انتقاد لاریجانی و پاسخ کدخدایی
به دنبال اعلام رد صلاحیت 90 نفر از نمایندگان فعلی مجلس، سخنان علی لاریجانی در جلسه روز یکشنبه و انتقاد او از عملکرد شورای نگهبان بر ابهامات افزود.
رئیس مجلس در نطق پیش از دستور خود در جلسه علنی روز یکشنبه با انتقاد از رد صلاحیت نمایندگان به گزارش‌های هیات نظارت بر رفتار نمایندگان مجلس اشاره کرد و گفت: در رد صلاحیت بعضی نمایندگان فعلی و نمایندگان ادوار از جانب سخنگوی محترم شورای نگهبان مطلبی در رسانه‌ها منعکس شد که عمدتا مربوط به سوءاستفاده‌های اقتصادی بوده است. این مطلب درست نیست؛ چون در نامه‌هایی که هیات نظارت به نمایندگان داده است، بندهایی اشاره شده که مربوط به این امر نیست. البته برخی این‌گونه بوده، چرا باید مطلب درست منعکس نشود که بیگانگان از آن سوءاستفاده و نظام را متهم به فساد کنند.
وی در ادامه گفته بود: از طرفی اگر سیستم‌های اطلاعاتی درباره نمایندگان مجلس مطالبی داشتند، اولی آن بود که در طول این چهار سال اطلاعات را در میان می‌گذاشتند تا اصلاح شود نه این‌که نزدیک انتخابات آن را یکجا مطرح کنند. البته وزارت اطلاعات در چند مورد که شاید در حد انگشتان دست هم نباشد، مطالبی را در مورد برخی به اینجانب دادند و بنده هم به افراد متذکر شدم و آنان نیز پیگیری موضوع را از طریق وزارت اطلاعات انجام دادند تا صحت مسائل روشن شود. ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اما به هیچ وجه در این حد و اندازه نبود که حداقل به بنده منتقل نکردند.
عباسعلی کدخدایی در واکنش به این اظهارات با بیان این‌که  اعضای شورای نگهبان، نمایندگان رد صلاحیت شده را پذیرفتند و جزئیات تمام پرونده‌ها برای آنان روشن شد گفت: انتظار این است نمایندگانی که در شورای نگهبان حضور پیدا می‌کنند و از جزئیات پرونده‌شان مطلع می‌شوند اطلاعات را در اختیار مقامات قرار دهند.
سخنگوی شورای نگهبان گفت: اگر رئیس محترم مجلس در جریان قرار نگرفته اشکال از نمایندگانی است که مراجعه کردند، اما جزئیات را اعلام نکرده‌اند. ما به عنوان شورای نگهبان از جهت قانونی ممنوعیت داریم که جزئیات پرونده‌ها را به افکار عمومی اعلام کنیم.
کدخدایی با تاکید بر این‌که  بررسی صلاحیت‌ها در شورای نگهبان با استناد به نتایج استعلامات از مراجع چهارگانه است خاطرنشان کرد: نظراتی که شورای نگهبان داده بسیار دقیق و مبتنی بر مستندات متقنی است که در پرونده وجود دارد. ممکن است اسناد جدیدی به دستمان برسد که می تواند درباره تغییر نظر اعضای شورای نگهبان هم موثر باشد.
نقص قانونی در آیین‌نامه
هیات نظارت بر رفتار نمایندگان
سوال اصلی اینجاست چطور هیات نظارت بر رفتار نمایندگان در مورد تخلفاتی تا این حد که به رد صلاحیت نمایندگان منجر شده ورود نکرده است؛ هیاتی که به تاکید رهبر انقلاب باید به معنای واقعی کلمه بر رفتار نمایندگان نظارت کند. اعضای هیات نظارت بر رفتار نمایندگان در روزهای اخیر توضیحاتی درباره دلیل این ماجرا داده‌اند. محمدجواد جمالی نوبندگانی، سخنگوی هیات نظارت بر رفتار نمایندگان در‌این‌باره می‌گوید: بنده بارها اعلام کرده‌ام هیأت نظارت بر رفتار نمایندگان متأسفانه نمی‌تواند بدون شاکی به پرونده‌ها -حتی خلاف بَیِن نمایندگان- ورود کند که در همین راستا باید یک درخواست از هیأت رئیسه وجود داشته باشد یا شاکی حقیقی یا حقوقی داشته باشند و این یکی از ایرادات است.
وی می‌افزاید: ما در هیأت نظارت بر رفتار نمایندگان حکم صادر نمی‌کنیم، بلکه صرفا بررسی می‌کنیم موضوعی که درباره یک نماینده مطرح شده آیا جزو وظایف نمایندگی بوده است یا خیر.
علیرضا سلیمی، عضو هیات نظارت بر رفتار نمایندگان هم در گفت‌وگو با جام‌جم با بیان این‌که  قانون هیات نظارت بر رفتار نمایندگان نقص دارد، در این باره توضیح داد: در این هیات نمی‌توانیم بدون شکایت به پرونده افراد رسیدگی کنیم که نقص بزرگی است.
