تصمیم کاغذی برای مهار «کاغذ»

پس از ماه‌ها کش‌و‌قوس، بالاخره دولت ارز 4200 تومانی را به واردات کاغذ اختصاص داد

تصمیم کاغذی برای مهار «کاغذ»

دو هفته از ابلاغ دستور رهبر معظم انقلاب برای ساماندهی وضع كاغذ می‌گذرد، اما اقدامات دستگاه‌های دولتی بی‌نتیجه بوده و در این مدت، قیمت كاغذ بالاتر رفته و بعضی انواع كاغذ هم در بازار، نایاب شده است. 9 اردیبهشت حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای در جریان بازدید از نمایشگاه كتاب تاكید كردند: «باید مسأله كاغذ را حل كرد؛ این‌طور نمی‌شود. وزیر فرهنگ و وزیر صنعت بنشینند و این مسأله را حل كنند.» پس از پایان بازدید رهبر معظم انقلاب از نمایشگاه كتاب، وحید حقانیان، معاون امور ویژه دفتر مقام معظم رهبری فرمایشات ایشان مبنی بر پیگیری وضع كاغذ و ساماندهی این موضوع را به وزرای ارشاد و صنعت ابلاغ كرد. در این مدت، اقداماتی از سوی وزارت صنعت و وزارت ارشاد برای رفع مشكلات بازار كاغذ انجام شد، اما وضعیت بازار نشان از بی‌فایده بودن این اقدامات دارد، چراكه هم قیمت كاغذ افزایش یافته و هم به شدت نایاب شده است. اگرچه دلیل اصلی افزایش قیمت كاغذ، رشد صعودی نرخ ارز بوده است، اما این افزایش تناسب درستی با نرخ ارز ندارد زیرا قیمت ارز سه برابر شده اما قیمت كاغذ شش برابر شده است. در این میان كارشناسان بسیاری راهكارهای مختلف برای برون‌رفت از وضعیت فعلی كاغذ را ارائه كرده‌اند؛ برخی حمایت از تولید داخلی به‌موازات واردات را چاره كار می‌دانند؛ راهكاری كه به نظر می‌رسد در بلندمدت تأثیر خواهد داشت. برخی دیگر آزاد شدن واردات كاغذ و خروج وزارت ارشاد از موضوع واردات را راهكار حل بحران عنوان می‌كنند، اما آنچه مهم این است كه حباب بازار كاغذ رفته رفته آن‌قدر بزرگ شده كه به این آسانی‌ها به وضعیت سابق برگشت‌پذیر نیست. مسؤولان وزارت صنعت، بانك مركزی را مقصر معرفی می‌كنند زیرا برای واردات كاغذ، ارز 4200 تومانی تخصیص نداده است. تجار هم بانك مركزی را مقصر می‌دانند كه تخصیص ارز 4200 تومانی برای كاغذ را از ابتدای امسال متوقف كرده و همین مساله موجب شده محموله‌های وارداتی آنها در گمرك دپو شود. گمرك هم این موضوع را تایید می‌كند كه بانك مركزی واردكنندگان را مكلف كرده باید كاغذهای خود را با ارز نیمایی ترخیص و مابه‌التفاوت آن را پرداخت كنند. از سوی دیگر، همین اندك كاغذ وارداتی هم در بازار احتكار شده و دستگاه‌های اجرایی و نظارتی خبری از محل احتكار آن ندارند.

گمرك: كاغذهای وارداتی
در بنادر دپو شده است

یك مسؤول گمرك ایران درباره كاغذهای دپو شده در گمرك به جام‌جم گفت: برخی واردكنندگان كاغذ عنوان كرده‌اند كه گمرك اعلام كرده باید به جای دلار 4200 تومانی  ارز نیمایی پرداخت كنند و مابه‌التفاوت آن را بپردازند در حالی كه گمرك فقط مجری قانون است و هرچه بانك مركزی در این باره به ما ابلاغ كند اجرا می‌كنیم. وی با تاكید بر این‌كه گمرك سیاست‌گذار نیست و مجری قوانین است، افزود: تا سال 97 هر چه كاغذ وارد كشور شده با ارز 4200 تومانی بوده و پرداخت مابه‌التفاوت در سال جاری به اجرا در آمده است. این مسؤول گمركی به پرسش خبرنگار ما مبنی بر این‌كه چه میزان كاغذ در گمرك دپو شده و باید با ارز نیمایی وارد شود، پاسخ داد: گمرك زمانی میزان دقیق كالاهای دپو شده را در اختیار دارد كه به این سازمان اظهارشده باشد. این كاغذها در بنادر هستند و اطلاعات دقیقی در دست نیست. وی تاكید كرد: هیچ كاغذ روزنامه و كتابی در گمرك باقی نمانده و بانك مركزی برای واردات مقوا و كاغذ گلاسه ارز نیمایی را در نظر گرفته  است. ردیف كاغذ بسیار گسترده است و بخش مربوط به كاغذ روزنامه و كتاب با ارز 4200 تومانی ترخیص شده و در گمرك نیست.


