سهم بچه‌ها از سینما  چقدر است؟

وضعیت اکران فیلم‌های کودک و نوجوان چنگی به دل نمی‌زند؛ آیا اکران 4فیلم جدید در این حوزه می‌تواند اوضاع را تغییر دهد؟

سهم بچه‌ها از سینما چقدر است؟

چه کسی است که فیلم‌های «بهترین بابای دنیا»، «علی و غول جنگل»، «پاتال و آرزوهای کوچک»، «کلاه قرمزی و پسرخاله» و بسیار فیلم خاطره انگیز دیگر را ندیده باشد و در روزهای خوش کودکی با شخصیت‌های بامزه آنها همذات پنداری نکرده باشد؟ بامزه بودن و سرگرم کردنشان به کنار، این کارتون‌ها خودشان یک پا کلاس درس بودند که با زبانی ساده درس‌های زندگی می‌دادند. یاد می‌دادند که؛ «تو قوی‌تر از اونی هستی که فکرشو می‌کنی»، «زندگی همیشه پر از اتفاقات غیر قابل پیش بینی هست و تو نباید از اون اتفاقات بترسی»، «قهرمان زندگی خودت باش» و هزار و یک درس دیگر که هنوز که هنوز است خیلی جاها به دردمان می‌خورد. آن روزها، یعنی روزهای دهه ۶۰ و ۷۰ دوران طلایی سینمای کودک در ایران بود، دورانی که همراه بود با آثار کودکی ارزنده که رویکردهای تربیتی، فرهنگی و تفریحی در آن به وضوح دیده می‌شد، اما هر چه گذشت از آن دوران باشکوه بیشتر فاصله گرفتیم و سینمای کودک مهجورتر و کم رمق تر شد. در سال‌های اخیر فیلم‌های کودک چون «دزد و پری» به کارگردانی حسین قناعت، «شکلاتی» به کارگردانی سهیل موفق، «اسکی باز» به کارگردانی فریدون نجفی، «پینوکیو و عمو سردار» به کارگردانی سیدرضا صافی و بسیار فیلم کودک دیگر اکران شدند و باوجود تمام شایستگی هایشان نتوانستند به موفقیتی در گیشه دست یابند. چرا که دیگر نه سینماداران تمایلی به اکران آثار کودک در سالن هایشان دارند و نه سینماگران ریسک ساخت چنین آثاری را می‌پذیرند.

