چند لحظه مهم از ادبیات ایران در سال 98 را روی نوار زمان بررسی كردهایم
ناگهان آخر این شاهنامه ویروسی شد!
انتشار «گور سفید» مجید قیصری
رمان تازه قیصری در نشر افق منتشر شد؛ رمانی كه بازگشتی به فضای داستاننویسی قیصری در دهه هفتاد و داستان افرادی است كه برای رسیدن به یك جامعه پاك دست به پاكسازی شخصی میزنند.
انتشار «جشن جنگ» احمد دهقان
مجموعه داستان تازه دهقان را انتشارات كتاب نیستان روانه بازار كتاب كرد؛ ده داستان كوتاه عصیان كرده از روزگاری كه ارزشها و معانی را تهی كرده و نویسنده حالا در دل روایت از جبهه یا انسانهای باقی مانده است.
انتشار ترجمه مهمترین داستان مدرن جهان
سالها بود كتابخوانهای ایرانی منتظر انتشار ترجمه فارسی بزرگترین شاهكار ادبیات داستانی مدرن دنیا بودند. منوچهر بدیعی سه دهه پیش «اولیس» جیمز جویس را ترجمه كرده بود اما این كتاب بنا به دلایلی منتشر نمیشد. امسال سرانجام ترجمه فارسی فرید قدمی از جلد اول این اثر را انتشارات «مانیا هنر» به نمایشگاه كتاب تهران آورد.
تن شاملو در گور لرزید!
جمعی از شاعران به مانند هر سال نزد رهبر انقلاب رفتند و شعر خواندند. شعر سیدرسول پیره، كه متنی مذهبی بدون وزن عروضی بود با واكنش جالب ایشان مواجه شد: «البته تن احمد شاملو در قبر میلرزد كه شما شعر سپید را در این راه مصرف كردید. مُبدع شعر سپید، شاملو بود و بكلی مخالف این حرفها بود».
پاموك وسط دعوای چشمه و ققنوس
نشر چشمه ادعا كرده بود با آژانس ادبی اورهان پاموك در تركیه مذاكره كرده و شده ناشر رسمی آثار این نویسنده برنده نوبل در ایران. نشر ققنوس هم درآمد كه وقتی پاموك مد نبود ما ترجمهاش میكردیم. پاموك در این میان با خبرگزاری مهر مصاحبه كرد و آب پاكی را ریخت روی دست ناشران ایرانی و گفت ناشر واحدی در ایران ندارد. او گفت: «من آرزو دارم یك ناشر وفادار ایرانی داشته باشم و یك مترجم خوب كه تمام كتابهای من را با لذت برای خوانندگان ایرانی من كه كار من را دوست دارند ترجمه كند، اما متأسفانه در ایران چنین ناشری و چنین مترجمی وجود ندارد».
داستانهای
سودابه فضائلی
سودابه فضائلی، داستاننویس و نمادشناس، بیستویك داستان كوتاهِ كوتاه نوشته سال ۱۳۴۶ را با عنوان «گشتِ گشتن و بازگشتنها» در نشر رشدیه، منتشر كرد؛ همان نشری كه به انتشار «شعر دیگر» میپرداخت و حالا با انتشار آثاری از كاظم رضا و سودابه فضائلی داشت ارگان «نثر دیگر» هم میشد.
آقای شاعر، كتابفروشی را به آتش كشید
فرهاد پیربال، شاعر و داستاننویس كرد، یك كتابفروشی محلی در اربیل عراق را در اعتراض به آنچه انتشار پنجكتابش بدون دریافت اجازه عنوان كرد، به آتش كشید و البته پلیس هم دستگیرش كرد.
خداحافظ تونی
تونی موریسون، داستاننویس آمریكایی كه اولین برنده زن سیاهپوست جایزه نوبل ادبیات محسوب میشد در ۸۸سالگی درگذشت.
منظومه بلند
محمدرضا اصلانی
محمدرضا اصلانی امسال علاوه بر حضور مستمرش در جلسات مختلف مرتبط با سینما و ادبیات، كتاب شعر تازهای هم در نشر رشدیه منتشر كرد كه منظومه بلندی است با عنوان «هزارباده، هزارباد در هزارههای شب
تو بر تو».
انتشار «درخت ابریشم بیحاصل» بایرامی
محمدرضا بایرامی هم كه البته در این صفحه از او بیشتر خواهید خواند، یادداشتهایی درباره زندگی خود را با عنوان «درخت ابریشم بیحاصل» منتشر كرد.