این نماینده مجلس افزود: متاسفانه قانون مصوب مجلس در زمینه وظایف هیات نظارت بر رفتار نمایندگان، دست این هیات را بسته و موجب شده است که پویایی و کارآمدی لازم را در آن نداشته باشیم.
وی با اشاره به بحث‌های روزهای اخیر درباره موضع سخنگوی شورای نگهبان درباره دلیل رد صلاحیت برخی از نمایندگان فعلی اظهار کرد: قطعا فقهای شورای نگهبان و حقوقدانان این شورا که منتخب مجلس هستند افراد عادل هستند و ما گفته آنها را قبول داریم.
نماینده محلات ادامه داد: با وجود ادعاها از‌‌وی برخی اصلاح‌طلبان باید تاکید کنم رفتار شورای نگهبان جناحی نبوده و سمت و سوی خاصی ندارد، در استان ما در برخی شهرها همه اصولگرایان رد صلاحیت شده‌اند، چنین اتفاقی نشان دهنده این است که ملاک شورای نگهبان در بررسی صلاحیت ها رویکرد سیاسی افراد نبوده است.
سلیمی در عین حال افزود: شاید دلیل مطرح‌شدن این‌گونه موضوعات این باشد که برخی گزارش‌های در دسترس شورای نگهبان در دسترس دیگران نیست، البته شورای نگهبان نیز بارها گفته است احتمال ارائه گزارش اشتباه نیز وجود دارد.
مراجع چهارگانه
بخشی از ایراد نیز به نظر می‌رسد به همان موضوعی برگردد که لاریجانی در نطق روز یکشنبه خود به آن اشاره کرد و آن این بود که اگر سیستم‌های اطلاعاتی درباره نمایندگان مجلس مطالبی داشتند، بهتر بود در طول این چهار سال اطلاعات را در میان می‌گذاشتند تا اصلاح شود نه این‌که  نزدیک انتخابات آن را یکجا مطرح کنند. علیرضا سلیمی، عضو هیات نظارت بر رفتار نمایندگان هم در این زمینه به جام‌جم می‌گوید:‌ نهادهایی که باید در زمینه تخلفات به این هیات گزارش بدهند این کار را انجام نداده‌اند و اگر این اتفاق می‌افتاد دیگر دست ما هم به لحاظ قانونی بسته نبود و با توجه به این‌که  شاکی حقوقی وجود داشت پرونده‌های ارجاع شده را با دقت و وسواس پیگیری می‌کردیم.
بر این اساس اگر مراجع چهارگانه استعلام صلاحیت کاندیداهای مجلس یعنی نیروی انتظامی، دادستانی، ثبت احوال و وزارت اطلاعات در طول دوره چهارساله نمایندگی مجلس، تخلفات مرتبط با نمایندگان را به مجلس ارائه کنند این تخلفات می‌تواند در همان مقطع در هیات نظارت و پس از آن در قوه‌قضاییه رسیدگی شود و در آستانه انتخابات ایجاد شائبه نکند.
در آخر هم باز به بحث مهم اصلاح قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی می‌رسیم؛ موضوعی که اگر انجام و مسائل مختلف در آن لحاظ می‌شد بسیاری از افراد از همان ابتدا امکان ثبت‌نام نمی‌یافتند و دیگر کار به این بحث و جدل‌ها نمی‌کشید. این همان نکته‌ای است که سخنگوی شورای نگهبان هم در روزهای اخیر به آن اشاره کرد و گفت: اگر قانون انتخابات را اصلاح می‌کردند به چنین وضعیتی نمی‌رسیدیم. نمایندگان مجلس در اصلاح قانون انتخابات کم لطفی کردند.



دوگانگی وجود ندارد
محمدمهدی زاهدی
 رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات
هیات های نظارت شورای نگهبان تعدادی از  نمایندگان فعلی مجلس شورای اسلامی را رد صلاحیت کرد و طبعا این سوال ممکن است پیش بیاید که چرا هیات نظارت بر رفتار نمایندگان مجلس با توجه به وظایفی که در این زمینه دارد به مسوولیت خود عمل نکرده است و از این جهت شاید برخی گمان دوگانگی نسبت به این دو عملکرد را داشته باشند.
واقعیت این است اساسا دوگانگی در این زمینه وجود ندارد. آنچه مرتبط به وجه رسیدگی به رفتار نمایندگان در هیات نظارت بر رفتار نمایندگان است به لحاظ قانونی به این معناست که اگر اشخاص حقوقی یا حقیقی علیه نماینده‌ای شکایت یا گزارشی را مطرح کنند این نهاد موظف به رسیدگی است.
اما با این وصف در بسیاری از موارد اصلا اطلاعاتی درباره نماینده متخلف به هیات نظارت بر رفتار نمایندگان داده نشده که آنها به این مساله ورود پیدا کنند.
 انتظار این بود که مجموعه‌هایی مثل وزارت اطلاعات، اطلاعات سپاه، نیروی انتظامی و دادگستری این موارد را هر چه سریع‌تر به هیات نظارت بر رفتار نمایندگان گزارش می‌دادند تا آنها هم به قضیه رسیدگی می کردند. اگر این اتفاق می افتاد الان ما با این وضعیت رد صلاحیت 90 نماینده روبه‌رو نمی شدیم.