انبوه کارگاههای نخودپزی و صادرات نخودچی، بیکاری در ممقان را به صفر رسانده
اشتغال نخودی!
ایران ما برای رشد و توسعه اقتصادی ظرفیت كم ندارد؛ ظرفیتهایی بی همتا در جهان كه هر كدامش سرآمد است و بر قله ایستاده و عنوان پایتختی را برای منطقه متبوعش به ارمغان آورده، طوری كه كرمان میشود پایتخت تولید پسته جهان. خراسان میشود پایتخت تولید و صادرات زعفران دنیا و چه بسیار مناطقی كه به واسطه فرش و گلیم و صنایعدستیشان سرآمد میشوند و نامشان بر زبان جهانیان میچرخد. اما گمان میكردید كه خطهای در كشورمان داشته باشیم با عنوان «شهر و پایتخت نخودپزی جهان»... این شهر ممقان است؛ شهری كوچك در 35 كیلومتری جنوبغربی تبریز در آذربایجانشرقی با تولید بخش اعظم نخود آجیلی و صادراتی كشور و اشتغالزایی برای بیش از 90 درصد مردمان شهر تا آمار بیكاریاش به سمت صفر میل كند.
نام آذربایجان بیش از هر چیز با صنایعی چون پالایشگاه، كارخانجات ساخت ماشینهای سنگین و سبك و ... گره خورده اما در این خطه صنایع و كارگاههای تولیدی هم كم نیست، كارگاههایی كه گاه نام و عنوانشان به چشم نمیآید، اما كاری میكنند بزرگ، مثل كارگاههای نخودپزی و تولید نخودچی ممقان كه نام شهرشان را در جهان پرآوازه كردهاند، چراكه این شهر كوچك با 15 هزار نفر جمعیت، به واسطه فعالیت بیش از 1300كارگاه نخودپزی كوچك و بزرگ و تامین حدود 95 درصدی این محصول در آجیل صادراتی كشور توانسته سالانه میلیونها دلار ارز وارد كشور كند. صنعت نخودپزی ممقان با قدمت 60 ساله و به بركت تلاش شبانهروزی مردمانش فعالیت خود را از كارگاههای كوچك خانگی آغاز كرده و اكنون با تولید بیش از 95درصد نخودچی آجیلی كشور كه 60 درصد محصول فرآوری شده آن به كشورهای حاشیه خلیجفارس، آمریكا و اروپا صادر میشود، توانسته در بازارهای جهانی حرفهای زیادی برای گفتن داشته باشد.
نخودهایی كه به جنگ بیكاری رفتند
یوسف نجمی، شهردار ممقان به جامجم میگوید: صنعت نخودپزی دركشور در انحصار شهر ممقان بوده و بیش از90درصد از جمعیت این شهر به طور مستقیم یا غیرمستقیم در این صنعت مشغول فعالیتند و این میزان اشتغال در یك صنعت باعث شده درصد بیكاری در این شهر حدود صفر باشد.
نجمی به میزان بسیار پایین آسیبهای اجتماعی نظیر اعتیاد، طلاق، بزهكاری و مشكلات اخلاقی در ممقان اشاره كرده و میافزاید: این مهم نتیجه اشتغال اكثریت ممقانیهاست كه در كارگاههای كوچك و خانگی تولید نخودچی از جمله تهیه مواد خام، حمل و نقل، پاك كردن، فرآوری، بستهبندی و فروش مشغول به كارند و از ثروت حاصله بهرهمند میشوند.
به گفته وی، سالانه بالغ بر یكصد هزار تن از نخودچی آجیلی كشور توسط كارگران فعال در كارگاههای نخودپزی این شهر فرآوری و روانه بازارهای داخلی و خارجی میشود و با توجه به ظرفیت بالای این شهر در این بخش، در صورت تامین مواد اولیه كافی این میزان تولید میتواند به 230 هزار تن در سال افزایش یابد.
این مسؤول میگوید كه فعلا تولید نخودچی و سویا در ممقان به دلیل مشكلات بازاریابی فقط در فصول خاصی از سال (هفت ماه پایانی سال) رونق دارد و در صورت تقاضای زیاد و بازاریابی مناسب تولیدكنندگان میتوانند بقیه فصول نیز تولید داشته
باشند.
به نام ما، به كام دیگران
شهردار ممقان در عین حال به مشكل بزرگی اشاره میكند كه تقریبا گریبانگیر همه محصولات جهانیمان نظیر پسته و زعفران هم هست.
نجفی در این خصوص میگوید: اگرچه تولید محصول نخودچی كشور فقط در شهر ممقان صورت میگیرد، اما در دهههای اخیر تبلیغات و بازاریابی مناسبی در زمینه شناسایی هرچه بیشتر این محصول از سوی نهادهای مسؤول انجام نشده و این امر باعث شده این محصول، در برخی موارد با نام تجاری كشورهای دیگر در دنیا و همچنین دیگر استانهای كشور كه فقط در بستهبندی و عرضه این محصول به بازارهای جهانی نقش دارند مورد استفاده قرار گیرد و باعث رنجش خاطر و كاهش انگیزه فعالان این عرصه در شهر ممقان شود.
اقتصاد مقاومتی در ممقان
عباس میلانی، یكی از صاحب نظران اقتصادی هم در این زمینه میگوید: براساس برخی گزارشها، نخودچی ممقان به خاطر ضعف نسبی در بستهبندی، در خارج از كشور توسط بازرگانان خارجی مجددا بستهبندی میشود و با قیمت بالاتری به فروش میرسد كه برای جلوگیری از این مشكل صنایع بستهبندی ما نیازمند جذب سرمایه برای ارتقا و بهروزرسانی است.
میلانی با بیان اینكه صنایع كوچك تبدیلی كه بیشتر خانوادگی اداره میشوند تاثیر بسیار مهمی در پویایی و شكوفایی اقتصاد كشور دارند، میافزاید: ممقانیها با تكیه بر دانش بومی و ساخت دستگاههای فرآوری نخود و تبدیل آن به محصول جدید، دقیقا سیاستهای اقتصاد مقاومتی را اجرا میكنند.
قاسمزاده، استاد دانشكده كشاورزی دانشگاه تبریز اما معتقد است ممقانیها برای بالا بردن بهرهوری تولید و خلق ارزش افزوده بیشتر، با دانشگاهها و علم روز نیز پیوند خوردهاند. اساتید دانشگاه و دارندگان مدرك دكتری در ممقان، كارگاه تولید نخودچیشان را براساس تز پایاننامهشان اداره میكنند و حتی برای افزایش سطح تولید و بالا بردن كیفیت تولید، آزمایشگاه هم تاسیس كردهاند.
حسن آخوندی، رئیس هیاتمدیره تعاونی نخودپزی ممقان نیز با بیان اینكه سالهاست مردم شهرستان ممقان در شرایط سخت تحریم، فراوری نخودچی آجیلی را انجام میدهند، به ایرنا میگوید: از ویژگیهای اصلی تولید نخودچی در ممقان، توجه به اقتصاد مقاومتی و درونگرا بودن آن است زیرا صنعت این كار در داخل كشور و به دست اهالی ممقان پایهگذاری شده و برای تامین دستگاهها از هیچ كشور كمك نگرفتهایم و تكنولوژی آن كاملا داخلی است .
وی به احداث شركت دانشبنیانی با كمك دانشگاه تبریز در ممقان در آینده نزدیك اشاره كرده و میافزاید: در چند سال اخیر نیز همكاری خوبی با سازمان بسیج سازندگی و توجه به كارگاههای كوچك و خانگی نخودپزان داشتهایم.