انتشار «معسومیت» مستور
درباره مصطفی مستور هم در این صفحه بیشمار خواهیم نوشت اما عجالتا خواستیم یادآوری كنیم او هم امسال رمانی منتشر كرد در نشر مركز با عنوان «معسومیت» كه خیلی هم پرفروش شد.
تكذیب دیروقت شفیعی كدكنی
دی ماه ۹۷ و زمان امتحانات پایان ترم دانشجویان، خبر عجیبی منتشر شد مبنی بر اینكه محمدرضا شفیعی كدكنی را به دانشگاه تهران راه ندادهاند. خبر بسیار چرخید و وااسفاها سر داده شد تا اینكه خود استاد ده ماه بعد زبان به تكذیب گشود و گفت: «كی من را به دانشگاه تهران راه ندادند؟ اصلا چنین چیزی نبود. من هفته قبلش به بچهها گفتم ترم تمام شد و هفته دیگر نمیآیم. با این همه آمدم، گفتم شاید بچههایی از شهرستان آمده باشند. برای این كه آنها منتظر نشوند، من خواستم بیایم. دیدم دری كه با خودرو وارد میشدیم، بسته است. من دیدم مدتی است كتابفروشیهای روبهروی دانشگاه را نرفتهام. دلم خواست از پشت شیشه كتابفروشی نگاه كنم ببینم كتاب تازه چی هست. رفتم آنجا. بعد شایعه كردند آقای شفیعیكدكنی را به دانشگاه تهران راه ندادند. كجا راه ندادند؟»
ممنوعیت آقای نوح
آنقدر این كتاب «انسان خردمند»ش دستبهدست شد كه یحتمل دست شما هم رسیده باشد، اما خب اتحادیه ناشران و كتابفروشان تهران در این روز اطلاعیهای منتشر كرد و از تعلیق مجوز همه كتابهای یووال نوحهراری خبر داد. پس از آن هم كه لابد دیدید، نسخههای غیرقانونی كتابهای او سر از بازار كتاب درآورد.
برگرد كوندرا !
میلان كوندرای داستاننویس اهل چك که او را با رمانهای موفقی چون «بار هستی» میشناسیم، پس از ۴۰سال زندگی در تبعید، بار دیگر تابعیت زادگاه خود را دریافت كرد.
حاشیههای نوبل ادبیات
پیتر هاندكه در حالی جایزه نوبل خود را دریافت كرد كه معترضان در بیرون از سالن اعطای جایزه با برپایی تظاهرات به این تصمیم آكادمی اعتراض كردند. آنها میگفتند هاندكه از رئیسجمهور سابق صربستان حمایت كرده و در واقع با صربها در جنگ یوگسلاوی در دهه ۹۰ میلادی همدردی میكردند.
سر و صداهای جلال
جایزه جلال هم مثل نوبل با حاشیههایی بر پا شد؛ دوازدهمین دوره جایزه ادبی جلال آلاحمد در بخش «نقد ادبی» به حسین پاینده و محمد و محسن حنیف رسید و در این بخش از اثر احمد شاكری به عنوان اثر شایسته تقدیر یاد شد. انتقاد احمد شاكری به جوایز این دوره تا مدتی حاشیهساز بود.
سریال از رمان سلطان
مسعود كیمیایی خبر داد كه میخواهد اولین حضورش در شبكه نمایش خانگی را رقم بزند و رمان «جسدهای شیشهای» خودش را سریال كند. بعدها مجری طرح پروژه گفت كه نگارش فیلمنامه «جسدهای شیشهای» تا بهار سال آینده ادامه دارد و بلافاصله پیشتولید آن شروع خواهد شد.
نامه محمود برای سردار
محمود دولتآبادی داستاننویس در روزنامه ایران یادداشت كوتاهی نوشت در سوگ سردار قاسم سلیمانی. این یادداشت، با توجه انتقادهای دولتآبادی به حاكمیت، جالب توجه بود و تا مدتها واكنشهای مختلفی را برانگیخت.
دلجویی از بكت، حذف جمالزاده
در همین جامجم هم گزارش مفصلی آن وقت در این باره نوشتیم؛ اینكه وبسایت آكادمی نوبل، بنا بر قرار هر سالهاش كه اسناد مرتبط با نامزدهای دریافت نوبل ادبیات در 50 سال پیش را فاش میكند، این بار فهرست نامزدهای سال ۱۹۶۹ را رونمایی كرد كه معلوم شد در سالی كه ساموئل بكت، درست یك سال پس از كارشكنی داوران در اعطانكردن جایزه 1968 به او، برنده این جایزه شده است، نام محمدعلی جمالزاده نیز در فهرست بیش از صد نفره بوده است.
