گاهی خبرنگارها سرباز مافیا می‌شوند!

گفت وگوی داغ با رئیس سازمان غذا و داروی كشور

گاهی خبرنگارها سرباز مافیا می‌شوند!

«نداریم یا نایاب است...» این جملات برای افرادی كه این روزها به داروخانه‌ها می روند آشناست، جملاتی كه خیلی از بیماران را ناامید و دست خالی بر‌می‌گرداند. بعد از تحریم‌های دارو، مشكلات بیشتری هر روز بر سر بیماران هوار می شود، فرقی هم ندارد چه مشكلی، از نایابی داروهای آنتی‌بیوتیك و پانسمان بیماران ای‌بی بگیرید تا گران شدن چند دوره‌ای داروهای روتین. مشكلات حوزه دارو به این موارد ختم نمی شود، مافیای دارو هم پایه همیشگی مشكلات است، مافیایی كه باعث شده این روزها كپسول‌های آنفلوآنزا در ناصرخسرو به وفور و با قیمت بالا یافت شود. همه این مسائل را با محمدرضا شانه‌ساز، رئیس سازمان غذا و دارو در میان گذاشتیم، هرچند او می‌گوید مشكلات دارویی آنقدر جدی نیست و همه چیز تحت كنترل است، اما در میانه گفت‌وگو ما را به همدستی با مافیا متهم كرد.

 آخرین باری كه دوستانتان برای كمبود دارو از شما كمك گرفتند، چه زمانی بود؟
هر روز از ما كمك می‌گیرند.
دنبال چه داروهایی هستند؟
 داروهای اعصاب و روان، آنكولوژی، قلبی و عروقی، انسولین و دیابت.
 پس برای داروهای كمیاب به شما مراجعه می‌كنند؟
عموما دارویی را كه خودشان نتوانسته‌اند پیدا كنند، از ما می‌خواهند كه پیدا كنیم.
 اما چنین داروهایی حتما در ناصرخسرو پیدا می‌شود. شما آخرین بار كی به ناصرخسرو سر زدید؟
ده روز پیش سر زدم. مشكلی وجود نداشت.
 اما اخیرا كه ما آنجا بودیم كپسول تامیفلو تا ورقی800هزار تومان نیز معامله می شد. واكسن آنفلوآنزا نیز در دست دلالان بود.
واكسن آنفلوآنزا نباید حالا تهیه شود، ولی برخی از پزشكان درحالی كه می‌دانند بهترین زمان برای تزریق این واكسن تمام شده،‌ تبلیغات می‌كنند كه باید این واكسن تزریق شود بعد مردم فكر می‌كنند كه واكسن كم است. امسال 30 درصد بیشتر از سال گذشته، واكسن وارد كردیم. درباره قرص تامیفلو هم امسال 5/2 برابر بیشتر وارد كردیم.
 اما كمبود قرص تامیفلو در برخی مراكز درمانی مردم را به دردسر انداخته است.
چون این دارو در هر داروخانه‌ای نباید عرضه شود.
 ولی در ناصرخسرو خرید و فروش می‌شود.
 چون این شبهه به بیمار القا شده است كه قرص آنفلوآنزا را باید مصرف كند. هر داروخانه‌ای نباید این كپسول را داشته باشد و هر پزشكی هم نباید این دارو را تجویز كند. این قرص فقط در مراكز بهداشتی درمانی و زیرنظر معاونت بهداشت ارائه می‌شود. بیماران باید برای این دارو از معاونت بهداشت تاییدیه بگیرند. این سختگیری‌ها به خاطر این نیست كه محدودیت دارو داریم، بلكه به این دلیل است كه این دارو، مقاومت دارویی ایجاد می‌كند. امسال به خاطر افزایش بیمار و مصرف‌كننده، معاونت درمان، معاونت بهداشت و سازمان غذا و دارو تصمیم گرفتند كه این قرص در بیمارستان‌ها و داروخانه‌هایی كه زیرنظر معاونت درمان است، توزیع شود.
