گزارش خبرنگار اعزامی جامجم از مناطق سیلزده جنوب
سیل در بُستان
تابلوی سبزرنگ میگوید، ۴۰۰ كیلومتر دیگر به نجف میرسیم. ماشین میراند به همان سمت. از یك جایی به بعد، زمینهای كشاورزی محو میشوند و به جای آن آب مینشیند توی دشت. جاده درست وسط آب راه باز كرده است. دو طرف جاده آب است. جاده آسفالته اما خشك از میان آب سرك كشیده و بالا آمده است. بیشتر شبیه به رویاست تا واقعیت، انگار یكی از رویاهای كودكی رنگ واقعیت به خود گرفته است. اینجا جاده بستان به هویزه است. از یك جایی به بعد، جاده هم در آب فرو میرود. عمق آب در بخشهایی به دو متر هم میرسد. حالا ماشین درون آب میراند و آب را به اطراف میپاشد. جمعیت زیاد است. با این كه سرعت آب زیاد است، اما ماشینها كنار زدهاند. همه خانوادگی آمدهاند برای تفریح، بچهها لخت شدهاند و خوشخوشك در آب لیز میخورند. پدرها هم سطل آب به دست، ماشینشان را میشویند. مادرها بساط چای زغالی راه انداخته و بعضی خلاقیت به خرج دادهاند و در حال ماهیگیری هستند. اینجا بستان است. بستانی كه زیر آب رفته است. خانوادهها اما سیل را به بازی گرفتهاند.
گوشهای از جاده كه خشك مانده، اسكله درست كردهاند. قایقها منتظر مسافرند. محمد با صورت آفتابسوخته با پسرش، مهدی كه تنها هفت سال دارد، توی قایق كار میكند. تمام زمینهای كشاورزی زیر آب رفته است. زمین احمد هم یكی از آنهاست. محدوده زمین را نشان میدهد و میگوید: «دو سه متر زیر اینجا، گندمهای من است.» محمد آه نمیكشد، دندانهایش را نشان میدهد و در دل آب میراند و به مهدی فوتوفن قایقسواری یاد میدهد: «نوك چوب را كمی كج كن... حالا شد. بلند شو... وسط بایست. تعادلت را حفظ كن.» محمد به پسرش لبخند میزند و نگاه امیدوارش را به آب میدوزد. نوك درختها از توی آب بیرون زدهاند، انگار كار بدی كرده باشند، سرك میكشند. آنطرفتر جاده است. جاده آسفالتهای كه آب آن را پوشانده، حالا با قایق از روی جاده عبور میكنیم. تابلوی سبزرنگ، چذابه را نشان میدهد، آن طرف چراغ راهنمایی رانندگی و آن طرفتر تابلو میگوید كه فقط ۴۷۰ كیلومتر با كربلا فاصله داریم. ما خلاف جهت میرانیم، چراغ راهنما را دور میزنیم و به طرف روستایی كه حالا زیر آب است میرویم. راه ارتباطی با روستا قطع است، قایق تنها راه رسیدن به آنجاست. مردم در ساحل ایستادهاند تا كسی به آنها غذا برساند. روستای سیدعباس محاصره شده است. یك قایق آذوقه برای مردم آوردهاند. از قایق كه پیاده میشویم، پیرمردی با فارسی دستوپا شكسته به استقبال میآید. دستهایش را بالا میگیرد و میگوید: «سیل همه زندگیام را نابود كرد.» اسمش احمد است. سرش را با چفیه پوشانده است. احمد میگوید: «من برای كشاورزی وام گرفته بودم. حالا ولی زمینم هم خراب شده است.» احمد نمیگوید كه دولت وام را به او ببخشد، او تنها كمی وقت میخواهد. میخواهد كه وقتی دستوبالش باز شد، اقساطش را بدهد. احمد یك چیز دیگر هم میگوید: «سدسازی آب سد را باز كرده روی زمینهای ما...وگرنه سیل كجا بود؟» این حرف همه كشاورزانی است كه تمام زمینهایشان به زیر آب رفته است. همه همانطور كه از سپاه، ارتش، بسیج، هلالاحمر و گروههای جهادی راضیاند، از دولتیها ناراضی. شایعه باز كردن آب سدها در بین مردم، در تمام مناطقی كه آبگرفتگی دارد، حرف اول است.