كمسروصداترین دوره
شعر فجر
چهاردهمین جشنواره شعر فجر، یكی از كمسروصداترین دورههای این جشنواره ادبی بود و از حاشیههای معمول در آن چندان خبری نبود. «به رنگ دانوب» سروده واهه آرمن و «را را» سروده
پانتهآ صفایی شدند برگزیدگان چهاردهمین دوره.
درست مثل برد پیت
برگزیدگان سیوهفتمین دوره جایزه كتاب سال جمهوری اسلامی ایران و بیستوهفتمین دوره جایزه جهانی كتاب سال جمهوری اسلامی ایران هم معرفی شدند و جالب اینكه در بخش شعر، همانها جایزه گرفتند كه جایزه شعر فجر را هم به خود اختصاص داده بودند؛ درست مثل برد پیت و خواكین فنیكس كه انتخابهای مكرر گلدنگلوب و اسكار و چند جایزه سینمایی دیگر بودند!
كرونا در جان ادبیات
شیوع ویروس كرونا در كشور، روال عادی بسیاری از امور را مختل كرد و ادبیات هم از این قاعده مستثنا نبود؛ نه جشن امضای كتابی برپا میشود، نه نشست نقد و بررسی كتابها و نه دیگر آیینهای مرتبط با ادبیات. وضعی كه همچنان هم برقرار است.
انتشار «نیم دانگ پیونگ یانگ» رضا امیرخانی
هیچكس انتظار نداشت پس از سیطره هراس از كرونا بر همه چیز، ناشر یا مولفی كلهشقی كند و كتابی به بازار بیرمق این روزها بفرستد. اما رضا امیرخانی چنین كرد و وقتی از او پرسیدند آقارضا چه وقتش بود؟ گفت بارها او بر سر سفره مخاطبانش بوده و حالا وقت آن بوده كه در این روزها آنها را به سفره خود دعوت كند و تنهایشان نگذارد. «نیمدانگ پیونگیانگ» به یك لحاظ دیگر هم خیلی مهم است؛ این سفرنامه كه مربوط به سفر سال گذشته رضا امیرخانی به كره شمالی است، محصول سفر نخستین نویسنده ایرانی به این كشور عجیب و غریب است.
رمان تازه قیصری در نشر افق منتشر شد؛ رمانی كه بازگشتی به فضای داستاننویسی قیصری در دهه هفتاد و داستان افرادی است كه برای رسیدن به یك جامعه پاك دست به پاكسازی شخصی میزنند.
انتشار «جشن جنگ» احمد دهقان
مجموعه داستان تازه دهقان را انتشارات كتاب نیستان روانه بازار كتاب كرد؛ ده داستان كوتاه عصیان كرده از روزگاری كه ارزشها و معانی را تهی كرده و نویسنده حالا در دل روایت از جبهه یا انسانهای باقی مانده است.
انتشار ترجمه مهمترین داستان مدرن جهان
سالها بود كتابخوانهای ایرانی منتظر انتشار ترجمه فارسی بزرگترین شاهكار ادبیات داستانی مدرن دنیا بودند. منوچهر بدیعی سه دهه پیش «اولیس» جیمز جویس را ترجمه كرده بود اما این كتاب بنا به دلایلی منتشر نمیشد. امسال سرانجام ترجمه فارسی فرید قدمی از جلد اول این اثر را انتشارات «مانیا هنر» به نمایشگاه كتاب تهران آورد.
تن شاملو در گور لرزید!
جمعی از شاعران به مانند هر سال نزد رهبر انقلاب رفتند و شعر خواندند. شعر سیدرسول پیره، كه متنی مذهبی بدون وزن عروضی بود با واكنش جالب ایشان مواجه شد: «البته تن احمد شاملو در قبر میلرزد كه شما شعر سپید را در این راه مصرف كردید. مُبدع شعر سپید، شاملو بود و بكلی مخالف این حرفها بود».
پاموك وسط دعوای چشمه و ققنوس
نشر چشمه ادعا كرده بود با آژانس ادبی اورهان پاموك در تركیه مذاكره كرده و شده ناشر رسمی آثار این نویسنده برنده نوبل در ایران. نشر ققنوس هم درآمد كه وقتی پاموك مد نبود ما ترجمهاش میكردیم. پاموك در این میان با خبرگزاری مهر مصاحبه كرد و آب پاكی را ریخت روی دست ناشران ایرانی و گفت ناشر واحدی در ایران ندارد. او گفت: «من آرزو دارم یك ناشر وفادار ایرانی داشته باشم و یك مترجم خوب كه تمام كتابهای من را با لذت برای خوانندگان ایرانی من كه كار من را دوست دارند ترجمه كند، اما متأسفانه در ایران چنین ناشری و چنین مترجمی وجود ندارد».
