5 شاهكار مهندس شلبی

در پی نمایش جهانی فیلم «فورد در برابر فراری» با پنج نمونه از خودروهای خاصی آشنا شوید که كرول شلبی طراحی کرده بود

5 شاهكار مهندس شلبی

طی بیش از صد سال حضور وسیله نقلیه‌ای به نام «خودرو» مهندسان متعددی در این صنعت تاثیرگذار بوده‌اند. از كارل بنز كه به نوعی نخستین خودروی مجهز به پیشرانه درون‌سوز را اختراع كرد یا هنری فورد كه نخستین خودروی تولید انبوه دنیا (فورد تی مدل) را روانه بازار جهانی كرد گرفته تا افراد دیگری مثل اتوره بوگاتی (موسس كمپانی بوگاتی)، انزو فراری (موسس كمپانی فراری و یكی از تاثیرگذارترین افراد در صنعت خودروهای اسپرت)، فروچیو لامبورگینی، مارچلو گاندینی (طراح مشهور ایتالیایی و خالق خودروهایی مثل لامبورگینی میورا)، ایلان ماسك (موسس كمپانی نوپای تسلا)، كریس بنگل (مدیر اسبق دپارتمان طراحی ب‌ام‌و كه به عنوان یكی از تاثیرگذارترین طراحان قرن شناخته می‎‌شود) و... از جمله طراحانی هستند كه گام‌های بزرگی در تاریخ صنعت خودرو برداشته‌اند. اما در این بین «كرول‌هال شِلبی»، طراح، مهندس، راننده مسابقات و نویسنده اهل آمریكا كه در سال 1302/ 1923 به دنیا آمد و در سال 1391/ 2012 در 89 سالگی از دنیا رفت را به هیچ وجه نباید از یاد برد. او خالق بسیاری از رویایی‌ترین خودروهای اسپرت دنیا بود و هنوز هم قرار گرفتن پسوند «شلبی» در كنار نام هر خودرویی، موجب ایجاد هیجان و ترشح بیش از اندازه آدرنالین می‌شود! فیلمی به یاد شلبی اخیرا فیلم سینمایی تحت عنوان «فورد علیه فراری» اكران شده كه می‌توانید از وبگاه‌های ایرانی و مورد تایید نهادهای داخلی نیز دانلود و تماشا كنید. این فیلم ماجرای یك كشمكش بسیار جذاب و دیدنی بین فورد و فراری را روایت می‌كند كه در دهه 60 میلادی شكل گرفت. در آن زمان فورد علاقه وافری به قهرمانی در مسابقات 24 ساعته لمان داشت، اما این فراری بود كه در این مسابقات یكه‌تازی می‌كرد. اما پس از مدتی فراری تصمیم به فروش كمپانی به فورد گرفت كه با توجه به یك درخواست غیرمنطقی از سوی فورد، انزو فراری فقید این معامله را به هم می‌زند. در نتیجه هنری فورد دوم تصمیم می‌گیرد با تشكیل تیمی با مدیریت «كرول شلبی» و همكاری «كن مایلز» راننده حرفه‌ای اهل بریتانیا، خودرویی برای شكست فراری در این مسابقه طراحی كند. با این كه فورد در این مسیر تلاش خاصی می‌كند این فیلم با اتفاق ویژه‌ای به پایان می‌رسد كه پیشنهاد می‌كنم خودتان ببینید و از تماشایش لذت ببرید. در ادامه با پنج نمونه از بهترین خودروهایی كه كرول شلبی طراحی و به دنیای خودرو معرفی كرد آشنا می‌شوید.

