دوازدهمین حراج تهران با وجود فروشی كمتر نسبت به دوره مشابه پیشین، شاهد چند اتفاق جدید بود
نسل تازه بازار هنر ایران
سربرآوردن نسل تازه بازار هنر ایران. این، مهمترین اتفاقِ رویدادی بود كه عصر جمعه، هتل پارسیان آزادی آن را تجربه كرد. دوازدهمین حراج تهران كه به هنر معاصر كشور اختصاص داشت، در غیاب دانهدرشتهایی چون سهراب سپهری و بهمن محصص كه هر دو جزو ركوردداران چندمیلیاردی دورههای پیشین محسوب میشوند برپا شد و گر چه در برابر حراج مشابه خود یعنی دهمین حراج تهران كه آن هم به آثار معاصر اختصاص داشت كمتر فروخت، اما وجوهی به برپایی این حراج اضافه شد كه بسیار مهمتر از این كاهش رقم كل فروش بود. این دوره حراج تهران، شاهد حضور چهرههای جدیدی در بازار هنر ایران بودیم كه برای اولین بار آثارشان در حراجی رسمی عرضه شد و جالب اینكه بیشتر آنها با رقمی بسیار بیش از آنچه انتظار میرفت و كارشناسها کمینه و بیشینهاش را تخمین زده بودند، توانستند آثارشان را در حضور چندصد مخاطب مشتاق بفروشند. حراج تهران حالا به آنچه جزو اهداف اولیهاش بود نزدیكتر میشود؛ ظرفیتسازی برای هنر معاصر كشور و بازار داخلی هنرهای تجسمی. اما در شبی كه چكشش را رضا كیانیان و حسین پاكدل به دست داشتند و قرار بود بر سر 118 اثر، روی میزش بكوبند، چه گذشت؟
در این حراج، بیشترین تعداد آثار متعلق به حسین زندهرودی بود كه با چهار اثر حضور داشت. از این بین، تابلوی «قوس آبی نیلگون» حسین زندهرودی با سه میلیارد و 200میلیونتومان گرانترین اثر این دوره شد. البته این اثر نتوانست چندان بیشتر از آنچه كارشناسان قیمتگذاری كرده بودند بفروشد. رقم، با مبلغ كمینه سه میلیارد و بیشینه چهار میلیارد مطرح شد اما نهایتا روی سه میلیارد و 200میلیونتومان چكش خورد.
این اثر زندهرودی را نیز باید در ادامه اصرار چند دههای او بر بازی با حروف در نقاشیخط به بررسی نشست؛ اصراری كه باعث شد روزی ژان كلود كارییر فرانسوی به عنوان یكی از مهمترین هنرشناسهای امروز جهان بگوید «گامنهادن در آثار زندهرودی به معنای ترك اشكال و محیطی است كه به طور معمول در آن زندگی میكنیم».
قابل پیشبینی بود كه در غیاب سهراب سپهری و بهمن محصص، زندهرودی ركورددار گرانترین اثرفروشرفته امسال باشد. به هر حال او با 82 سال سن هنوز هم با فروش تابلوی «چهارباغ»اش در چهارمین حراج بینالمللی كریستیز دبی در سال 1387، ركورددار فروش گرانترین تابلوی نقاشی مدرن ایران است.
ركورددار فروش چند برابر محسن روحالامین
همانطور كه گفتیم اثری از محسن روحالامین، چهاربرابر آنچه به عنوان بیشینه قیمت اعلام شده بود فروخت. او به عنوان یكی از تازهواردها به حراج تهران، نشان داد مخاطبان این حراج نیز اشتیاقی بیش از آنچه به آثار هنرمندان تثبیتشده نشان دادهاند، به آثار جوانترها نشان میدهند.
بنابراین او را باید ركورددار برگذشتن از تصور اولیه نسبت به ارزش آثارش در این دوره دانست.
غیاب بزرگان، حضور نوظهورها
غیاب چهرههای اصلی بازار هنرهای تجسمی ایران در سطح بینالمللی مانند سهراب سپهری و بهمن محصص در میزان فروش كلی این دوره از حراج تهران اثر گذاشت، اما میتوان حتی از این غیاب به نوعی خرسند بود. چرا كه در این میان، حراج تهران، به وجهی دیگر از آنچه باید باشد نزدیكتر شد؛ حضور چهرههای جدید و نوظهور و جوان و فروش چندبرابری آثارشان نسبت به قیمتهای بیشینه. این، همان هدفی است كه حراج تهران باید تقویتش كند. تردیدی نیست كه سهراب سپهری یا بهمن محصص و در كل این چهرههای تثیبتشده درگذشته، بیشتر وجه موزهای به حراجهایی از این دست میبخشند. آنها هنرمندان بزرگی هستند كه دیگر نه به عنوان جریان هنری بلكه به عنوان مدخلی در هنر ما مطرحاند. در حالی كه چهرههای نوظهور میتوانند آینده پویای بازار هنر ایران را در چنین حراجهایی تضمین كنند.
بزرگان؛ ترکیدن حباب قیمتها
یكی از ویژگیهای مشهود دوازدهمین حراج تهران فروش آثار هنرمندان تثبیتشده در بازار هنر ایران بر اساس قیمتهای كارشناسیشده و در میان كمینه و بیشینه تعیینشده بر آثارشان بود. دیگر از بالارفتن تابلوهای خریداران و بالابردن بهیكباره چندصدمیلیونی رقمها خبری نبود.
«قوس آبی نیلگون» حسین زندهرودی كه با سه میلیارد و 200میلیونتومان گرانترین اثر این دوره بود، تنها با 200میلیون بیشتر از قیمت كمینه اعلامی فروش رفت.
تابلوی فرهاد مشیری با عنوان «خوابم یا بیدارم» هم توانست فقط صدمیلیون بیشتر از كمینه اعلامی برود و با قیمت یك میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان فروش رفت و در جایگاه سوم قرار گرفت.
اثری از آیدین آغداشلو با عنوان «تابستان، زمستان از مجموعه مغربیها»، ۸۵۰ میلیون تومان چكش خورد؛ یعنی رقمی بین كمینه و بیشینه اعلامی و نه بیشتر از آن.
جوانترها؛ چندبرابر بیشتر از آنچه انتظار داشتیم
همانقدر كه بزرگان و تثبیتشدههای بازار هنر ایران نتوانستند از قیمت بیشینه اعلامی برای آثارشان بالاتر بروند، نوظهورها چندبرابر قیمت بیشینهشان فروختند؛ اتفاقی بسیار قابل توجه و پیشبرنده برای حراج تهران. همان هیجانی كه در دروههای پیشین برای خرید آثار بزرگان دیده میشد حالا جا عوض كرده بود.
اثر حسن روحالامین چهار برابر قیمت بیشینه درنظرگرفتهشده به فروش رسید
آثار حسین شاهطاهری، الهام فلاحی، تارا بهبهانی و ساناز البرزی سه برابر قیمت بیشینه چكش خوردند.
آثار مهرداد محبعلی، مسعود كشمیری، كتایون مقدم، جواد علیمحمدی اردكانی، كیوان عسگری، میترا كاویان و محمد بزرگی دو برابر قیمت بیشینه خریدار پیدا كردند.