سال «حمایت از کالای ایرانی»به پایان می رسد؛ اما حکایت همچنان باقیاست
ادامه دارد...
رهبر معظم انقلاب امسال را بهعنوان سال حمایت از کالای ایرانی نامگذاری کردند و در سخنرانی ابتدای سال، وظایف مردم و مسؤولان را در این ارتباط تبیین کردند. راهکارهایی که رهبر انقلاب در ابتدای سال برای حمایت از کالای ایرانی مطرح کردند، در طول سالهای گذشته بارها از سوی معظمله مطرح شده بود که نیازمند توجه ویژه مسؤولان و مردم بود؛ اما آنچه که در طول سال 97 در اقتصاد کشور رخ داد، خصوصا از لحاظ تنگناهای ارزی، تصمیمات مسؤولان را به سمت استفاده از راهکارهایی سوق داد که خوشبختانه حمایت از تولید کالای ایرانی را در برداشت. هرچند این حمایتها از تولید داخل، دیرهنگام بود اما اثرات مثبت خود را به تدریج بر بازارها و صنایع مختلف داخلی گذاشت. مثلاً مصوبه ممنوعیت واردات بیش از هزار کالای مصرفی غیرضروری که در خرداد امسال به تصویب هیات دولت رسید، در رونق گرفتن تولید کالاهای داخلی، بسیار مؤثر بود؛ اما نکته این است که سالها بود کارشناسان از دولت میخواستند واردات کالاهای مصرفی غیرضروری و کالاهایی را که امکان تولید آنها در داخل هست ممنوع کند، اما مسؤولان دولتی مدعی بودند ممنوعیت واردات، خلاف سیاستهای تجاری است. نهایتاً در سال جاری که دولت با تنگنای ارزی مواجه شد، تمامی آن توجیهات را کنار گذاشت و تصمیمی مدبرانه اتخاذ کرد که سود آن به تولیدکنندگان ایرانی رسید. از سوی دیگر، افزایش چند برابری نرخ ارز در سال 97 هرچند آثار به شدت زیانباری بر اقتصاد ایران به دنبال داشت و قدرت خرید عموم مردم را نصف کرد، اما چون موجب افزایش قیمت کالاهای وارداتی و اجناس قاچاق شد، توفیق اجباری را نصیب بخشی از کالاهای ایرانی کرد که در سالهای قبل، قدرت رقابت با اجناس وارداتی و قاچاق را نداشتند. با این حال، ناگفته نماند اگر سیاستگذاران در سال جاری برای حمایت از تولید این نوع کالاها همت میگماردند و از فرصت افزایش نرخ ارز و توقف واردات و قاچاق استفاده میکردند، قطعاً سال 97 را میشد سال رونق تولید کالاهایی همچون لوازم خانگی و پوشاک دانست؛ یعنی صنایعی با ظرفیت اشتغالزایی میلیونی که سالهاست در سلطه اجناس وارداتی چینی و ترکیهای هستند.