رصدخانه سدها
سازمان آب و برق استان خوزستان جایی در مركز شهر اهواز است. مركز مونیتورینگ سدها قلب تپنده مدیریت آب پشت سدها اما در آخرین طبقه ساختمان، در طبقه پنجم است. صفحه مانیتورینگ، حجم آب 11 سد، میزان حجم ورود و خروج آب، حجم آب رودخانهها، اتصالات رودها و تالابها را نشان میدهد. ظرفیت شش سد از 11 سد، پر است. كارون 3، شهید عباسپور، كرخه، سیمره، كوثر و جره سدهایی هستند كه طبق نقشه، تقریبا ظرفیتشان پر شده است. طبق آمار 8000 مترمكعب بر ثانیه پیك لحظهای ورود آب به پشت همه سدهای استان است. طبق همین آمار، آورد آبی سال آبی خوزستان به طور متوسط، ۲۷ تا ۲۹ میلیارد مترمكعب است. امسال اما در شش ماه اول، این میزان به اندازه ۲۸ میلیارد مترمكعب است. پیشبینی كارشناسان برای سال آبی، بیش از ۵۸ میلیارد مترمكعب آب است. اینها همه درحالی است كه میزان ظرفیت حجم سالانه سدها به اندازه 3/13 میلیارد مترمكعب است. حال این كه در مدت زمان كوتاهی، با بارشهای شدید به اندازه 11 میلیاردمترمكعب آب در پشت سدهای استان جمع شده است. اینها همه آمار و ارقام آبهای پشت سدها است. برای مردمی كه زمین كشاورزی و دام تمام داراییاش، نابود شده اما آمار شاید چندان هم مهم نباشد. برای او مدیریت آبی مهم است.
6 میلیارد مترمكعب آب سدها را كنترل كردیم
داریوش بهارلویی، مدیر دفتر برنامهریزی منابع آب سازمان آب و برق استان خوزستان است. او با اشاره به این كه در سیل امسال، تمام مناطق آبخیزداری استان لبریز از آب شدند و در خطر سیل بودند، میگوید: «سعی كردیم كه آب پشت سدها را مدیریت كنیم.» او توضیح میدهد حدود ۲۴۰۰ تا ۲۵۰۰ میلیون مترمكعب آب را كه میزان خروج حداكثری است، روزانه از سد تخلیه میكنند. از نظر بهارلویی تخلیه ابها در مناطق تنها راه بوده است. هرچند او معتقد است توپولوژی، نقشه هیدرولوژی و حجم آب رودخانهها در مناطق حمیدیه، ملاثانی و سوسنگرد، باعث شده است تا آب به این مناطق برود. او عنوان میکند، حجم سیلاب خیلی بیشتر از حجم آب پشت سدها بوده و به خاطر همین هم تصمیم مدیریت بحران بر این بوده است كه با آب پشت سدها به این شكل برخورد شود اما موضوع اینجاست كه حجم آب رودخانهها و حجم سدها با همهماهنگ نیست و این مشكلاتی را برای مدیریت آب ایجاد كرده است. برگشت آب از تالاب هورالعظیم و شكستن سدبندها توسط مردم و انحراف آب، پیشبینیها برای مدیریت آب را دچار اختلال كرده است. بهارلویی میگوید كه جز رهاسازی حجمی از آب چاره دیگری نداشتهاند. او میگوید: «تابآوری سدها و حجم خروجی آب با هم متفاوت است.« سد كرخه به اندازه ۸۹۰ میلیون مترمكعب بیشتر تابآوری نداشته است. همه اینها تصمیمات و مدیریت آب را دچار اختلال كرده است. تا همین نقطه هم به اندازه شش میلیارد متر مکعب آب پشت سدها کنترل شده است. بهارلویی میگوید كه برای اواخر فروردینماه هم حجم خالی پشت سدها را برنامهریزی كردهاند تا استان دچار مشكل نشود. در نقشه، تعداد رودخانههایی كه از منطقه حمیدیه و سوسنگرد میگذرد زیاد است؛ رودخانههایی كه به تالاب هورالعظیم میرسد. بعد از بارش باران و وقوع سیل، چند راه آبی دیگر هم باز شده است. راههایی كه به خاطر سیل، راهشان را به سمت هورالعظیم پیدا كردهاند.
