ریشه سقوط اخیر هواپیمای بوئینگ اتیوپی
یكشنبه 19 اسفند 97 خبر سقوط هواپیمای مسافربری خطوط هوایی اتیوپی توجه رسانههای جهان را به خود جلب كرد. سانحه دلخراشی كه صبح آن روز و فقط 6دقیقه پس از برخاستن هواپیما از باند فرودگاه آدیسآبابا (پایتخت اتیوپی) به مقصد نایروبی در كنیا، موجب جانباختن 149 مسافر از ملیتهای مختلف و 8خدمه فعال در پرواز شد، اما نكتهای كه بیش از خود حادثه برای جامعه هوانوردی اهمیت داشت این بود كه هواپیمای سقوط كرده یكی از جدیدترین تولیدات شركت هواپیماسازی بوئینگ بود. یعنی نه تنها خود هواپیما حدود چهار ماه پیش از این شركت هواپیماسازی تحویل گرفته شده بود، بلكه این سری از هواپیماهای بوئینگ از میانه سال گذشته میلادی به دنیای هوانوردی معرفی شدند. بوئینگ 737 مكس، آخرین و پیشرفتهترین نسل از این نوع هواپیماست كه با تغییرات اساسی در تجهیزات، سازه و موتور، بسیار جلوتر از پیشینیان خود، سفارشهای بیشمار ایرلاینهای جهان را حتی قبل از آغاز تولید به خود اختصاص داده بود.
لاینایر اندونزی به عنوان اولین شركت هواپیمایی كه از بوئینگ 737 مكس در خطوط هوایی خود استفاده كرد نیز از حوادث رخ داده بی بهره نبود. پرواز 610 منسوب به این ایرلاین نیز پنج ماه قبل پس از برخاستن از فرودگاه جاكارتای اندونزی، پس از چند دقیقه به آبهای دریای جاوه برخورد كرد و هشت خدمه پرواز خود را همراه با 181 مسافر به كام مرگ كشاند.
بوئینگ 737 به ادعای خود شركت بوئینگ یكی از هواپیماهای پیشرو جت مسافربری دنیاست. وقتی نیم قرن پیش در سال 1346/ 1967، نخستین بوئینگ 737 به اولین اپراتور خود یعنی شركت هواپیمایی لوفتهانزا، تحویل داده شد هیچ یك از رقبای كنونی بوئینگ از جمله ایرباس اروپایی وجود خارجی نداشتند. تا اینكه سال 1366/ 1987 یعنی 20 سال پس از معرفی بوئینگ 737، سرسختترین رقیب آن ایرباس اِی320 متولد شد. این هواپیما نیز در بدو ورود مانند دیگر پرندگان آهنی ناهمواریهایی را پشت سر گذاشت. چنانكه در یكی از نخستین پروازهای نمایشی خود در یك نمایشگاه هوایی در فرانسه از انتهای باند پرواز داخل جنگل سقوط كرد و آتش گرفت.
با اینكه بوئینگ یكی از قدیمیترین و مهمترین پرچمداران صنعت هوانوردی جهان محسوب میشود، ولی نباید این نكته را نیز فراموش كرد كه شركتهای مسافربری هوایی در قرن حاضر تنها به افزایش سود ضمن داشتن ایمنی در پرواز فكر میكنند و شاید سابقه درخشان و طراحیهای فوقالعاده یك شركت هواپیماسازی، كمترین اهمیت را برایشان داشته باشد. به همین دلیل بوئینگ نیز با نگاه به رقبای جهانی خود سعی در افزایش عملكرد هواپیماهای خود و تكیه بیشتر بر اتوماسیون پرواز داشت. بوئینگ 787 و 737 مكس، گواهی هستند بر این ادعا كه تولیدات بوئینگ نیز با اینكه كماكان بیشترین اعتماد را به خلبان دارند، ولی جهش بلندی برای بهرهگیری از فناوریهای الكترونیكی داشتهاند.
به خاطر شباهت زیاد هر دو سانحه بوئینگ در شش ماه گذشته و پیشرفت بررسیهای هواپیمای لاین ایر، كارشناسان این احتمال را میدهند كه اختلال عملكرد در یكی از سیستمهای تشخیص زاویه حمله هواپیما، باعث به وجود آمدن حوادث اخیر و جانباختن 346 نفر شده باشد. هواپیما با تشخیص زاویه بیش از حد به سمت بالا و برای جلوگیری از واماندگی، به سمت زمین شیرجه زده و كنترل برای خلبانان دشوار میشود. حال باید منتظر بود و دید كه بوئینگ و كارشناسان مركز ملی ایمنی ایالات متحده، چه تدبیری برای جلوگیری از تكرار این حوادث و نجات بوئینگ از ضرر مالی بیشتر اتخاذ خواهند كرد.