آخرین خبر
كمتر از یك ماه پیش سعید نمكی اعلام كرد دیگر كمبود انسولین در كشور وجود ندارد. البته او در گفته‌هایش به كمبود انسولین در یك بازه زمانی اشاره كرد، اما به صراحت گفت كمبودها برطرف شده است. اما رصد اخبار و گفته‌های مسؤولان استانی و مشاهدات بسیاری از افراد مبتلا نشان می‌دهد این موضوع از همان سه ماه پیش همچنان وجود دارد. به عنوان مثال چهار روز پیش معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشكی اصفهان اعلام كرده بود: «كمبود انسولین نوومیكس بیشترین تماس با سامانه 190 را به خود اختصاص داده است» یا مدیر داروی دانشگاه علوم پزشكی مشهد در خصوص كمبود انسولین در سطح شهر مشهد بیان كرده است: «مقداری كمبود در حوزه انسولین به وجود آمده است كه مجبور به سهمیه‌بندی آن شده‌ایم.» بسیاری هم در این میان معتقدند كمبود انسولین حالا مدتی است كابوس افراد مبتلا به دیابت شده است، اما چون این كمبودها هنوز به تهران نرسیده، بنابراین در سطحی فراگیر مطرح نشده است. مصداق این باور هم همه اخبارهایی است كه از یزد و مشهد و خوزستان و همدان در این ارتباط منتشر شده است. اما آیا واقعا انسولین در بازار دارو سخت پیدا می‌شود؟ ماجرای ثبت‌نام دوباره بیماران و تشكیل پرونده برای سهمیه‌بندی چیست؟ چرا همین ماجرا به صورت درستی اطلاع‌رسانی نشده است؟ اصلا چرا كسی از تشكیل دوباره پرونده برای دریافت انسولین اطلاعی نداشته است؟



در انتظار بیهوشی‌
انسولین مانند كلیدی است كه امكان جذب قند در سلول‌ها را فراهم می‌كند. در صورت كمبود انسولین، مستقل از میزان قند واقعی در خون، بدن احساس ضعف خواهد داشت. این توصیفی خلاصه و خوشبینانه از دیابت است. طیف گسترده بیماران دیابتی هم بسیاری از آنها را از انسولین بی‌نیاز می‌كند. اما این روند برای بسیاری از بیماران دیابتی روند ثابتی نیست. یكی از آنها بیمار 33 ساله‌ای است كه مبتلا به دیابت نوع 2 است و بعد از پیشرفت بیماری‌اش، حالا برای كنترل قند خون، از انسولین استفاده می‌كند. او به جام‌جم می‌گوید: «تا همین یك‌سال پیش، نیازی به تزریق انسولین نداشتم و با قرص و ملاحظات غذایی می‌توانستم دیابتم را كنترل كنم اما از یك‌جایی به بعد، تنها قرص برای كنترل قند خونم كافی نبود و حالا بیشتر از یك‌سال است كه به سفارش پزشك، باید به‌طور روزانه انسولین تزریق كنم. به این شكل كه دو بار در روز سرنگی به نام نوورپید و یك بار هم  لانتوس را تزریق می‌كنم. اما حالا چند هفته‌ای است كه می‌بینم آن نوع از انسولینی كه دوبار در روز استفاده می‌كنم، در هیچ داروخانه‌ای پیدا نمی‌شود. همین دیروز بعد از مدت‌ها، یكی از آن را در یك داروخانه محلی پیدا كردم ولی به طور كلی این نوع از انسولین بسیار نایاب شده است و بیشتر داروخانه‌ها در برابر درخواستم، می‌گویند نداریم. از او می‌پرسم حالا با وجود كمبود این نوع از انسولین، چطور بیماری‌اش را كنترل می‌كند «قرص می‌خورم. طبیعتا قرص برای من كه بدنم نیاز به انسولین دارد تاثیر بسیار كمتری از انسولین دارد؛ اما چاره دیگری دارم؟ حالا به جای آن آمپولی كه نیست، قرص می‌خورم و در كنارش لانتوس را هم روزی یك‌بار‌ تزریق می‌كنم. یعنی به هر طریقی شده سعی می‌كنم قندم را پایین بیاورم. البته من شاید به خاطر پایین بودن سنم و این كه شدت بیماری‌‌ام آن‌قدر بالا نیست، می‌توانم آن را با قرص كنترل كنم در حالی كه بارها دیده‌ بودم پدربزرگم به دلیل تاخیر در تزریق انسولین، بیهوش شده ‌است.»



بی‌خبری بیماران از تصمیم وزارت بهداشت
یگانه خدامی، روزنامه‌نگار است و اهل خبر، حالا سه سال و نیم است كه درگیر بیماری دیابت است. با همه این مشخصات او پس از گذشت چند هفته و در مراجعه به داروخانه تازه متوجه شده است كه پرونده قبلی او در هلال احمر كه بر اساس نامه پزشك و معیارهای دیگر برای او سهمیه ثابتی از انسولین در نظر گرفته می‌شود بسته شده است و او باید دوباره برای تهیه انسولین پرونده تازه‌ای تشكیل بدهد. او به جام‌جم می‌گوید: « پرونده ما در هلال احمر ثبت بود و پزشك تعداد انسولین نوورپید مورد نیازم را تجویز می‌كرد. من روزی چهار بار نوورپید می‌زنم و روزهایی كه قندم بالا باشد مجبورم مجددا تكرار كنم همان زمان هم كه دكتر به اندازه نیاز مصرفم تجویز می‌كرد خیلی زودتر تمام می‌شد. هفته قبل به داروخانه مراجعه كردم كه گفتند پرونده‌تان بسته شده و باید مجددا مراجعه كنید. به ما هیچ اطلاع رسانی در این باره نشده بود.» این شرح حال فردی است كه كارش مدام با اخبار مربوط است و خودش هم درگیر با بیماری دیابت. رد ماجرای سهمیه بندی انسولین را می‌شود تنها در یك خبر كوتاه وزارت بهداشت پیدا كرد. جایی كه این وزارتخانه اعلام كرده بود «برای حمایت از بیماران، انسولین را به شكل كنترل شده توزیع خواهد كرد». همه اتفاقات درباره كمبود انسولین در بازار دارو، تغییر سهمیه بندی و ملغی شدن پرونده‌های ثبت شده در هلال احمر و عرضه داروی انسولین در داروخانه‌های منتخب را باید فقط از همین چند كلمه خبر وزارت بهداشت متوجه شد!