 چرا چنین داروهایی كه در انحصار وزارت بهداشت است در ناصرخسرو پیدا می‌شود؟
دو دلیل دارد. یكی از آنها مصرف القایی است. چون نیاز كاذبی برای این دارو تعریف شده است، بنابراین مردم به ناصرخسرو مراجعه می‌كنند. دلیل دوم هم روزنه‌ای است كه در وزارتخانه وجود دارد كه ما برای مقابله با آن سیستم ردیابی داروها را راه انداختیم. مردم  نباید داروهایی را كه برچسب اصالت ندارند،  مصرف كنند. به همین دلیل سیستم برچسب‌گذاری یا تی‌تك را برای همه داروها، راه‌اندازی می‌كنیم. از ابتدای سال‌99، هر كسی كه دارویی را مصرف می‌كند باید كدهای دارو را برای شماره تماسی كه معرفی می‌كنیم، بفرستد تا اصالت دارو تایید شود. با این پروسه، اگر كسی از ناصرخسرو خرید كند، ولی شماره نداشته باشد، این دارو را تایید نمی‌كنیم. اگر این كد را داشت و اصالت تایید شد، این دارو قابل ردیابی است و مشخص می‌شود از كدام شركت واردكننده، كدام شركت توزیع یا از چه داروخانه‌ای وارد ناصرخسرو شده است.
 آیا  راه‌حل مشكلات ناصرخسرو به این ترتیب حل می‌شود؟
ما در زمینه مبارزه با قاچاق دارو و سوءاستفاده دارویی، جزو كشورهای پیشرو  و مشابه اروپا هستیم. در آمریكا زیر 5‌ درصد داروهایشان، تقلبی یا غیراستاندارد است. این آمار در اروپا 5 تا 10 درصد است. در كشورهای در حال توسعه این آمار حدود 15 درصد است. در كشورهای همسایه، بالای 50 درصد سوءاستفاده دارویی داریم.
 اما در كشورمان مافیای دارو خیلی فعال است. آقای نمكی درباره این مافیا بارها هشدار داده است.
مافیا در هر كالایی كه سود اقتصادی دارد، وجود دارد. كسانی كه بازار را در دست گرفته‌اند، به طرق مختلف اجازه نمی‌دهند تا بازار دست شخص دیگری باشد و با این تعریف، در دارو هم مافیا داریم.
 چرا درباره مافیای دارو آن‌طور كه باید روشنگری نمی‌كنید؟
شفافیت را با سیاست‌های دكتر نمكی شروع كرده‌ایم. ما هیچ چیز را مخفی نكرده‌ایم.‌ تلاش می‌كنیم كه قوانین بهتر شوند. نگاه غلط مسؤولان قانونگذاری ما، مسؤولان نظارتی ما و مسؤولان اجرایی عالی‌رتبه ما به قانون باعث ایجاد مافیا شده است.
 شما به عنوان متولی نظارت بر دارو، چرا این نگاه را تغییر نمی‌دهید؟
سازمان غذا و دارو یك سازمان اجرایی است. اگر یك دارو، در بازار وجود دارد، ما آن را تایید كردیم، ولی اگر بعد از ده سال، آن شركت داروسازی خطا كرد، آیا من گناهكارم؟ ضوابط مجوز گرفتن خیلی طولانی است اما نظارت بر عملكرد همین شركتی كه مجوز گرفته، خیلی كم است. اگر تولیدكننده‌ای خلاف می‌كند، سازمان غذا و دارو یك طرف میز قرار می‌گیرد و قوه قضاییه طرف دیگر میز می‌نشیند و ما متهم می‌شویم. شرایط سختی كه برای صدور پروانه در نظر می گیریم باعث ایجاد مافیا می‌شود.
 آیا شما نمی‌توانید، این شرایط را اصلاح كنید؟
در تلاشیم تا این شرایط را اصلاح كنیم. خود شما به عنوان خبرنگار، سرباز مافیا هستید. چرا می‌گویید كه قرص آنفلوآنزا نایاب است؟
 در گزارش‌های میدانی شاهد كمبود دارو بودیم و به عنوان رابطه بین مردم و شما، حرف مردم را درباره كمیابی دارو منتقل می‌كنم، آیا این نشان مافیاست؟
مافیا این‌قدر پیچیده عمل می‌كند كه از زبان من و شما حرفش را می‌زند. فكر هم می‌كنیم كه با مافیا مبارزه می‌كنیم. اطلاع‌رسانی هم به كمك آنها آمده است.