گوشهای از جاده كه خشك مانده، اسكله درست كردهاند. قایقها منتظر مسافرند. محمد با صورت آفتابسوخته با پسرش، مهدی كه تنها هفت سال دارد، توی قایق كار میكند. تمام زمینهای كشاورزی زیر آب رفته است. زمین احمد هم یكی از آنهاست. محدوده زمین را نشان میدهد و میگوید: «دو سه متر زیر اینجا، گندمهای من است.» محمد آه نمیكشد، دندانهایش را نشان میدهد و در دل آب میراند و به مهدی فوتوفن قایقسواری یاد میدهد: «نوك چوب را كمی كج كن... حالا شد. بلند شو... وسط بایست. تعادلت را حفظ كن.» محمد به پسرش لبخند میزند و نگاه امیدوارش را به آب میدوزد. نوك درختها از توی آب بیرون زدهاند، انگار كار بدی كرده باشند، سرك میكشند. آنطرفتر جاده است. جاده آسفالتهای كه آب آن را پوشانده، حالا با قایق از روی جاده عبور میكنیم. تابلوی سبزرنگ، چذابه را نشان میدهد، آن طرف چراغ راهنمایی رانندگی و آن طرفتر تابلو میگوید كه فقط ۴۷۰ كیلومتر با كربلا فاصله داریم. ما خلاف جهت میرانیم، چراغ راهنما را دور میزنیم و به طرف روستایی كه حالا زیر آب است میرویم. راه ارتباطی با روستا قطع است، قایق تنها راه رسیدن به آنجاست. مردم در ساحل ایستادهاند تا كسی به آنها غذا برساند. روستای سیدعباس محاصره شده است. یك قایق آذوقه برای مردم آوردهاند. از قایق كه پیاده میشویم، پیرمردی با فارسی دستوپا شكسته به استقبال میآید. دستهایش را بالا میگیرد و میگوید: «سیل همه زندگیام را نابود كرد.» اسمش احمد است. سرش را با چفیه پوشانده است. احمد میگوید: «من برای كشاورزی وام گرفته بودم. حالا ولی زمینم هم خراب شده است.» احمد نمیگوید كه دولت وام را به او ببخشد، او تنها كمی وقت میخواهد. میخواهد كه وقتی دستوبالش باز شد، اقساطش را بدهد. احمد یك چیز دیگر هم میگوید: «سدسازی آب سد را باز كرده روی زمینهای ما...وگرنه سیل كجا بود؟» این حرف همه كشاورزانی است كه تمام زمینهایشان به زیر آب رفته است. همه همانطور كه از سپاه، ارتش، بسیج، هلالاحمر و گروههای جهادی راضیاند، از دولتیها ناراضی. شایعه باز كردن آب سدها در بین مردم، در تمام مناطقی كه آبگرفتگی دارد، حرف اول است.