دردسر وزارت بهداشت در بازار دارو
البته كه كمبود انسولین و نابسامانی در بازار این دارو را سخنگوی وزارت بهداشت تكذیب می‌كند و تشكیل دوباره پرونده برای اخذ انسولین را دلیلی برای جلوگیری از قاچاق این دارو ذكر كرده است. این نكته را می‌شود از خلال حرف‌های یگانه خدامی هم متوجه شد. او البته اشاره می‌كند كه وقتی برای تشكیل دوباره پرونده به هلال احمر مراجعه كرده با این توجیه رو به رو شده است، این كه برخی افراد به واسطه تجویز پزشك بیشتر از سهمیه معمول خود انسولین دریافت می‌كرده‌اند و آن را در بازار آزاد به فروش می‌رساندند. موضوع كمبود انسولین در بازار دارو را از همایون هاشمی عضو كمیسیون بهداشت و درمان مجلس می‌پرسیم. او البته حرف‌هایش را با تشكر از نهادهایی كه عهده‌دار تامین ارز هستند آغاز می‌كند اما نقدش را به وضعیت كنونی وضعیت انسولین عیان می‌كند. او به جام‌جم می‌گوید: «اگر احساس شد داروخانه‌ها با كمبود دارویی رو به رو هستند سریعا این موضوع در بخشی به نام تامین داروهای فوریتی مطرح می‌شود. براساس این بخش، شركت‌های مجاز در یك بازه كوتاه نسبت به تامین این دارو اقدام می‌كنند. در همین روند ساده گاهی اختلالاتی شكل می‌گیرد كه غیرقابل قبول است.»
اختلالات مد نظر این نماینده مجلس، معطوف است به وجود بوروكراسی‌ها و البته سوء مدیریت دولت در این زمینه. خلاصه آنچه همایون هاشمی به آن اشاره می‌كند این است كه كاش دولت دست از سر دارو بردارد. او به جام‌جم می‌گوید: «وضعیت ایران در دارو چه به لحاظ علمی و بازرگانی و چه به لحاظ تولید داخل در شرایط خوبی است. اگر این بروكراسی‌ها و دیوان‌سالاری‌ها و سوء مدیریت‌ها را كنار بگذاریم، حوزه دارو را متولیان بخش دولتی به راحتی می‌توانند مدیریت كنند. گاهی حاكمیت در بخش دارو كه همان وزارت بهداشت و درمان و سازمان غذا و دارو است، باعث دردسر می‌شود.»



بدون انسولین هرگز
 بیمارانی كه مبتلا به دیابت نوع یك هستند، تحت هیچ شرایطی نمی‌توانند انسولین نوورپید را تزریق نكنند. در این افراد، قرص هیچ‌وقت جای انسولین‌های كوتاه اثر مثل نوورپید را نمی‌گیرد. این افراد در نبود‌ نوورپید‌، باید انسولین ریگولار تزریق كنند. بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 هم به انسولین نوورپید نیاز دارند و اگر این نوع از انسولین نبود، آنها می‌توانند انسولین دیگری را كه معادل اثر همان نوورپید است، استفاده كنند. در واقع باید بدانیم تمام كسانی كه انسولین تزریق می‌كنند، نیازمندند پس نمی‌شود چیزی را جایگزین آن كرد، اما برای درصد بسیار كمی از بیماران و در شرایط اضطراری، شاید بشود انسولین كوتاه اثر را گاهی قطع كرد. در واقع این بیماران باید از انسولین نوع طولانی ‌اثر مثل لانتوس استفاده كنند و برای انسولین كوتاه ‌اثر به جای نوورپید، انسولین رگولار بزنند. یعنی درصد‌ خیلی كمی از بیماران نوع 2 در شرایطی كه نوورپید نباشد و این نوع انسولین را پیدا نكردند، می‌توانند نوع طولانی‌اثر را تزریق كنند. اما به مدت كوتاهی، انسولین كوتاه‌اثر را تزریق نكنند و به جای آن قرص بخورند كه این روند اصلا كلیت ندارد و من به هیچ بیماری این را توصیه نمی‌كنم. اما انسولین طولانی ‌اثر حتما باید تزریق شود. در شرایطی كه بیماری این موارد را رعایت نكند، قند فرد از كنترل خارج می‌شود و خطرات جبران‌ناپذیری در پی خواهد داشت. البته لازم به یادآوری است انسولین نوورپید در داروخانه‌های منتخب سازمان غذا و دارو و داروخانه‌های مرجع مانند 13 آبان، 27 شهریور، شهید كاظمی، هلال احمر و... به صورت سهمیه‌ای وجود دارد.‌