محرومیت از یك حس، پایان زندگی نیست
تا به حال دقت كرده‌اید وقتی نیمه‌شب از خواب می‌پرید حس می‌كنید قدرت شنوایی شما فوق‌العاده قوی‌تر شده؛ آنقدر كه می‌توانید صدای كشیده‌شدن پای كسی روی فرش طبقه پایین یا صدای پاره‌شدن نایلون داخل سطل آشغال خیابان را به دست گربه‌ای بازیگوش بشنوید؟قدرت بی‌نظیر شنوایی وقتی به دست می‌آید كه یكی از حواس را از دست بدهیم. یعنی در غیاب یك حس، حس‌های دیگر برجسته‌تر می‌شوند. قبلا تحقیقاتی درخصوص افراد دارای تجربه محرومیت حسی طولانی‌مدت مثل نابینایی یا ناشنوایی انجام شده و این تجربه را ثابت كرده بودند. افرادی كه با نابینایی به‌دنیا می‌آیند (مادرزادی) می‌توانند به‌طور معناداری نسبت به افراد بینا مسائل را بهتر بشنوند و حس كنند.
دلیل این امر را متخصصان این‌گونه بیان می‌كنند كه وقتی ورودی یك حس مهم از دست می‌رود قدرت فوق‌العاده‌ای در حواس دیگر دیده می‌شود. این ایده اگر چه مورد قبول و توافق علمی است اما اختلافاتی درباره این مسأله وجود دارد. تحقیقاتی در این زمینه انجام شده كه جالب به نظر می‌رسد.
در آزمونی به صورت موقت بی‌‌حسی را در داوطلبان شركت‌كننده در آزمون ایجاد كردند و نتایج آنها را با گروه كنترل مقایسه كردند. این كار را با یك بی‌حس‌كننده ساده به‌نام لیدوكایین (از همان بی‌حس‌كننده‌هایی كه در مطب دندانپزشكی استفاده می‌شود) ایجاد كرده و حس لمس و حركت را در یكی از انگشتان داوطلبان محدود كردند. بی‌حس‌كننده به مدت دو ساعت و در دو روز پشت هم استفاده شد.
نتیجه به‌دست آمده جالب بود و نشان داد حتی این دوره كوتاه محرومیت نیز به طور مستقیم منجر به بهبود ادراك لمس در انگشت مجاور انگشت بی‌حس‌شده می‌شود؛ فقط انگشت مجاور و بدون تغییر در دیگر انگشت‌ها! اما چرا فقط انگشت مجاور؟ تحقیقات روی میمون‌ها نشان داد وقتی یك انگشت را از دست می‌دهند، بیشترین میزان به‌كارگیری ناحیه مغزی انگشت از دست‌رفته توسط انگشت مجاور اتفاق می‌افتد و مغز به صورت فوری ادراك لمس را در انگشت مجاور به كار برنده ناحیه مغزی ارتقا می‌دهد.
این یافته چه كمكی می‌كند؟
این یافته امیدواری زیادی برای توانبخشی بیماران ناشی از صدمات و آسیب‌های مغزی فراهم می‌كند. فرض كنید در یك فرد دچار سكته مغزی، كارآمدی دست از بین رفته باشد. در این صورت با محروم‌كردن بخش حسی طرف مقابل می‌توان با كمترین دردسر نسبت به بهبود دست آسیب‌دیده اقدام كرد. این كار كمك خوبی به بازیابی توان فرد آسیب‌دیده و كم‌كردن بار و فشار روانی بر خانواده‌ها می‌كند.
البته هنوز مشخص نشده آیا منابع حسی مغزی قادرند برای اهداف دیگر استفاده شوند یا خیر؟ بعضی از محققان معتقدند نواحی مغزی محدود به انجام یك فعالیت و درك و دریافت موضوعی خاص هستند و نمی‌توان آن را به كار دیگری اختصاص داد. اما بعضی دیگر آن را این چنین نمی‌بینند. باید منتظر نتایج تحقیقات دیگر در این زمینه ماند.
منبع: Medicalxpress
دلیل این امر را متخصصان این‌گونه بیان می‌كنند كه وقتی ورودی یك حس مهم از دست می‌رود قدرت فوق‌العاده‌ای در حواس دیگر دیده می‌شود. این ایده اگر چه مورد قبول و توافق علمی است اما اختلافاتی درباره این مسأله وجود دارد. تحقیقاتی در این زمینه انجام شده كه جالب به نظر می‌رسد.
در آزمونی به صورت موقت بی‌‌حسی را در داوطلبان شركت‌كننده در آزمون ایجاد كردند و نتایج آنها را با گروه كنترل مقایسه كردند. این كار را با یك بی‌حس‌كننده ساده به‌نام لیدوكایین (از همان بی‌حس‌كننده‌هایی كه در مطب دندانپزشكی استفاده می‌شود) ایجاد كرده و حس لمس و حركت را در یكی از انگشتان داوطلبان محدود كردند. بی‌حس‌كننده به مدت دو ساعت و در دو روز پشت هم استفاده شد.
نتیجه به‌دست آمده جالب بود و نشان داد حتی این دوره كوتاه محرومیت نیز به طور مستقیم منجر به بهبود ادراك لمس در انگشت مجاور انگشت بی‌حس‌شده می‌شود؛ فقط انگشت مجاور و بدون تغییر در دیگر انگشت‌ها! اما چرا فقط انگشت مجاور؟ تحقیقات روی میمون‌ها نشان داد وقتی یك انگشت را از دست می‌دهند، بیشترین میزان به‌كارگیری ناحیه مغزی انگشت از دست‌رفته توسط انگشت مجاور اتفاق می‌افتد و مغز به صورت فوری ادراك لمس را در انگشت مجاور به كار برنده ناحیه مغزی ارتقا می‌دهد.
این یافته چه كمكی می‌كند؟
این یافته امیدواری زیادی برای توانبخشی بیماران ناشی از صدمات و آسیب‌های مغزی فراهم می‌كند. فرض كنید در یك فرد دچار سكته مغزی، كارآمدی دست از بین رفته باشد. در این صورت با محروم‌كردن بخش حسی طرف مقابل می‌توان با كمترین دردسر نسبت به بهبود دست آسیب‌دیده اقدام كرد. این كار كمك خوبی به بازیابی توان فرد آسیب‌دیده و كم‌كردن بار و فشار روانی بر خانواده‌ها می‌كند.
البته هنوز مشخص نشده آیا منابع حسی مغزی قادرند برای اهداف دیگر استفاده شوند یا خیر؟ بعضی از محققان معتقدند نواحی مغزی محدود به انجام یك فعالیت و درك و دریافت موضوعی خاص هستند و نمی‌توان آن را به كار دیگری اختصاص داد. اما بعضی دیگر آن را این چنین نمی‌بینند. باید منتظر نتایج تحقیقات دیگر در این زمینه ماند.
منبع: Medicalxpress
