخت قطعات و تولید آلیاژهای با مقاومت دمایی و استحكام مختلف نیاز داریم.
پژوهشگران این صنعت در مراحل اولیه، از بازسازی و باز طراحی قطعات ساخته شده هواپیماهای دیگر شروع می‌كنند و در پایان به توانایی و دانشی از ساخت می‌رسند كه بتوانند قطعات و سازه‌های هوافضایی مدنظر خود را بسازند. كشورهای پیشرو این صنعت نیز هیچ‌گاه به تنهایی وارد كارزار ساخت هواپیما نمی‌شوند. هواپیماهای مشهور بوئینگ و ایرباس نیز حاصل جمع‌آوری قطعات مختلف از سراسر دنیا، از شرق دور تا كشورهای رقیب هستند. به همین دلیل، بومی كردن ساخت هواپیما، آن هم در شرایط فوق دشوار تحریم شاید كمی دشوار به نظر برسد. ولی هرچه باشد، می‌تواند به عنوان موتور محرك صنایع وابسته، انگیزه‌ای باشد برای دانش پژوهان و مراكز علمی كشور تا در راستای تحقق این هدف والا بیش از پیش تلاش كنند. در انتها حتی اگر هواپیمای ملی هم متولد نشود، شاهد رویش درختان تنومند دانش هوافضا از دل دانشگاه‌ها خواهیم بود.
نشان داده می‌تواند در هر زمینه‌ای كه اراده كند به بالاترین سطح از پیشرفت و استقلال برسد. صنایع پیچیده یا صنایعی كه مستلزم بهره‌گیری از دانش روز دنیا هستند، همواره از مهم‌ترین بخش‌هایی بودند كه صاحبان قدرت را به ملی و بومی كردن آنها واداشته است.
خبری كه به‌تازگی از قول دبیر ستاد توسعه فناوری‌های فضایی و حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری منتشر شد، حاكی از آن بود كه طرح‌های اولیه در راستای ساخت هواپیمای 72 نفره تجاری روی میز این ستاد قرار گرفته و با تخصیص بودجه مورد نیاز می‌توان در سال‌های آتی شاهد پرواز این پرنده بومی مسافربری در آسمان بود. البته در سال‌های گذشته طرح‌های مشابهی برای ساخت هواپیماهای فوق سبك و سبك دو تا چهار نفره، با در نظر گرفتن مشوق‌های مالی دولتی اجرا شدند كه موفقیت‌های چندانی در بر نداشت. باید در نظر داشته باشیم طراحی یك وسیله پرنده تنها بخش كوچكی از پروژه گسترده آن محسوب می‌شود. در گام‌های بعدی باید صنایع موازی دیگر با همراهی مراكز تولید علم، برای ساخت قطعات طراحی شده، همكاری تنگاتنگی با یكدیگر داشته باشند.
دانش هوافضا جزو علوم پیشرفته محسوب می‌شود و كشورهای معدودی هستند كه توانایی تولید محتوای علمی و اجرای طرح‌های هوافضایی را دارند. برای طراحی و ساخت سازه‌های هوافضایی علوم مختلف دخالت دارند. اگر سازمان یا كشوری بخواهد اهداف بلندپروازانه خود را در زمینه فناوری‌های هوافضایی گسترش دهد، باید در گام نخست با برنامه‌ریزی‌های منسجم، به پیشرفت دانش‌های مرتبط با این علم توجه كند. از علوم پایه و علوم رایانه تا رشته‌های مهندسی و حتی علوم زیستی همه می‌توانند بخشی از پازل بسیار بزرگ طرح‌های هوافضایی را كامل كنند. پرتاب یك موشك ماهواره‌بر حامل جاندار زنده، پیشرفت بزرگی برای صنایع فضایی ایران به حساب می‌آید. ساخت موشكی كه بتواند تا لبه فضا پیش رفته و در نهایت كپسول زیستی حامل جاندار را بدون این‌كه علائم حیاتی‌اش تغییر كند به زمین برساند، بی‌شك نشان از پیشرفت در علوم پایه و مهندسی یك كشور است.
در مورد دانش هوانوردی نیز مانند آنچه از خودروسازی مدرن انتظار می‌رود، صنایع هواپیماسازی هم باید از اصول مشتری‌مداری و به روز بودن دانش پیروی كند. حتی برای طراحی بهینه یك هواپیمای كوچك فوق سبك دونفره، به نرم‌افزارهای پیشرفته مهندسی هوافضا، آزمایشگاه‌های مجهز آنالیز طراحی بدنه و در نهایت دانش بالای ساخت قطعات و تولید آلیاژهای با مقاومت دمایی و استحكام مختلف نیاز داریم.
پژوهشگران این صنعت در مراحل اولیه، از بازسازی و باز طراحی قطعات ساخته شده هواپیماهای دیگر شروع می‌كنند و در پایان به توانایی و دانشی از ساخت می‌رسند كه بتوانند قطعات و سازه‌های هوافضایی مدنظر خود را بسازند. كشورهای پیشرو این صنعت نیز هیچ‌گاه به تنهایی وارد كارزار ساخت هواپیما نمی‌شوند. هواپیماهای مشهور بوئینگ و ایرباس نیز حاصل جمع‌آوری قطعات مختلف از سراسر دنیا، از شرق دور تا كشورهای رقیب هستند. به همین دلیل، بومی كردن ساخت هواپیما، آن هم در شرایط فوق دشوار تحریم شاید كمی دشوار به نظر برسد. ولی هرچه باشد، می‌تواند به عنوان موتور محرك صنایع وابسته، انگیزه‌ای باشد برای دانش پژوهان و مراكز علمی كشور تا در راستای تحقق این هدف والا بیش از پیش تلاش كنند. در انتها حتی اگر هواپیمای ملی هم متولد نشود، شاهد رویش درختان تنومند دانش هوافضا از دل دانشگاه‌ها خواهیم بود.
