قارچ جادویی (Magic Mushroom) با نام رسمی سایلوسایبین (Psilocybin) گروهی از قارچ‌ها هستند كه دارای مواد موثر ویژه‌ای به نام‌های سایلوسایبین و سایلوسین هستند كه خواص ویژه‌ای دارند. پیشینه استفاده از این قارچ‌ها به عنوان بخشی از آیین كهن در حكاكی‌های بازمانده از عصر حجر با قدمتی بیش از 6000 تا 9000 سال پیش در بخش‌هایی از اروپا و آفریقا دیده شده است. اما بیشترین گزارش تاریخی استفاده از این قارچ مربوط به آیین‌های مذهبی آمریكای مركزی و جنوبی بوده است كه آن را خوراكی مقدس با خواص درمانی می‌دانستند. در گزارش‌های تاریخی متعددی استفاده از قارچ جادویی در قبایل آمریكای‌جنوبی گزارش شده است. پس از این كه اسپانیا، سرزمین مكزیك را در قرن شانزدهم فتح كرد، مذهب كاتولیك به عنوان مذهب رسمی آن سرزمین اعلام و به دنبال آن اجرای آیین‌های مذهبی بومیان تا حد زیادی سركوب شد. اما این ارتباط بین قاره‌ای از طرف دیگر مسیر ورود قارچ جادویی به عنوان دارو را به اروپا باز كرد.
در قرن بیستم میلادی مطالعات مختلفی برای شناسایی بهتر تركیبات این قارچ با توجه تأثیراتی كه بر روان افراد داشت انجام شد و سرانجام محققی سوئیسی دو تركیب سایلوسایبین و سایلوسین را به عنوان ماده موثر این قارچ شناسایی كرد.
در حال حاضر بیش از 200 گونه از این قارچ شناسایی و رده‌بندی شده است. اگرچه این‌گونه پُر تنوع در بخش‌های مختلف زمین مانند آمریكا، كانادا، اروپا، آسیا، آفریقا و حتی اقیانوسیه مشاهده شده است، اما بیشترین میزان فراوانی آن در مكزیك (حدود 50گونه) گزارش شده است، اما از آنجا كه مصرف این قارچ جادویی تأثیر مستقیمی بر روان و عملكرد سیستم عصبی دارد، در دسته مواد روانگردان طبقه‌بندی شده و كشت، خرید و فروش و مصرف این قارچ‌ها در اكثر كشورهای جهان منع قانونی دارد. اما سوال اینجاست كه آیا این اثرگذاری بر روان می‌تواند جنبه مثبتی هم داشته باشد؟
 روانگردان‌ها گاهی كاربرد دارویی دارند
از آن‌جا كه سازوكار عملكرد اكثر مواد روانگردان و مخدر بر اساس تأثیر آنها بر سیستم عصبی ایجاد می‌شود، بسیاری از محققان با به دست آوردن شیوه اثرگذاری آنها توانسته‌اند داروهای متعددی با خواص درمانی از بسیاری تركیباتی كه سوء مصرفشان منجر به مشكلات متعددی مانند اعتیاد، نقص در عملكرد سیستم عصبی، مغز و سایر دستگاه‌های بدن می‌شود، تولید كنند. از این میان می‌توان به مورفین اشاره كرد كه از مُسكن‌های بسیار قوی برای كاهش درد پس از عمل‌های جراحی سنگین است. همین داروی ضد درد قوی در صورتی كه خارج از برنامه درمانی و میزان مصرف مجاز استفاده شود، اعتیادآور بوده و عملكرد سیستم عصبی بدن را مختل می‌كند.
قارچ جادویی نیز همان‌گونه كه اشاره شد، از مطالعات محققان دارویی دور نمانده است. هفته پیش صفحه دانش روزنامه گاردین مقاله‌ای منتشر كرد كه در آن محققان با استفاده از تركیبات موثر قارچ جادویی، موفق به درمان گروهی از افرادی شده‌اند كه مبتلا به افسردگی حاد و مقاوم به درمان‌های رایج بودند. اما آیا واقعا مصرف قارچ جادویی می‌تواند افسردگی شدید را درمان كند؟!
 نمونه‌ای از موفقیت
در درمان افسردگی
گروهی از محققان بیمارستان هَمِر اِسمیت لندن، طی مطالعه درباره اثربخشی ماده سایلوسایبین قارچ جادویی برای درمان افسردگی‌های مزمن و طولانی‌مدت، اثر این ماده را روی مردی 56 ساله بررسی كردند. مایكل، حدود 30 سال است كه از افسردگی حاد رنج می‌برد. با وجود روش‌های درمانی متعدد و داروهای ضدافسردگی مختلفی كه دریافت كرده، تاكنون هیچ بهبودی در شرایطش ایجاد نشده است. او پس از فوت مادرش بر اثر سرطان كه همزمان با خودكشی یكی از دوستانش بود، به‌شدت افسرده شد. مایكل وقتی دید تعدادی قارچ در حیاط خانه‌اش روییدند، در اینترنت درباره سمی‌ بودن
یا نبودن‌شان جست‌وجو كرد و اتفاقی متوجه شد مرحله بررسی بالینی داروی جدید ضدافسردگی در امپریال كالج لندن در حال آغاز است. از آنجا كه بعد از همه تلاش‌های ناموفقی كه برای بهبود شرایطش داشت به‌شدت احساس ناامیدی می‌كرد تصمیم گرفت برای بررسی بالینی این داروی جدید داوطلب آزمایش ‌شود!
