ادغام از بالا  اقدام از پایین

چند سوال و گمانه درباره طرح ادغام موسسات تابعه معاونت‌های فرهنگی و هنری وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی

ادغام از بالا اقدام از پایین

ادغام، كلیدواژه سیاست‌های مبتنی بر كوچك‌سازی است. از كوچك‌سازی هم كه می‌دانید باید چابك‌سازی و صرفه‌جویی‌زاده شود. البته تجربه ثابت كرده كه پیامد هر ادغامی در ساختارهای دولتی، چابك‌سازی و صرفه‌جویی نبوده است. حالا این نتیجه نامطلوب یا به اجرای ضعیف و كاستی‌ها مربوط شده یا به این‌كه اساسا ادغام در محل نامناسبی صورت گرفته است‌. ماجراهای ادغام در سطح وزارتخانه‌ها واپسین‌بار، ابتدای دهه 90 بود كه خبرساز شد. وقتی مجلس هشتم و دولت دهم، دست در دست هم طرح را از ادغام وزارت صنایع و معادن در وزارت بازرگانی كلید زدند و تقریبا كارشناسی نبود كه نگوید این ادغام پیامدهای مثبتی نخواهد داشت. حالا ماجرای ادغام‌ها در یك سطح پایین‌تر یعنی در زیرمجموعه وزارتخانه‌ها كلید خورده است. البته دولت در این باره هیچ خبری نداده و هیچ مصوبه‌ای هم در این باره موجود نیست و این گمانه را ما با توجه به حرف‌های معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح می‌كنیم آنجا كه محسن جوادی در گفت‌وگویی با خبرگزاری مهر و در خلال ذكر دلایل ادغام‌ها در معاونت متبوعش گفته كه «جدای از همه اینها، دولت هم تصمیم گرفته تا موسسات تابع وزارتخانه‌ها را ساماندهی كند.» جالب این است كه هیچ دولتمردی تا كنون خبر از چنین تصمیمی نداده است و این خبر مهم، از زبان معاون یكی از وزارتخانه‌های دولت لو رفته است. ماجرا اما در سطح ادغام موسسات زیرمجموعه معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نمانده و حالا خبر می‌رسد كه دیگر معاونت این وزارتخانه یعنی معاونت هنری هم در جهت اجرای طرح ادغام، گرد و خاك كرده و چند موسسه زیرمجموعه‌اش را حذف كرده است. برویم ببینیم اصلا ماجرا چیست و واكنش‌ها به این حذف و ادغام‌ها چیست؟

اصل ماجرا
ادغام‌های معاونت فرهنگی: ادغام موسسات فرهنگی، هنری تابع معاونت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از معاونت فرهنگی این وزارتخانه كلید خورد. خبر آمد كه قرار است برخی موسسات در هم ادغام شوند. پس از آن، جزئیاتی به خبر اولیه افزوده شد، آنجا كه محسن جوادی معاون فرهنگی ارشادی‌ها گفت موسسات مورد اشاره، سه موسسه خانه كتاب، نمایشگاه‌های فرهنگی ایران و نیز بنیاد شعر و ادبیات داستانی خواهند بود. او گفت این سه موسسه منحل می‌شوند و در یك موسسه جدید با پنج بخش ادغام خواهد شد. بنا به گفته او، این موسسه تازه در طبقه‌بندی تازه دارای پنج معاونت با عناوین ادبیات، كتاب، نمایشگاه‌های كتاب، پشتیبانی و اداری خواهد بود.
او همچنین گفته روال انحلال قانونی این سه موسسه تا پایان سال جاری در دست اجرا قرار خواهد گرفت و پس از آن موسسه جدید، تاسیس و به فعالیت خواهد پرداخت. ظاهرا قرار است به زودی برنامه تدوین شده در این راستا به شورای معاونان وزارتخانه ارائه شود تا به تصویب برسد.
 ادغام‌های معاونت هنری: پس از ادغام سه موسسه تابع معاونت فرهنگی، بدیهی بود كه تركش ادغام‌ها به اتاق‌های معاونت هنری هم برخورد كند. به‌خصوص وقتی همه مطمئن شدند معاونت هنری از این گرد و خاك‌كردن‌ها مصون نخواهد بود كه همایون امیرزاده مشاور وزیر و مدیر مركز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درآمد كه طرح تجمیع و ساماندهی موسسات دیگر معاونت‌های تخصصی پس از بررسی كارشناسی در كارگروه مربوط برای طرح و تصویب نهایی به شورای معاونان ارائه خواهد شد.
پس از حرف‌های امیرزاده و البته پس از گمانه‌زنی‌هایی كه از مدت‌ها پیش در جریان بود چند روز پیش خبر آمد براساس مصوبه شورای معاونان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موسسات، تابعه معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به دو موسسه تقلیل یافته است. خبر را خود او داد و در ذكر جزئیات گفت: «از تجمیع و ساماندهی موسسات و انجمن‌های تابعه معاونت امور هنری، بنیاد فرهنگی هنری رودكی و موسسه هنری دیگری شكل می‌گیرد.
 و این پایان كار نیست... چون مدیر مركز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفته دیگر معاونت‌های تخصصی وزارتخانه نیز در حال ارائه طرح تجمیع موسسات تابعه خود هستند.