صنایع نساجی و پوشاک ایران در سالهای نه چندان دور یعنی در اواخر
دهه 70 و اوایل دهه 80 از جمله صنایع پررونق کشور به شمار میرفت، اما این صنایع به مرور در چند سال اخیر رونق خود را از دست داد و کارخانههای این بخش از صنعت، یکی پس از دیگری یا تعطیل شدند یا با حداقل ظرفیت خود در حال کار هستند. از عمدهترین مسائل اثرگذار بر این صنعت، واردات و قاچاق پوشاک از چین و ترکیه بوده است، طوری که با حجم گسترده واردات از این کشورها به جرات میتوان گفت، کمتر فروشگاه عرضهکننده پوشاک را میتوان یافت که اثری از پوشاک وارداتی قاچاق در آن یافت نشود. گردش مالی صنعت نساجی حدود 12 میلیارد دلار در سال است و میزان واردات پوشاک قاچاق تا قبل از تحولات سال جاری، حدود 2.6 میلیارد دلار بود؛ اما در سال جاری با مسائلی که در زمینه گرانی ارز و کمرنگ شدن قاچاق رخ داد، به گفته فعالان این صنعت، در شرایط کنونی، امکان رقابت تولیدات ایرانی در بازارهای صادراتی بیش از گذشته فراهم شده است و با توجه به تولید نسبتاً ارزان و رقابتی محصولات پوشاک و نساجی ایران در مقایسه با سایر کشورها فرصت مناسبی پیشروی صادرات این حوزه قرار گرفته، اما آنچه مسلم است برای استفاده از این فرصت، تولیدات ایرانی برای ورود به بازارهای صادراتی به حمایتهای جدی و مشوقهای هدفدار از سوی دولت نیاز دارند؛ حمایتی که در شرایط کنونی بسیاری از صنایع به آن نیاز دارند تا در کنار یافتن بازارهای جدید بتوانند حضور پررنگی در بازارهای صادراتی داشته باشند.
گلناز نصراللهی، مشاور وزیر صنعت و مدیرکل سابق صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنعت درباره وضعیت پوشاک داخلی گفت: افزایش نرخ ارز در کشور طبیعتاً در افزایش اقبال به خرید پوشاک داخلی تأثیرگذار بوده است. خوشبختانه در این زمینه فرصت خوبی فراهم شده است
به طوری که صنایع پوشاک به نحو احسن از این فرصت جهت توسعه واحدهای خود استفاده میکنند.
مشاور وزیر صنعت اظهار کرد: واحدهای تولیدی روی مد و طراحی پوشاک خود و همچنین توسعه صادرات قدمهای اساسی برداشتهاند به همین منظور و با کمک دولت و وزارت صنعت میزان صادرات آنها افزایش یافته و تولید داخلی پوشاک نیز توسعه پیدا کرده است.
نصراللهی گفت: به عقیده بنده این فرصت برای کل تولیدیها و واحدهای داخلی فراهم شده که کیفیت کالاهای خود را بهبود بخشند و به سلیقه بازار توجه ویژهای بکنند. وی افزود: البته باید بگویم حتی اگر قیمت دلار افزایش نمییافت وزارت صنعت در کنترل واردات قاچاق پوشاک گامهای اساسی برداشته بود و دولت نیز به صنعت نساجی توجه ویژهای داشت، به طوری که یکی از برنامههای ویژه وزارت صنعت، توسعه نساجی کشور بود.
مدیرکل سابق صنایع نساجی و پوشاک یادآور شد: صنعت نساجی صنعتی است که باید از فرصتهای پیش روی خود بهترین استفاده را داشته باشد چون این صنعت همیشه برای دولتهای مختلف در اولویت قرار داشته است به طوری که در سالهای گذشته دولت توجه خوبی به این بخش داشته و کارخانههایی برای تولید کالاهای واسطه ای صنعت پوشاک ایجاد شده است. نصراللهی گفت: توجه به بازار و کنترل امر قاچاق از مدتها قبل توسط واحدهای مختلف وزارت صنعت صورت گرفته بود ولی بالا رفتن قیمت ارز هم بر این امر تأثیر داشته است البته نباید فراموش کرد که افزایش قیمت ارز، مواد اولیه صنعت نساجی را نیز با گرانی مواجه کرده است.
وی در پایان افزود: جلوگیری و ممنوعیت واردات کالاهای مشابه تولید داخل نیز به صنعت کمک شایانی کرده است به همین دلیل و با افزایش کیفیت پوشاک داخلی استقبال از این کالاها بیشتر شده است.
مجید افتخاری، عضو هیات مدیره اتحادیه تولید و فروش پوشاک ایران میگوید: بر اساس استانداردهای جهانی، هر 10 هزار دلار یک شغل ایجاد میکند بنابراین با توجه به آمار قاچاق سالانه، میزان واردات پوشاک قاچاق به کشور
260 هزار شغل را از بین برده است.