سینماگران انرژی و دغدغه فیلمسازی برای کودک و نوجوان را ندارند، چون نه تنها هزینه ای که صرف کردند در گیشه بازنمی گردد بلکه شرایط اکران هم برای این گونه سینمایی اصلا مناسب نیست. در دهه ۶۰ و ۷۰ یا همان دوران طلایی سینمای کودک این تضمین وجود داشت که فیلم‌های کودک در هر شرایطی بالاخره در سینماها اکران عمومی می‌شدند. امروز اما، فیلم‌های کودک زیادی داریم که سال‌هاست در صف اکران مانده‌اند یا اگر اکران می‌شوند شرایط خوبی برایشان در نظر گرفته نمی‌شود.
به هر حال آنچه مسلم است این که در سال‌های اخیر تولید فیلم‌های کودک و نوجوان دچار افت چشمگیری شده و بیشتر فیلم‌های این حوزه در گیشه شکست می‌خورند.
آمار اکران فیلم‌ها در تابستان امسال نشان می‌دهد که فقط یک فیلم «تپلی و من» در حوزه سینمای کودک و نوجوان روی پرده رفته است. به عبارت دیگر سهم کودکان و نوجوانان از سینمای امسال تا مردادماه تنها فیلم «تپلی و من» به کارگردانی حسین قناعت بود و بعد از آن دیگر هیچ! آن‌هم در تعطیلی تابستان که مدارس تعطیل است و بچه‌ها زمان بیشتری برای سینما رفتن دارند.  خب با این تفاسیر دقیقا چیدمان درست اکران یعنی چه؟ چرا نبود تنوع در اکران همواره از گلایه‌های سینماگران بوده و هست؟ چرا یکباره در یک فصل شاهد اکران همزمان چند فیلم کمدی یا چند فیلم اجتماعی هستیم؟ چرا تنوع گونه را روی پرده سینماها نمی‌بینیم؟ و اساسا چرا در تعطیلات تابستان، سینمای ایران فیلمی برای کودکان ندارد؟
 آمار و ارقام چه می‌گوید؟
آنطور که آمار نشان می‌دهد، فیلم‌های کودک و نوجوان تنها سهمی 5/2درصدی از گیشه سال ۹۸ سینماهای ایران داشتند که این آمار در مقایسه با فروش سال 97 سینمای کودک و نوجوان 5/5درصد افت داشته!
از ابتدای امسال فیلم‌های «پیشونی سفید ۳» به کارگردانی سید جواد هاشمی، «تپلی و من» ساخته حسین قناعت و «تولدت مبارک» به کارگردانی و نویسندگی سمیه زارعی‌نژاد (البته تهیه‌کننده‌اش (انسیه جهان آرا) آن را فیلم کودک نمی‌داند) در گونه کودک و نوجوان به اکران عمومی رسیدند که طبق آمار به دست آمده سهم مخاطبان این ۳ فیلم در تعداد بلیت‌های فروخته شده در سال۹۸، 5/0درصد بیشتر از میزان فروششان و حدودا ۳درصد است. به عبارت دیگر  تنها حدود ۵۱۱ هزار نفر در سینماها مخاطب این فیلم‌ها بوده‌اند. این در حالی است که طبق مصوبه شورای صنفی نمایش هر سرگروه سینمایی باید حداقل یک بار در سال اقدام به اکران یک فیلم کودک کند و امسال تنها سرگروه‌های «فرهنگ»، «آزادی» و «استقلال» اقدام به ثبت قرارداد با فیلم‌های کودک کرده اند.
القصه که فصل پاییز آمد و مدارس هم باز شد، اما آنقدر در اکران فیلمی مناسب کودکان و نوجوانان اهمال کردند که صدای همه درآمد و یکباره تصمیم گرفتند در آبان ماه 4 فیلم کودک و نوجوان را همزمان با هم اکران کنند!  
«بنیامین» ساخته محسن عنایتی و «تورنادو» ساخته سید جواد‌هاشمی، ۲ فیلم کودک و «۲۳ نفر» ساخته مهدی جعفری و «منطقه پرواز ممنوع» ساخته امیر داسارگر 2فیلم نوجوانی هستند که قرار است همزمان با هم در آبان ماه روی پرده بروند! و البته باید منتظر ماند و دید که صاحبان این فیلم‌ها چه واکنشی در پی این تصمیم از خود نشان می‌دهند.
در ادامه نگاهی می‌اندازیم به چهار فیلم کودکی که قرار است در آینده تقریبا همزمان روی پرده بروند:
 «بنیامین»
«بنیامین» جدیدترین اثر گروه پویانمایی «ندای موعود» است که به کارگردانی محسن عنایتی و تهیه‌کنندگی مصطفی حسن آبادی تولید شده است.
این فیلم داستان زندگی پسربچه‌ای به نام بنیامین است که برای نجات جان مادرش از دست سربازان پادشاه مجبور می‌شود به سفر خطرناکی برود.
چهره‌های هنر دوبله ایران مانند چنگیز جلیلوند، ناصر طهماسب، اکبر منانی، سعید مظفری، مریم شیرزاد و... در این انیمیشن صداپیشگی می‌کنند و مدیریت دوبلاژ این فیلم برعهده امیر زند است. موسیقی «بنیامین» توسط بهزاد عبدی ساخته و توسط ارکستر ویرتوزهای کی‌یف در اوکراین اجرا شده است. بنیامین در جشنواره سی و هفتم فیلم فجر به نمایش درآمد و در سی و دومین جشنواره بین المللی فیلم‌های کودک و نوجوان در بخش مسابقه حضور داشت و با بازخوردهای خوبی هم مواجه شد.
 «تورنادو»
فیلم سینمایی «تورنادو» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی جواد هاشمی قرار بود در جشنواره سی و هفتم فیلم فجر به نمایش درآید که گویا سازندگان از حضور در این فستیوال منصرف شده اند.
«تورنادو» با مضمون کودک و نوجوان داستان پروفسوری را روایت می‌کند که موفق به ساخت یک رستوران شده است، رستورانی که در نهایت به یک سفینه تبدیل می‌شود.
اکبر عبدی، کامران تفتی، بهنوش بختیاری، الناز حبیبی و ارسلان قاسمی از بازیگرانی هستند که در این فیلم سینمایی به ایفای نقش پرداخته اند.
 «23 نفر»
فیلم سینمایی «23 نفر»  به کارگردانی مهدی جعفری و تهیه کنندگی  مجتبی فرآورده در جشنواره سی و هفتم فیلم فجر موفق به دریافت سیمرغ زرین بهترین  فیلم از نگاه ملی شد و قرار است پس از ماه محرم و صفر در سینماهای سراسر کشور اکران شود.
این اثر سینمایی روایــت گروهــی از رزمنــدگان نوجــوان ایرانــی اســت کــه در جریــان جنــگ ایــران و عــراق در ســال 1361 بــه اســارت نیروهــای عراقــی درآمدنــد.
از نکات جالب توجه در اکران جشنواره ای این فیلم این است که در مراسم اختتامیه جشنواره فجر، آزادگانی که این فیلم بر اساس زندگی آنان در اسارت ساخته شد به همراه بازیگرانی که نقش آنان را بازی کرده بودند روی سن حاضر شدند و حاضران در سالن آنان را ایستاده تشویق کردند.
 «منطقه پرواز ممنوع»
«منطقه پرواز ممنوع» محصول مدرسه سینمایی عمار به نویسندگی و کارگردانی امیر داسارگر و تهیه‌کنندگی حامد بامروت‌نژاد است.
فیلم ماجراجویانه «منطقه پرواز ممنوع»، روایتگر داستان سه نوجوان است که در حین آماده‌ شدن برای مسابقه ساخت پهپاد با پیدا شدن یک یوزپلنگ در حوالی محل زندگیشان وارد مسائل و درگیری‌های مختلف و مهیجی می‌شوند.
هادی حجازی فر، محمد فیلی و متین‌پاکزاد از جمله بازیگران «منطقه پرواز ممنوع» هستند.
این فیلم امسال در جشنواره بین‌المللی کودک و نوجوان شرکت کرد و از پرمخاطب‌ترین فیلم جشنواره بود. به گونه‌ای که 14 سئانس فوق‌العاده داشت و موفق به دریافت جایزه بهترین بازیگر و لوح تقدیر جشنواره نیز از جلوه‌گاه امید شد.