هدف ادغام‌ها چیست؟
پیش از این‌كه به پرسش‌ها و گمانه‌زنی‌های خودمان بپردازیم، ببینیم خود اهالی وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی، دلیل این انحلال‌ها و ادغام‌ها را چه مواردی عنوان كرده‌اند.
همایون امیرزاده، رئیس مركز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی این وزارتخانه پس از حضورش در جلسه شورای معاونان كه با حضور آقای وزیر برپا شده و به تصویب طرح ساماندهی و تجمیع موسسات تابع معاونت‌های  وارتخانه انجامیده، درباره اهداف، رویكردها، راهبردها و همچنین الزامات این ساماندهی حرف‌هایی زده كه از لابه‌لایش می‌توان به این دلایل رسید؛ همین‌قدر کلی و نه‌چندان شفاف و گل‌درشت:
افزایش بازدهی و ارتقای بهره‌وری موسسات و انجمن‌های تابعه
ایجاد ساختار و روش بهینه انجام فعالیت‌های معاونت‌ها
سازماندهی و استفاده مطلوب از منابع موجود
كاهش هزینه‌های مدیریتی و بالاسری موسسات تابعه
چابك‌سازی تشكیلات و فرآیندها
فراهم‌آوری امكان نظارت و كنترل یكپارچه و فراگیر به ویژه در حوزه‌های مالی
ایجاد انسجام و هماهنگی
ضابطه‌مندی و شفافیت
شناسایی و كنترل مخاطرات و تنش‌ها و پرهیز از ایجاد اختلال در فعالیت‌های جاری ادارات كل و موسسات زیر نظر


نكته‌های جام‌جم
 چرا قبلی‌ها نیستند؟
طرح مساله

محسن جوادی معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفته برای انتخاب مدیر موسسه تازه‌ای كه با انحلال سه موسسه تابعه پیشین آغاز به كار خواهد كرد به جمع‌بندی رسیده‌اند و جالب این‌كه فرد انتخاب شده در شمار هیچ كدام از مدیران فعلی این سه موسسه نخواهد بود.
پرسش‌ها
چرا نباید از مدیران پیشین که در سمت‌های خود تجربه کسب کرده‌اند و مجموعه ارشاد برای کسب تجربه آنها هزینه کرده، در سمت‌های مدیریتی موسسه تازه استفاده كرد؟
اگر هدف این است كه آنها كنار گذاشته شوند، چرا بر كنارگذاشتن آنها این‌چنین تاكید می‌شود؟
آیا در مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مشكلی با مدیران سه موسسه مورد اشاره وجود دارد؟ در غیر این صورت چرا تاكید می‌شود كه از آنها استفاده نخواهد شد؟
گمانه‌ها
لابد می‌دانید كه یكی از حساسیت‌های اجتماعی در رابطه با جابه‌جایی مسؤولان، وقتی است كه مسؤولی از سمت خود كنار گذاشته و بر سمت دیگری گماشته می‌شود. خب بدیهی است كه جامعه درباره این جابه‌جایی ناراضی باشد. مسؤولان ارشاد هم ظاهرا ناظر بر این حساسیت گفته‌اند كه قبلی‌ها در موسسه جدید جایی نخواهند داشت غافل از این‌كه آن حساسیت در رابطه با مسؤولانی است كه تخلفی انجام داده‌اند اما به‌جای كنارگذاشته‌شدن، ارتقا یافته‌اند نه درباره هر مسؤولی كه از هر سمتی كنار گذاشته می‌شود.

مگر قرار نیست كوچك و چابك شوید؟
طرح مساله

جوادی با اشاره به این‌كه صیانت از معیشت و وضعیت كاری كاركنان موسسات و انجمن‌های تقلیل‌یافته خط قرمز طرح ساماندهی و تجمیع موسسات است و مورد تاكید وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است، گفته: طرح‌های ساماندهی به گونه‌ای اجرا می‌شود كه خللی در وضع معیشتی كاركنان به وجود نمی‌آورد.
پرسش‌ها
مگر اساس ادغام موسسات مبتنی بر كوچ‌سازی و چابك‌سازی نیست؟
مگر با حفظ همه كاركنان آن موسسات می‌توان بدنه معاونت‌ها را كوچك و در هزینه‌ها صرفه‌جویی كرد؟
راستی، مگر قرار نیست حتی به جای مدیران سابق، مدیران جدید برای موسسه تازه بر كرسی بنشیند، یعنی قرار است حتی بدنه فربه‌تر شود؟
گمانه‌ها
كوچك‌سازی بهانه است... چابك‌سازی بهانه است...