 چرا شما از امكان اطلاع‌رسانی استفاده نمی‌كنید؟
قبل از ما، آنها از وسایل اطلاع‌رسانی استفاده كرده‌اند.  
ماجرای كیك‌های آلوده به كجا رسید؟ چرا درباره آن خبری نمی‎شنویم؟
 كیك‌هایی كه در آن قرص جاسازی شده بود، یك حمله تروریستی اقتصادی بود. نكته اینجاست كه هیچ آسیبی به محصولات تولید داخل وارد نكرده است و بیشتر یك جنبه روانی داشت تا صنعت غذایی در عرصه داخلی و بین‌المللی، در موضوع صادرات را دچار مشكل كند. این اتفاق عملی ضدبشری و سازماندهی‌شده بود. همكاران من در خطوط تولید به دفعات، نمونه‏برداری كرده و كشف كردند هیچ مشكلی در چرخه تولید وجود ندارد.
 اما در ابتدا ما با گزارش‌های مصدومیت كودكان مواجه شدیم.
در گزارش‌های اولیه بله، محل عرضه، در مدارس و به بچه‏ها بوده است. این كیك‌ و كلوچه از مراكز توزیعی كه مورد تایید نبود، تهیه شده بود كه ما و وزارت آموزش و پرورش، تذكرات لازم را داده‏ایم. در حال حاضر گزارش‌ها از وجود قرص درون كیك‎ها و كلوچه‏ها كاهش پیدا كرده است. ما بیش از سه میلیون شاغل در بخش مواد غذایی داریم. بیش از یك میلیارد دلار، در همین بخش صادرات وجود دارد. به همین دلیل این بخش را هدف قرار داده‎اند.
 آیا تحریم‌ها در زمینه تولید دارو كمك‌كننده بوده است؟
بله یقینا كمك كرده است. با ظرفیتی كه در كشور داریم، ذخایر دارویی خوبی داریم.
 ولی برای بیماران خاص با كمبود دارو مواجه شده‌ایم.
كمبود دارو در همه كشورهای پیشرفته دنیا وجود دارد و این مشكلات هم ممكن است برای هر كشوری پیش بیاید. شركتی كه سال‌ها از او دارو تهیه می‌كردیم یكباره دارو به ما نمی‌دهد، پس این كمبود عجیب نیست.
 اما به گفته مدیران وزارتخانه و شما ما به خودكفایی دارو رسیده‌ایم، پس چرا كمبود دارو داریم؟
بله ما 97 درصد به خودكفایی رسیده‌ایم و مشكل هم در تامین دارو نداریم.
 همین درصد هم متناقض است، چرا آقای وزیر از 97‌درصد می‌گوید و شما در برخی مصاحبه‌ها از خودكفایی 92 درصدی می‌گویید؟
ما به خودكفایی 99 درصدی رسیده‌ایم. 97 درصد از داروهای تولیدی، همه ایرانی هستند. تناقض 2درصد‌، برای تولیداتی است كه اگر وارد شود برای ما مشكلی پیش نمی‌آید. این 2 درصد هم مشابه داخلی و هم مشابه خارجی دارد. درباره آن 92 درصد هم همین طور است، 5 درصد تفاوتی كه عنوان می‌شود، در تولید داروهای خاص داریم. یك درصد از داروها را هم نمی‌توانیم تولید كنیم كه جزو همان داروهای نایاب یا كمیاب است، بیمارانی كه تعدادشان كم است و برای  شركت‌ها به‌صرفه نیست كه آن دارو را تولید كنند.
 ولی برای پانسمان بیماران ای‌بی به مشكل خورده‌ایم.
مشكلات را حل كردیم، حالا مشكلی نداریم.
 چرا راه‌حل‌هایتان برای حل مشكلات مقطعی دارو، این قدر زمانبر است؟
راه‌حل‌هایی برای حل مشكلاتمان داریم كه نمی‌توانم به شما بگویم. راه‌حل‌هایمان زمانبر است.