10 درصد واردات كاغذ، تأمین ارز شد
 بخش‌های مرتبط با كاغذ ازجمله رسانه‌های مكتوب و روزنامه‌ها این روزها با كمبود و گرانی كاغذ دست و پنجه نرم می‌كنند كه گفته می‌شود تأمین نشدن ارز موردنیاز برای واردات، مهم‌ترین عامل این بحران است. بحران كمبود و گرانی كاغذ، دامن صنعت چاپ و رسانه‌های مكتوب را گرفته است؛ روزنامه‌ها و مجلات كوچك مدت‌ها بود كه از بحران كاغذ نالان بوده و ناچار به كاهش سطح فعالیت‌های خود شدند، اما به‌تازگی بحران كاغذ، روزنامه‌های بزرگ را نیز درگیر كرده است. بر این اساس، روزنامه‌های ایران و همشهری اعلام كرده‌اند كه از شمار صفحات خود كاسته و چاپ برخی ضمیمه‌ها را متوقف كرده‌اند. درباره چرایی این بحران، به عوامل مختلفی اشاره می‌شود كه ازجمله آنها می‌توان به بحران ارزی و تأمین نشدن ارز موردنیاز واردات كاغذ اشاره كرد.
در این راستا، «حسن نمكدوست» روزنامه‌نگار باسابقه در حساب توئیتری خود نوشت: از صد هزار تن كاغذ روزنامه كه كارگروه كاغذ با واردات آن موافقت كرده فقط ارز 11 هزار تن تأمین شده و در عمل تنها 4000 تن كاغذ روزنامه از مسیر كارگروه وارد كشور شده است. بخش مهمی از آتشی كه به جان مطبوعات افتاده و آنها را اسیر شبكه واسطه‌ها كرده نتیجه این امر است. تا 29 بهمن 97، تقاضاهای مربوط به واردات 233 هزار و 305 تن كاغذ به ارزش 235 میلیون و 814 هزار دلار در كارگروه ساماندهی كاغذ مورد تأیید قرار گرفته است. وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز واردات 153 هزار و 325 تن كاغذ به ارزش 153 میلیون و 424 دلار كاغذ را تأیید كرده است. همچنین تا تاریخ موردنظر 8652 تن كاغذ به ارزش هشت میلیون و 616 هزار دلار وارد كشور شده و 8485 تن كاغذ به ارزش هشت میلیون و 459 هزار دلار از گمرك ترخیص شده است. مقایسه این آمارها شكاف عمیق میان تقاضای بازار و میزان واردات را به‌خوبی نشان می‌دهد؛ از 233 هزار و 305 تن كاغذ درخواست شده تنها برای 23 هزار و 443 تن تأمین ارزی صورت گرفته و در این میان تنها 8485 تن وارد كشور شده است.