وی افزود: در دو سه سال گذشته توجه بیشتری به موضوع واردات پوشاک قاچاق صورت گرفته و اقداماتی برای مبارزه با آن از سوی نهادها و سازمانها انجام شده است که اگر به این مسائل جدیتر پرداخته شود، به صورت قطعی میتوانم بگویم با سیاستگذاری درست و حمایت از تولیدکنندگان، بخش زیادی از اشتغال که هر ساله دولت وعده آن را میدهد از فعالیت در صنعت پوشاک ایجاد خواهد شد و حتی در یک بازه زمانی کوتاه میتوان به اشتغال یک میلیون نفری در این بخش رسید.
افتخاری معتقد است که در اوایل دهه 80 واردات پوشاک ممنوع بود و صنعت پوشاک با رونق خود در آن دوران توانست 100 درصد نیاز داخلی را تأمین کندو به بازارهای جهانی صادرات انجام دهد، به طوری که در آن سالها پوشاک تولید ایران به کشورهای آلمان، ایتالیا، سوئیس و کانادا صادر میشد.
بهرام شهریاری، نایب رئیس اتحادیه تولید و صادرکنندگان نساجی و پوشاک هم با اشاره به افزایش نرخ ارز و بیرونق شدن قاچاق گفت: این اتفاق، اتفاقی مبارک است و فرصتی را برای صنعت پوشاک به وجود آورده است.
شهریاری گفت: همه باید دست به دست هم بدهند؛ از مجلس و دولت و بخش خصوصی تا صنعت پوشاک کشور بار دیگر رشد و توسعه یابد و توان خودش را به رخ رقبای خارجی بکشد.
افسانه محرابی مدیرکل صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنعت هم معتقد است: با توجه به اینکه از اول تیرماه 97 ممنوعیت واردات پوشاک در دستور کار قرار گرفته است، واردات پوشاک به چهار میلیون دلار کاهش یافته است، اما صادرات ما از 37 میلیون دلار در 9 ماهه اول سال قبل، به 48 میلیون دلار رسیده که در حوزه صادرات 56 درصد رشد داشته است.
مدیرکل صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنعت درباره حمایت از صنعت پوشاک گفت: با پیگیریهای انجام شده در وزارت صنعت، معدن و تجارت کارگروهی در مجلس تشکیل شد و برای حمایت از تولید به یک جمعبندی اساسی رسیدهایم.
فرصت گرانی ارز برای کدام بخشهاست؟
درست است که افزایش قیمتهای ناشی از بالارفتن نرخ ارز، مشکلات زیادی در چرخه اقتصادی و سطح رفاه مردم ایجاد کرده و تورم و گرانی قدرت خرید مردم را بسیار کمتر از سال گذشته کرده است اما با اتخاذ تدابیر و برنامهریزی صحیح، تهدیدهای اقتصادی ناشی از افزایش نرخ ارز را میتوان به فرصت تبدیل کرد.
تا سال گذشته، حتی با دلار 4000 تومان، واردات بسیاری از کالاها و مواد اولیه نسبت به تولید داخلی صرفه اقتصادی داشت و بسیاری از تولیدکنندهها توان رقابت با کالاهای وارداتی را نداشتند و واردات بیرویه منجر به تعطیلی یا رکود بسیاری از بنگاههای اقتصادی داخلی شده بود.
اما اکنون؛با کاهش عرضه کالاهای خارجی،در صنایع خودرو، لوازم خانگی، پوشاک، کفش، لوازم تحریر و... با افزایش نرخ ارز و صرفه تولید داخلی، در صورت برنامهریزی و حمایت از تولید، تولیدکننده مجاب به تولید داخلی میشود و در صورتی که نیازهای کشور در داخل تولید شود، تولید داخلی و اشتغالزایی رونق میگیرد.
