چوب حراج  بر تن   رحمـــان

نسخه اصلی «رحمان 1400» از كجا به بیرون درز كرده؛ جام‌جم همه راه‌های ممکن را بررسی کرده است

چوب حراج بر تن رحمـــان

سال‌های پایانی دهه 60 بود كه برای اولین بار قاچاق فیلم و داستان‌های بعد از آن پیش آمد. نسخه غیرقانونی و كپی وی‌اچ‌اس فیلم‌های شب‌های زاینده‌رود و نوبت عاشقی در سال ۶٩، آدم‌برفی ساخته داوود میرباقری در سال ٧٢ و زیر درختان زیتون به كارگردانی عباس كیارستمی در سال ٧٢ منتشر شد و زنگ خطری را به‌صدا درآورد كه همچنان هرازگاهی صدای آن به گوش می‌رسد. این روزها بازار داغ قاچاق فیلم رحمان 1400 به كارگردانی منوچهر هادی و كمی پیشتر از آن فیلم متری شیش و نیم ساخته سعید روستایی، داستان قاچاق فیلم‌های سینمایی در ایران را وارد مرحله جدیدی كرد. بهار امسال فیلم رحمان 1400 به دلیل اعمال نشدن اصلاحات در نسخه به نمایش درآمده در سینماها توقیف موقت شد و به نوعی در بلاتكلیفی به‌سر می‌برد تا این‌كه خبر رسید نسخه‌هایی از این فیلم‌ در فضای مجازی و در كف خیابان‌ها توسط فروشندگان غیرمجاز به فروش می‌رسد! سوال اینجاست نسخه باكیفیت فیلم از چه گلوگاه‌هایی به بیرون درز کرده است؟ در این گزارش سعی كرده‌ایم با مورد خاص رحمان 1400 در پی پاسخ به این پرسش باشیم.