شلبی كبرا
شاید بتوان این محصول را مهم‌ترین خودرویی كه كرول شلبی فقید در طول زندگی خود خلق كرد بدانیم. كبرا در ابتدا یك رودستر دو نفره اسپرت از كمپانی اِی‌سی (AC) بریتانیایی بود كه تحت عنوان «اِی سی اِی سی ای» شناخته می‌شد و از سال 1324/ 1953 روی خط تولید این خودروساز قرار داشت. اما در سال 1340/ 1961 كرول شلبی با یك موقعیت بسیار خوب مواجه شد. در آن سال كمپانی اِی‌سی شركت سازنده پیشرانه‌های این خودرو را از دست داد و به همین خاطر تولید این محصول رو به تعطیلی می‌رفت. اما شلبی با زیركی فراوان از این كمپانی خواست به تولید شاسی و بدنه این خودرو ادامه دهد و پیشنهاد تأمین موتور توسعه‌یافته از سوی خودش كه بر پایه هشت سیلندرهای فورد بود را به ‌ای سی داد. در نتیجه این قرارداد بین شلبی و كمپانی مذكور شكل گرفت و محصولی تحت عنوان «شلبی كبرا» متولد شد.
این خودرو یك سال بعد در نمایشگاه خودروی نیویورك در معرض نمایش قرار گرفت و سال‌هاست به‌عنوان یكی از ماندگارترین خودروهای اسپرت دنیا در تاریخچه صنعت خودرو می‌درخشد. شلبی كبرا یا اِی‌سی كبرا از سال 1341 تا 1346/ 1962 تا 1967 در سه مرحله متفاوت تولید شد و طی این سال‌ها پیشرانه‌های چهار تا هفت لیتری 8 سیلندر خورجینی روی آن قرار می‌گرفت. اما در این بین كبرا 427 محصولی بود كه بر پایه‌ ای سی كبرا مارك 3 شكل گرفت و با همكاری فورد طراحی و در نمایشگاه دیترویت رونمایی شد. این محصول از پیشرانه وی8 با حجم 427 اینچ مكعبی (7 لیتری) با كاربراتور‌هالی چهار دهنه 780 سی‌اف‌ام بهره می‌برد و قادر به تولید 420 اسب‌بخار قدرت و 650 نیوتن متر گشتاور بود.




فورد شلبی جی‌تی350 ماستنگ
پس از موفقیت كرول شلبی در به ثمر رساندن پروژه جی‌تی40 و موفقیت مثال زدنی این خودرو در مسابقه لمان، فورد از او خواست در توسعه نسخه‌ای خاص از محصول اسپرت جدیدش یعنی ماستنگ (یا موستانگ) نقش داشته باشد. در واقع فورد ماستنگ اولین خودروی كلاس «پانی كار» فورد بود كه در سال 1343/ 1964 متولد شد و تا این لحظه هنوز هم روی خط تولید این خودروساز قرار دارد و این كوپه اسپرت جذاب، به نسخه خاصی نیاز داشت كه آدرنالین خریداران را به سقف برساند. در نتیجه در سال 1344/ 1965 ماستنگ شلبی جی‌تی350 روی خط تولید فورد قرار گرفت. این خودرو از نظر ظاهر، شباهت زیادی به نسخه ساده ماستنگ داشت اما كرول شلبی برای جی‌تی350 تكرار نشدنی از بدنه‌ای سبك‌تر، اكسل عقب ارتقا یافته و جدید، موتوری بزرگ‌تر و سیستم تعلیق متفاوت بهره گرفت تا از ماستنگ، یك خودروی مسابقه‌ای خیابانی خلق كند. ماستنگ‌های شلبی 65 و 66 از موتور 289 اینچ مكعبی محبوب شلبی با 306 اسب بخار قدرت (كاربراتور
715 سی اف ام‌هالی) بهره می‌بردند.