داستانهای
سودابه فضائلی
سودابه فضائلی، داستاننویس و نمادشناس، بیستویك داستان كوتاهِ كوتاه نوشته سال ۱۳۴۶ را با عنوان «گشتِ گشتن و بازگشتنها» در نشر رشدیه، منتشر كرد؛ همان نشری كه به انتشار «شعر دیگر» میپرداخت و حالا با انتشار آثاری از كاظم رضا و سودابه فضائلی داشت ارگان «نثر دیگر» هم میشد.
آقای شاعر، كتابفروشی را به آتش كشید
فرهاد پیربال، شاعر و داستاننویس كرد، یك كتابفروشی محلی در اربیل عراق را در اعتراض به آنچه انتشار پنجكتابش بدون دریافت اجازه عنوان كرد، به آتش كشید و البته پلیس هم دستگیرش كرد.
خداحافظ تونی
تونی موریسون، داستاننویس آمریكایی كه اولین برنده زن سیاهپوست جایزه نوبل ادبیات محسوب میشد در ۸۸سالگی درگذشت.
منظومه بلند
محمدرضا اصلانی
محمدرضا اصلانی امسال علاوه بر حضور مستمرش در جلسات مختلف مرتبط با سینما و ادبیات، كتاب شعر تازهای هم در نشر رشدیه منتشر كرد كه منظومه بلندی است با عنوان «هزارباده، هزارباد در هزارههای شب
تو بر تو».
انتشار «درخت ابریشم بیحاصل» بایرامی
محمدرضا بایرامی هم كه البته در این صفحه از او بیشتر خواهید خواند، یادداشتهایی درباره زندگی خود را با عنوان «درخت ابریشم بیحاصل» منتشر كرد.
انتشار «معسومیت» مستور
درباره مصطفی مستور هم در این صفحه بیشمار خواهیم نوشت اما عجالتا خواستیم یادآوری كنیم او هم امسال رمانی منتشر كرد در نشر مركز با عنوان «معسومیت» كه خیلی هم پرفروش شد.
تكذیب دیروقت شفیعی كدكنی
دی ماه ۹۷ و زمان امتحانات پایان ترم دانشجویان، خبر عجیبی منتشر شد مبنی بر اینكه محمدرضا شفیعی كدكنی را به دانشگاه تهران راه ندادهاند. خبر بسیار چرخید و وااسفاها سر داده شد تا اینكه خود استاد ده ماه بعد زبان به تكذیب گشود و گفت: «كی من را به دانشگاه تهران راه ندادند؟ اصلا چنین چیزی نبود. من هفته قبلش به بچهها گفتم ترم تمام شد و هفته دیگر نمیآیم. با این همه آمدم، گفتم شاید بچههایی از شهرستان آمده باشند. برای این كه آنها منتظر نشوند، من خواستم بیایم. دیدم دری كه با خودرو وارد میشدیم، بسته است. من دیدم مدتی است كتابفروشیهای روبهروی دانشگاه را نرفتهام. دلم خواست از پشت شیشه كتابفروشی نگاه كنم ببینم كتاب تازه چی هست. رفتم آنجا. بعد شایعه كردند آقای شفیعیكدكنی را به دانشگاه تهران راه ندادند. كجا راه ندادند؟»
ممنوعیت آقای نوح
آنقدر این كتاب «انسان خردمند»ش دستبهدست شد كه یحتمل دست شما هم رسیده باشد، اما خب اتحادیه ناشران و كتابفروشان تهران در این روز اطلاعیهای منتشر كرد و از تعلیق مجوز همه كتابهای یووال نوحهراری خبر داد. پس از آن هم كه لابد دیدید، نسخههای غیرقانونی كتابهای او سر از بازار كتاب درآورد.
برگرد كوندرا !
میلان كوندرای داستاننویس اهل چك که او را با رمانهای موفقی چون «بار هستی» میشناسیم، پس از ۴۰سال زندگی در تبعید، بار دیگر تابعیت زادگاه خود را دریافت كرد.