رونق لوازم خانگی با کنترل قاچاق
لوازم خانگی نیز مانند بسیاری دیگر از محصولات و اجناس در سال جاری رشد قیمتی را شاهد بود؛ اما توقف واردات لوازم خانگی از اواخر بهار، فرصت مغتنمی برای تولیدکنندگان داخلی بود که سالها ست تحتالشعاع حضور پرقدرت سامسونگ و ال. جی قرار گرفتهاند.
در این میان، نقش مردم نیز بسیار مهم است. مردم میتوانند با خرید لوازم خانگی ایرانی، سبب رونق تولید در این صنعت شوند. البته باید دانست پیشرفت در این صنعت به هماهنگی تمام نهادهای اقتصادی نیاز دارد و نمیتوان تنها از خانوادهها انتظار داشت فقط به فکر خرید لوازم خانگی ایرانی تحت هر شرایطی باشند. تولیدکنندگان لوازم خانگی نیز باید بکوشند کیفیت لوازمشان را افزایش دهند و از طرفی، دولت نیز وظیفه دارد هم از تولید لوازم خانگی حمایت کند و هم بر این تولیدات نظارت داشته باشد. لوازم خانگی از رشتههای شتابدهنده توسعه صنعتی هر کشور، از جمله ایران است. گردش مالی سالانه این صنعت در ایران، به طور میانگین شش میلیارد دلار برآورد میشود که چهار میلیارد دلار آن به لوازم خانگی انرژیبر و بقیه به ظروف، سرویس غذاخوری و لوازم ریز آشپزخانه مربوط است.
افزایش قیمت لوازم خانگی تولید داخل در دو نوبت در سال جاری شامل حال لوازم خانگی شد. در مرحله اول در فروردین امسال قیمتها تا حدود ۱۰ درصد افزایش یافت. پس از آن شهریورماه نیز شاهد افزایش ۳۵ تا ۴۰ درصدی قیمت لوازم خانگی تولید داخل بودیم. این در حالی است که قیمت لوازم خانگی وارداتی به علت ارتباط مستقیم با ارز، سه برابر شده است.
محمد طحانپور، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی نیز درباره تأثیر نرخ ارز بر لوازم خانگی گفته بود: نوسان نرخ ارز توانسته بر واردات لوازم خانگی تأثیر گذارد. رکود در این صنعت توانسته تأثیر خود را داشته باشد. با شرایط فعلی این رکود تا اردیبهشتماه سال آینده ادامه دارد.
با این وجود اما رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی این امید را به مردم داده بود که افزایش قیمت لوازم خانگی منتفی است و گفته بود: با توجه به این که طی چند ماه اخیر، لوازم خانگی افزایش قیمت بالایی داشته است انتظار نمیرود که مجدد قیمتها در بازار شب عید افزایش یابد.
آرمان خالقی دبیر انجمن لوازم خانگی هم با تأکید بر لزوم خرید کالای ایرانی توسط دستگاههای دولتی جهت تقویت تولید داخل، گفت: برای ایجاد رونق در بازار محصولات صنعتی باید تصمیمات کلی در اقتصاد کشور گرفته شود تا بنگاههای تولیدی از رکود فعلی خارج شوند. در این راستا جدیت دولت در خرید کالای ایرانی توسط دستگاههای دولتی از اهمیت ویژهای برخوردار است.
خالقی با بیان این که در حال حاضر قاچاق کالا یکی از مشکلات بخش تولید محسوب میشود، گفت: در صورت کنترل قاچاق، تقاضا برای خرید کالاهای داخلی افزایش مییابد و همین مساله باعث رونق تولید و اقتصاد کشور خواهد شد.
وی ایجاد ثبات در قوانین و مقررات را از دیگر الزامات رفع مشکلات بخش تولید عنوان کرد و افزود: اختصاص سرمایه در گردش بابت افزایش ظرفیتهای فعلی تولید و همچنین بهبود خطوط تولید در جهت افزایش کیفیت محصولات نیز میتواند بخشی از مشکلات صنعت را برطرف کند.