بانك مركزی شفاف‌سازی كند
ابوالفضل روغنی‌گلپایگانی، رئیس سندیكای تولیدكنندگان كاغذ و مقوا از عملكرد دولت در مورد حمایت از تولید كاغذ در داخل انتقاد و تصریح كرد: بزرگ‌ترین ایراد متوجه دولت است كه سیاست‌های غلطی را به كار گرفته است و آن هم حمایت نكردن از تولید كاغذ در داخل و تعطیلی كارخانه‌ها بود.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران افزود: دریافت مالیات بر ارزش افزوده از تولیدكنندگان داخلی و معافیت برای واردكنندگان این محصول و همچنین اعمال تعرفه به نفع واردات، باعث تعطیلی كارخانه‌های داخلی شد. وی گفت: دولت برای این‌كه تورم در بخش ناشران و رسانه‌های كاغذی كم اثر شود آن را در فهرست ارز 4200 تومانی گذشت، اما قیمت‌های فعلی نشان می‌دهد كاغذ با ارز آزاد به دست متقاضیان می‌رسد كه دلیل اصلی این موضوع تحویل ارز به افراد نااهل بود.
روغنی‌گلپایگانی ارز 4200 تومانی را رانت‌زا دانست و تصریح كرد: درست است كه ارز 4200 تومانی را به واردكنندگان كاغذ دادند، اما تفاوت قیمت ارز دولتی با بازار آزاد افراد را تحریك كرد و برخی از آنها اصلاً كاغذ وارد نكردند و برخی دیگر شاید از عرضه به بازار خودداری كردند كه این ظلم به مصرف‌كننده نهایی (روزنامه‌نگاران و ناشران) است.
رئیس سندیكای تولیدكنندگان كاغذ و مقوا پیشنهاد داد: بانك مركزی فهرست دریافت‌كنندگان ارز 4200 تومانی را برای واردات كاغذ در اختیار دارد. این بانك باید این فهرست را به سازمان‌ها و نهادهای نظارتی تحویل دهد تا آنها بتوانند با عاملان گرانی كاغذ برخورد كنند.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران تصریح كرد: ارز 4200 تومانی باید حذف شود تا شاهد این گونه فسادها نباشیم. البته دولت یك راهكار دیگر هم پیش روی خود دارد و آن هم درگیر كردن بخش خصوصی است.
دولت واردات كاغذ را به بخش خصوصی بسپرد و از آنها مسؤولیت بخواهد. بخش خصوصی در طول سال‌های گذشته ثابت كرده توانایی زیادی در اداره اقتصاد كشور دارد و وظیفه خود را به‌خوبی انجام می‌دهد كه متاسفانه خلاف این موضوع را در دولت مشاهده می‌كنیم. اكنون دولت ارز
4200 تومانی را برای واردات كاغذ پرداخت كرده اما نظارتی بر توزیع آن ندارد كه همین بحث كل موضوع را زیر سوال می‌برد. وی گفت: عامل دیگر گرانی كاغذ درگیر شدن دو وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی و صنعت، معدن و تجارت است، در حالی كه یك وزارتخانه هم می‌توانست اقدامات مربوط به تهیه و تأمین كاغذ را بر عهده بگیرد. اكنون هم كه قیمت‌ها روند فزاینده‌ای دارد دولت باید در این زمینه پاسخ دهد كه چرا نظارت كافی بر فعالیت بازرگانان نداشته و تنها تخصیص ارز داده و منابع كشور به هدر رفته است.


آخرین خبر: ارز 4200 تومانی برای کاغذ می‌ماند
در دو هفته اخیر جلسات متعددی میان وزارتخانه‌های ارشاد و صنعت و بانك مركزی برای حل مشكل كاغذ برگزار شده كه وضعیت بازار نشان‌دهنده بی‌ثمر بودن مصوبات این جلسات است؛ به نوعی می‌توان گفت كاغذبازی نتوانسته بحران كاغذ را حل كند.
روز گذشته هم جلسه‌ای با حضور معاون اول رئیس‌جمهور، مسؤولان همه دستگاه‌های مرتبط با كاغذ از جمله وزیر فرهنگ و رئیس‌كل بانك مركزی و نمایندگان حوزه‌های نشر و مطبوعات تشكیل شد كه در آن تصمیماتی برای رفع مشكل كاغذ گرفته شد. حسین انتظامی، رئیس كارگروه ساماندهی كاغذ درباره نتایج این جلسه اعلام كرد: پیشنهاد مشترك وزرای فرهنگ و ارشاد اسلامی و صنعت، معدن، تجارت بررسی شد و با توجه به تاكیدات رهبر معظم انقلاب مبنی بر حل مساله كاغذ حوزه فرهنگ مقرر شد ارز تخصیصی برای مصرف كاغذ نشر و مطبوعات، همچنان 4200 تومانی باقی بماند. در این جلسه بر وظیفه نظارتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نحوه توزیع این كاغذها تاكید شد. همچنین مقرر شد كاغذهای موجود در گمرك، ظرف دو هفته ترخیص و توزیع شوند. انتظامی افزود: در این جلسه همچنین بر رفع موانع و افزایش میزان تولید كاغذ توسط كارخانجات داخلی به عنوان یك سیاست مبنایی تاكید شد. رئیس كارگروه ساماندهی كاغذ در عین حال از جمع‌بندی جلسه برای برخورد جدی با واردكنندگان متخلف خبر داد و با اشاره به مأموریت ویژه دستگاه‌های نظارتی، افزود: مقرر شد با افرادی كه با ارز دولتی كاغذ وارد كرده‌اند و آن را خارج از نظارت وزارت فرهنگ یا با نرخ آزاد توزیع یا انبار كرده‌اند با جدیت برخورد شود.