 راضی نیستیم
داستان از آنجا شروع شد كه منوچهر هادی از انتشار نسخه قاچاق رحمان ۱۴۰۰ در فضای مجازی خبر داد و از مسؤولان سازمان سینمایی درخواست كرد كه جلوی انتشار آن را بگیرند. واكنش مسؤولان سازمان سینمایی به خصوص حسین انتظامی، رئیس سازمان فقط سكوت كرد. واكنشی كه باعث انتشار انتقاد مجدد هادی شد.
منوچهر هادی در بخشی از یادداشتش در صفحه اینستاگرامش این‌طور آورد: «آقای حسین انتظامی معاونت فعلی سینما، شما به شدت محافظه كار هستین. بعد از توقیف رحمان و اكنون بعد از قاچاق نسخه بدون سانسور آن نه‌تنها من و تهیه‌كننده فیلم را حضوری در دفترتون نپذیرفتید بلكه جواب تماس‌ها و پاسخ پیامك‌های ما را هم ندادین. مگر شما معاونت وزارتخانه دیگری
هستید؟!
مثلا وزارت نفت یا وزارت خارجه یا... شاید هم ما برای وزارتخانه دیگری فیلم ساختیم و مجوز از جایی غیر از ارشاد گرفتیم!؟ شما مدیر فرهنگی و سینمایی هستین و من و جناب سرتیپی سینماگر. مگر شما مراجعه‌كننده دیگری هم غیر از ما دارین؟ دقیقا وظیفه شما چیست؟ شنیدم به زیر دستانتان گفتید فعلا صلاح نیست نسخه اصلاح‌شده شورا توزیع شود. دلیلش چیست؟ قطعا دوره مدیریت شما به‌زودی تمام خواهد شد، ولی من باز هم فیلم خواهم ساخت.»
 برای اهالی فن گویاست
این وسط واكنش سید محمدمهدی طباطبایی‌نژاد، معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی هم جالب بود. او در عین حال كه از انجام اقدامات لازم و پیگیری از طریق مراجع قضایی و شكایت از انتشاردهنده این فیلم در فضای مجازی می‌گفت ولی سخن معنادار دیگری را هم بر زبان راند كه برای اهل فن معنادار بود: «نسخه‌ای كه از این فیلم منتشر شده با كیفیت و بدون آرم است و این موضوع برای اهل فن، به اندازه كافی گویاست. از نظر ما انتشار این نسخه غیرقانونی علاوه ‌بر خسارتی كه به صاحبان فیلم زده است یك جرم نیز مرتكب شده، زیرا فیلمی بدون اصلاحات را منتشر كرده است. قاعدتا الان كسانی كه نسخه اصلی در اختیارشان بوده در محضر دادگاه پاسخگو خواهند بود.»
 رمزگشایی از جمله آقای معاون
جمله‌ای كه طباطبایی‌نژاد بر زبان رانده، بسیار معنادار است. معنای سخن آقای معاون این است كه فیلم قطعا از طرف نهادهای نظارتی در ارشاد و سازمان سینمایی بیرون درز نكرده است. نسخه‌های باكیفیتی كه تحویل نهادهای نظارتی ارشاد می‌شوند عموما شامل لوگو و عبارت «بازبینی» هستند. حالا وقتی نسخه‌ای كه بیرون آمده فاقد این دو نشانه مهم است به این معناست كه نسخه باكیفیت و اصلی فیلم نه از ارشاد و سازمان سینمایی بلكه یا از طریق خود عوامل و دست‌اندركاران یا سینماداران به بیرون درز كرده است. برای اطلاع از جزئیات این موضوع سراغ طرفین رفتیم.
 قاچاق فیلم از سوی سینمادار محال است
محمد قاصداشرفی، رئیس انجمن سینماداران با قاطعیت احتمال درز فیلمی از سوی سینماداران به فضای مجازی یا كنار خیابان را رد می‌كند. او در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: «سینمادار قرارداد اكران یك فیلم را با پخش‌كننده می‌بندد. نسخه اصلی فیلم در دست تهیه‌كننده و پخش‌كننده است و بعد از روی نسخه اصلی فیلم تعداد زیادی كپی گرفته می‌شود و به سالن‌های سینمای طرف قرارداد داده می‌شود. هر یك از این كپی‌ها كد مخصوص سینمایی كه در آن اكران می‌شوند را به شكل رمزگونه دارند. این كد را برای این در كپی فیلم درج می‌كنند كه جلوی هرگونه سوءاستفاده گرفته شود و چنانچه فیلمی از داخل سینما به بیرون درز كند، كد روی آن گویای همه چیز است. بنابراین باقاطعیت عرض می‌كنم كه قاچاق فیلم از سوی سینمادار محال است.»
او در ادامه درباره تصمیم درباره نسخه‌هایی كه در دست سینماداران است بعد از پایان اكران هم به جام‌جم توضیح می‌دهد: «ما به عنوان سینمادار موظف هستیم تا پایان مدت قرارداد فیلم را روی پرده سینما نگه داریم و پس از پایان مدت قرارداد مجددا كپی فیلم به پخش كننده داده می‌شود. اگر سازمان سینمایی به هر دلیلی از ادامه اكران فیلمی جلوگیری كرد، برای سینمادار هم نامه می‌آید كه باید فیلم از پرده سینما پایین كشیده شود. در این‌صورت باز هم سینمادار كپی فیلم را به پخش‌كننده فیلم می‌دهد و تمام!»
حالا علاوه بر معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی، رئیس انجمن سینماداران هم اذعان می‌كند نسخه باكیفیت و اصلی این فیلم از ناحیه آنها به بیرون درز پیدا نكرده است.
حالا این وسط فقط می‌ماند پخش‌كننده و عوامل دست‌اندركار فیلم. برای اطلاع از این موضوع سراغ علی سرتیپی رفتیم. كسی كه تهیه‌كننده فیلم است و مالك اصلی آن هم محسوب می‌شود. تلفن همراه آقای تهیه‌كننده اما خاموش بود.
 این قصه سر دراز دارد
طبق گزارشی كه چندی پیش در حضور پلیس امنیت در یك نشست خبری پس از كشف یک انبار قاچاق فیلم منتشر شد، رئیس اتحادیه تهیه‌كنندگان فیلم سینمای ایران از وارد ‌آمدن سالانه بیش از ٧۰۰ میلیارد تومان خسارت ناشی از گردش مالی شبكه قاچاق در ایران خبر داد؛ رقمی كه ٢۵ تا ٣۰ برابر گردش مالی كل سینمای ایران است. این موارد كافی است تا بدانیم معضل قاچاق فیلم از طرف هر جا و با هر نیتی كه صورت گرفته باشد در كمین سینمای ایران و تولیدات داخلی آن نشسته است. كاش هر چه زودتر برای این درز كردن‌ها هم تدبیری اندیشیده شود تا یك بار برای همیشه این مشكل حل شود.