رصدخانه سدها
سازمان آب و برق استان خوزستان جایی در مركز شهر اهواز است. مركز مونیتورینگ سدها قلب تپنده مدیریت آب پشت سدها اما در آخرین طبقه ساختمان، در طبقه پنجم است. صفحه مانیتورینگ، حجم آب 11 سد، میزان حجم ورود و خروج آب، حجم آب رودخانهها، اتصالات رودها و تالابها را نشان میدهد. ظرفیت شش سد از 11 سد، پر است. كارون 3، شهید عباسپور، كرخه، سیمره، كوثر و جره سدهایی هستند كه طبق نقشه، تقریبا ظرفیتشان پر شده است. طبق آمار 8000 مترمكعب بر ثانیه پیك لحظهای ورود آب به پشت همه سدهای استان است. طبق همین آمار، آورد آبی سال آبی خوزستان به طور متوسط، ۲۷ تا ۲۹ میلیارد مترمكعب است. امسال اما در شش ماه اول، این میزان به اندازه ۲۸ میلیارد مترمكعب است. پیشبینی كارشناسان برای سال آبی، بیش از ۵۸ میلیارد مترمكعب آب است. اینها همه درحالی است كه میزان ظرفیت حجم سالانه سدها به اندازه 3/13 میلیارد مترمكعب است. حال این كه در مدت زمان كوتاهی، با بارشهای شدید به اندازه 11 میلیاردمترمكعب آب در پشت سدهای استان جمع شده است. اینها همه آمار و ارقام آبهای پشت سدها است. برای مردمی كه زمین كشاورزی و دام تمام داراییاش، نابود شده اما آمار شاید چندان هم مهم نباشد. برای او مدیریت آبی مهم است.
6 میلیارد مترمكعب آب سدها را كنترل كردیم
داریوش بهارلویی، مدیر دفتر برنامهریزی منابع آب سازمان آب و برق استان خوزستان است. او با اشاره به این كه در سیل امسال، تمام مناطق آبخیزداری استان لبریز از آب شدند و در خطر سیل بودند، میگوید: «سعی كردیم كه آب پشت سدها را مدیریت كنیم.» او توضیح میدهد حدود ۲۴۰۰ تا ۲۵۰۰ میلیون مترمكعب آب را كه میزان خروج حداكثری است، روزانه از سد تخلیه میكنند. از نظر بهارلویی تخلیه ابها در مناطق تنها راه بوده است. هرچند او معتقد است توپولوژی، نقشه هیدرولوژی و حجم آب رودخانهها در مناطق حمیدیه، ملاثانی و سوسنگرد، باعث شده است تا آب به این مناطق برود. او عنوان میکند، حجم سیلاب خیلی بیشتر از حجم آب پشت سدها بوده و به خاطر همین هم تصمیم مدیریت بحران بر این بوده است كه با آب پشت سدها به این شكل برخورد شود اما موضوع اینجاست كه حجم آب رودخانهها و حجم سدها با همهماهنگ نیست و این مشكلاتی را برای مدیریت آب ایجاد كرده است. برگشت آب از تالاب هورالعظیم و شكستن سدبندها توسط مردم و انحراف آب، پیشبینیها برای مدیریت آب را دچار اختلال كرده است. بهارلویی میگوید كه جز رهاسازی حجمی از آب چاره دیگری نداشتهاند. او میگوید: «تابآوری سدها و حجم خروجی آب با هم متفاوت است.« سد كرخه به اندازه ۸۹۰ میلیون مترمكعب بیشتر تابآوری نداشته است. همه اینها تصمیمات و مدیریت آب را دچار اختلال كرده است. تا همین نقطه هم به اندازه شش میلیارد متر مکعب آب پشت سدها کنترل شده است. بهارلویی میگوید كه برای اواخر فروردینماه هم حجم خالی پشت سدها را برنامهریزی كردهاند تا استان دچار مشكل نشود. در نقشه، تعداد رودخانههایی كه از منطقه حمیدیه و سوسنگرد میگذرد زیاد است؛ رودخانههایی كه به تالاب هورالعظیم میرسد. بعد از بارش باران و وقوع سیل، چند راه آبی دیگر هم باز شده است. راههایی كه به خاطر سیل، راهشان را به سمت هورالعظیم پیدا كردهاند.
تیتر خبرها