حاشیههای نوبل ادبیات
پیتر هاندكه در حالی جایزه نوبل خود را دریافت كرد كه معترضان در بیرون از سالن اعطای جایزه با برپایی تظاهرات به این تصمیم آكادمی اعتراض كردند. آنها میگفتند هاندكه از رئیسجمهور سابق صربستان حمایت كرده و در واقع با صربها در جنگ یوگسلاوی در دهه ۹۰ میلادی همدردی میكردند.
سر و صداهای جلال
جایزه جلال هم مثل نوبل با حاشیههایی بر پا شد؛ دوازدهمین دوره جایزه ادبی جلال آلاحمد در بخش «نقد ادبی» به حسین پاینده و محمد و محسن حنیف رسید و در این بخش از اثر احمد شاكری به عنوان اثر شایسته تقدیر یاد شد. انتقاد احمد شاكری به جوایز این دوره تا مدتی حاشیهساز بود.
سریال از رمان سلطان
مسعود كیمیایی خبر داد كه میخواهد اولین حضورش در شبكه نمایش خانگی را رقم بزند و رمان «جسدهای شیشهای» خودش را سریال كند. بعدها مجری طرح پروژه گفت كه نگارش فیلمنامه «جسدهای شیشهای» تا بهار سال آینده ادامه دارد و بلافاصله پیشتولید آن شروع خواهد شد.
نامه محمود برای سردار
محمود دولتآبادی داستاننویس در روزنامه ایران یادداشت كوتاهی نوشت در سوگ سردار قاسم سلیمانی. این یادداشت، با توجه انتقادهای دولتآبادی به حاكمیت، جالب توجه بود و تا مدتها واكنشهای مختلفی را برانگیخت.
دلجویی از بكت، حذف جمالزاده
در همین جامجم هم گزارش مفصلی آن وقت در این باره نوشتیم؛ اینكه وبسایت آكادمی نوبل، بنا بر قرار هر سالهاش كه اسناد مرتبط با نامزدهای دریافت نوبل ادبیات در 50 سال پیش را فاش میكند، این بار فهرست نامزدهای سال ۱۹۶۹ را رونمایی كرد كه معلوم شد در سالی كه ساموئل بكت، درست یك سال پس از كارشكنی داوران در اعطانكردن جایزه 1968 به او، برنده این جایزه شده است، نام محمدعلی جمالزاده نیز در فهرست بیش از صد نفره بوده است.
كمسروصداترین دوره
شعر فجر
چهاردهمین جشنواره شعر فجر، یكی از كمسروصداترین دورههای این جشنواره ادبی بود و از حاشیههای معمول در آن چندان خبری نبود. «به رنگ دانوب» سروده واهه آرمن و «را را» سروده
پانتهآ صفایی شدند برگزیدگان چهاردهمین دوره.
درست مثل برد پیت
برگزیدگان سیوهفتمین دوره جایزه كتاب سال جمهوری اسلامی ایران و بیستوهفتمین دوره جایزه جهانی كتاب سال جمهوری اسلامی ایران هم معرفی شدند و جالب اینكه در بخش شعر، همانها جایزه گرفتند كه جایزه شعر فجر را هم به خود اختصاص داده بودند؛ درست مثل برد پیت و خواكین فنیكس كه انتخابهای مكرر گلدنگلوب و اسكار و چند جایزه سینمایی دیگر بودند!
كرونا در جان ادبیات
شیوع ویروس كرونا در كشور، روال عادی بسیاری از امور را مختل كرد و ادبیات هم از این قاعده مستثنا نبود؛ نه جشن امضای كتابی برپا میشود، نه نشست نقد و بررسی كتابها و نه دیگر آیینهای مرتبط با ادبیات. وضعی كه همچنان هم برقرار است.
انتشار «نیم دانگ پیونگ یانگ» رضا امیرخانی
هیچكس انتظار نداشت پس از سیطره هراس از كرونا بر همه چیز، ناشر یا مولفی كلهشقی كند و كتابی به بازار بیرمق این روزها بفرستد. اما رضا امیرخانی چنین كرد و وقتی از او پرسیدند آقارضا چه وقتش بود؟ گفت بارها او بر سر سفره مخاطبانش بوده و حالا وقت آن بوده كه در این روزها آنها را به سفره خود دعوت كند و تنهایشان نگذارد. «نیمدانگ پیونگیانگ» به یك لحاظ دیگر هم خیلی مهم است؛ این سفرنامه كه مربوط به سفر سال گذشته رضا امیرخانی به كره شمالی است، محصول سفر نخستین نویسنده ایرانی به این كشور عجیب و غریب است.
تیتر خبرها