وزارت صنعت: بانك مركزی ارز واردات كاغذ را تأمین كند
مدیركل صنایع نساجی، پوشاك و سلولزی وزارت صنعت با تاكید بر این‌كه تأمین ارز موردنیاز كاغذ و مواد اولیه آن باید در اولویت بانك مركزی قرار گیرد، گفت: كاغذهایی كه با نرخ 4200 تومان تأمین ارز شده‌اند باید با همان نرخ ارز ترخیص شوند. به گزارش فارس، افسانه محرابی درخصوص التهابات پیش‌آمده در بازار كاغذ عنوان كرد: ارز موردنیاز برای واردات و مواد اولیه تولید كاغذهای چاپ، تحریر و روزنامه باید از سوی بانك مركزی در اولویت ویژه قرار گیرد. این در حالی است كه فقط 27 درصد ثبت سفارش تایید شده از سوی وزارت صنعت از طرف بانك مركزی گشایش اعتبارشده كه از این مقدار نیز مقادیر كمتری منجر به انتقال ارز به فروشنده و درنهایت مقادیر كمتری كاغذ واردشده است. وی افزود: برای كاهش التهابات به‌وجود آمده در بازار نشر و مطبوعات، كاغذهای چاپ، تحریر و روزنامه‌ای كه با نرخ 4200 تومانی تأمین ارز شده‌اند و در مراحل مختلف واردات بوده و در برخی گمركات موجودند، باید با همان ارز 4200 تومان ترخیص شوند. مدیركل دفتر صنایع نساجی و پوشاك ادامه داد: در حال حاضر گمرك در هماهنگی با بانك مركزی، تمام ثبت سفارش‌هایی را كه با نرخ 4200 تأمین ارز شده و بعضاً وارد كشور شده ولی ترخیص نشده‌اند ملزم به پرداخت مابه‌التفاوت با نرخ ارز نیمایی دانسته است. محرابی افزود: طبق مصوبه كارگروه تنظیم بازار از مرداد 97 مسؤولیت بررسی درخواست واردكنندگان و تأمین همه نیازهای واقعی بازار، مدیریت و نظارت آن تا انتهای زنجیره ارزش و تحویل به مشتری به كارگروهی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی محول شد و از بهمن ۹۷ مقرر شد از مرحله ثبت سفارش تا انتهای زنجیره تأمین مسؤولیت با كمك سازمان حمایت تولیدكنندگان و مصرف‌كنندگان انجام شود. لذا مسؤولیت تأمین كاغذ روزنامه با توجه به كاربری آن در چاپ مطبوعات مشخصا با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.


اقدام تعزیرات برای حل بحران كاغذ
سیدیاسر رایگانی، سخنگوی سازمان تعزیرات حكومتی در این‌باره به خبرنگار ما گفت: از ابتدای سال جاری تا یكشنبه 22 اردیبهشت تعداد 39 پرونده كالا و خدمات با موضوع كاغذ و مقوا به ارزش دو میلیارد و 102 میلیون ریال تشكیل شد. وی افزود: برای سه پرونده با ارائه مدارك قانونی حكم برائت صادرشده و 19 پرونده نیز حكم محكومیت جمعاً مبلغ 71 میلیون ریال صادرشده و سایر پرونده‌ها در دست رسیدگی است. سخنگوی سازمان تعزیرات حكومتی اضافه كرد: همچنین در همین بازه زمانی تعداد 12 پرونده قاچاق كاغذ و مقوا به ارزش چهار میلیارد و 210 میلیون ریال در سازمان تشكیل شده و پنج پرونده با ارائه مدارك حكم برائت دریافت كرده‌اند و متخلفان در پنج پرونده جمعاً به پرداخت پنج میلیارد و 73 میلیون ریال جزای نقدی در حق صندوق دولت محكوم شده‌اند و دو پرونده نیز در دست رسیدگی است.