داج شلبی اُمنی جی ال اچ اس
بله، درست خواندید! داج! كرول شلبی در دهه 1360/1980 یك‌هاچ‌بك تند و تیز دیفرانسیل جلو برای داج دست و پا كرد كه كمتر در بین اهالی خودرو شناخته شده است. این محصول كه بر پایه داج اُمنی (تولید از 1357 تا 1369/ 1978 تا 1990) شكل گرفت و دو نسخه سه‌در و پنج‌در داشت، به سفارش «لی لاكوكا» مدیر آن زمان كرایسلر (كمپانی مادر داج) كه در دهه 60 میلادی با كرول شلبی همكاری داشت طراحی و توسعه یافت و از سال 1365/ 1986 تا یك سال بعد تولید شد. فقط 500دستگاه از داج شلبی اُمنی جی ال اچ اس یا به بیان دیگر «شلبی جی‌ال‌اچ‌اس» كه پسوند نام آن در واقع حروف اختصاری شعار «بیش از حد راه میره!» بود به تولید رسید كه هر كدام از آنها شماره سریال اختصاصی‌شان روی یك پلاك كه روی داشبورد نصب شده، نوشته شده بود. البته لازم به ذكر است كه دو سال پیش از این، داج اُمنی جی ال اچ روانه بازار شد اما نسخه توربویی كه شلبی در سال 1365/1986 توسعه داد چیز دیگری بود! این خودرو از پیشرانه چهار سیلندر
2/2 لیتری توربو بهره می‌برد كه در نسخه اتمسفریك 110 اسب بخار قدرت داشت و شتاب صفر تا صد 7/8 ثانیه‌ای را برای اُمنی فراهم می‌كرد. اما نسخه توربوی این خودرو كه در سال 1365/1986 توسط شلبی توسعه یافت، توانی معادل
175 اسب بخار و 237 نیوتن متر گشتاور داشت كه شتاب صفر تا صد 5/6 ثانیه‌ای را برای این خودرو به ارمغان می‌آورد و حداكثر سرعت آن نیز 217 كیلومتر بر ساعت اعلام شده بود.



فورد جی‌تی 40
این همان خودرویی بود كه فیلم مذكور در موردش ساخته شد! همانطور كه گفتیم، پس از این كه پیشنهاد خرید فراری از جانب فورد بنا به دلایلی از سوی انزو فراری فقید رد می‌شود، آمریكایی‌ها (هنری فورد دوم) كرول شلبی را مامور می‌كنند تا با صرف هزینه‌ای هنگفت خودرو را آماده كند كه در مسابقات لمان سریع‌ترین باشد. در نتیجه پس از كشمكش‌های فراوان و اعمال تغییرات متفاوت در شاسی، موتور (جایگزینی با یك پیشرانه جان‌سخت‌تر و قدرتمندتر)، ترمزها، آیرودینامیك بدنه و... خودروی مسابقه‌ای قبلی، جی‌تی40 شكل گرفت. این خودرو در آن سال توانست مقام اول تا سوم مسابقه لمان را به دست آورد و این موفقیت در سال‌های بعد هم تكرار شد. البته لازم به ذكر است كه توسعه این خودرو بدون زحمات و تلاش راننده بریتانیایی، كن مایلز فقید كه متاسفانه در مسیر ارتقای هرچه بیشتر این خودرو جان خود را از دست می‌دهد، میسر نبود.


شلبی دِیتونا
دیتونا یك خودروی مسابقه‌ای توسعه‌یافته بر پایه شلبی كبرای افسانه‌ای بود كه از 1343 تا 1344/ 1964 تا 1965 تعداد شش دستگاه از آن تولید شد. این خودرو از شاسی، تعلیق، سیستم انتقال قدرت و موارد مشترك زیادی با شلبی كبرا بهره می‌برد و تنها بدنه این خودرو تفاوت فاحشی با برادر پیرترش داشت.
از دیتونا به عنوان یكی از زیباترین خودروهای مسابقه‌ای دنیا یاد می‌شود كه در آن سال‌ها توانست به عنوان نخستین خودروی آمریكایی، مقام اول مسابقات خودروهای جی‌تی را كه از سال 1322 تا 1371/ 1953 تا 1992 برگزار شد به دست آورد. همچنین این خودرو در لمان، سِبرینگ، دایتونا، مونزا و نوربرگرینگ هم افتخاراتی را از آن خود كرد. دِیتونا پیشرانه هشت سیلندر خورجینی 7/4لیتری (289اینچ مكعبی) داشت.
دیتونا با این كه خودروی فوق‌العاده جذاب و موفقی بود اما همیشه در سایه شهرت برادرش شلبی كبرا باقی ماند و نتوانست به اندازه این خودرو مشهور شود.