حس او پس از اولین دریافت دارو مانند این بوده كه چراغ‌هایی در ذهنش روشن شده كه او را به اعماق ذهنش هدایت می‌كرد. در سفر ذهنی پنج ساعته‌ای كه مایكل بر اثر دریافت سایلوسایبین داشت، بسیاری از خاطرات كودكی‌اش بازیابی و با رنج عمیق درونی‌اش روبه‌رو شد.
بررسی‌ها نشان داد كه سه ماه پس از دوره درمانی، نشانه‌های افسردگی در او كمرنگ‌تر شد و احساس بهتری برای پذیرش اتفاقات گذشته و لذت بردن از زندگی فعلی پیدا كرد. به نظر مایكل حالا پس از گذشت چند ماه، او به فرد دیگری تبدیل شده و دیگر آن مرد درون‌گرایی نیست كه تمایلی به خارج شدن از خانه نداشت. در این مطالعه كه مرحله اول آن حدود سه سال پیش صورت گرفته بود، 19 بیمار شركت داشتند كه به طور متوسط بیش از 18 سال از افسردگی رنج می‌بردند و روش‌های متعدد درمان افسردگی را پیشتر امتحان كرده و نتیجه نگرفته بودند. همه آنها پس از دریافت دو دوز از دارو پس از یك هفته احساس كاهش چشمگیری در حالت‌های افسردگی خود داشتند.
پس از گذشت سه سال، مرحله جدید این بررسی‌ها در دی 97 به صورت گسترده‌تری با حضور 60 بیمار (شامل گروه كنترل و گروهی كه داروی رایج افسردگی به نام اس‌سیتالوپرام را دریافت می‌كردند) آغاز شد و نتایج اولیه آن موفقیت‌آمیز بود. این مطالعه همزمان با چند مطالعه گسترده دیگر در آمریكا، كانادا و اروپا در حال انجام است و اگر نتایج اثربخشی سایلوسایبین در تمام این مطالعات تأیید شود، می‌تواند مجوزهای لازم برای تولید انبوه به عنوان داروی جدید ضد افسردگی را دریافت كند. به عقیده رابین كارهارت هریس
(Robin Carhart Harris) رئیس مركز مطالعات روانی ایمپریال كالج، بر اساس نتایج بسیار موفق به دست آمده، سایلوسایبین حداكثر تا پنج سال دیگر مجوزهای لازم را به عنوان داروی معجزه‌گر درمان افسردگی دریافت خواهد كرد.
به عقیده محققان این دارو اثربخشی بسیار خوبی برای درمان افسردگی كه عامل ایجاد برخی بیماری‌های روان‌محور ثانویه مانند خشم و مشكلات گوارشی است، خواهد داشت. در مطالعه دیگری كه در دانشگاه جانز هاپكینز آمریكا روی مبتلایان سرطان‌های پیشرفته صورت گرفته بود، مصرف سایلوسایبین تا حد زیادی وحشت از پایان زندگی و استرس ناشی ترس از مرگ را در
 80 درصد بیماران كاسته بود.
از دیگر ویژگی‌های دارویی بسیار جالب سایلوسایبین كه در حال بررسی است، اثر آن بر كاهش میل افراد سیگاری یا الكلی به مصرف دخانیات یا الكل است! در این مطالعه افرادی كه به شدت سیگاری بودند پس از دریافت دارو تا شش ماه پس از آن تمایلی به مصرف حتی هفته‌ای یك نخ سیگار را هم نشان ندادند.
به عقیده برخی كارشناسان اثربخشی این دارو به دلیل تأثیر آن بر گیرنده‌های عصبی و ایجاد دیدی بازتر به جهان واقعی است. در واقع این دارو تصویری واقعی‌تر از حقیقت را در ذهن افراد ایجاد می‌كند و این درست همان‌چیزی است كه بسیاری از روان‌پزشك‌ها در جلسات درمانی خود به دنبال ایجاد آن هستند.
مطالعات تصویربرداری اف‌ام‌آر‌آی (fMRI) از مغز بیماران تحت درمان سایلوسایبین نشان داده میزان جریان خون در بخش آمیگدالای مغز كه در شرایط افسردگی و خشم بسیار فعال است، پس از دریافت دارو به شدت كاهش می‌یابد و به حالت استراحت می‌رود. همچنین برخی ارتباطات شبكه عصبی كاهش یافته و مجدد برقرار می‌شود كه به‌گفته كارشناسان همین موضوع عامل سفر ذهنی فرد به دوران كودكی، ایجاد ذهنیت تازه از اتفاقات گذشته و جلوگیری از هجوم افكار و رفتارهایی است كه مدام در ذهنشان می‌آید.