اگر در صنعت، خودکفا نشویم باید التماس کنیم
دکتر محمدرضا اکبری/ کارشناس نفت
رهبر معظم انقلاب در دیدار مجازی با صنعتگران و کارگران در روز گذشته به ضرورت توسعه صنایع نفتی تاکید کردند. ایشان توسعه ظرفیت پالایشگاهی همچون ساخت پالایشگاه میعانات در بندرعباس و مجتمع پالایشگاهی سیراف و اجرای طرح‌های پتروشیمی که منجر به افزایش چند برابری تولید محصول خواهد شد را مورد تاکید قرار دادند.
در این زمینه باید گفت تکمیل زنجیره ارزش و مقابله با خام فروشی یکی از سیاست‌های کلی کشور است و در ادوار مختلف روی این موضوع برنامه ارائه می‌شود؛ اما این برنامه‌ها وقتی به مرحله اجرا و عمل می‌رسد به موانعی برخورد می‌کند که قابل بررسی است.
برای شفافیت این موضوع باید چهار سطح را مورد بررسی قرار داد. سرمایه‌گذاری، فناوری، بازار محصولات و تأمین مواد اولیه و تجهیزات، مواردی هستند که باید به‌صورت موردی بررسی شود و همه این موارد با یک سیاست به هدف نمی‌رسد.
مدتی پروژه‌های نفتی با مشکل تأمین مالی روبه‌رو بود و مقامات دولتی بر جذب سرمایه‌های خارجی تاکید داشتند. زمانی که برجام اتفاق افتاد امید زیادی در این زمینه وجود داشت اما میزان سرمایه‌گذاری بعد از برجام تغییر چندانی نداشت. اکنون مردم به بازار سرمایه اعتماد کرده‌اند و استقبال بی‌نظیری از بورس داشته‌اند. دولت می‌تواند از این استقبال بهترین بهره را ببرد تا هم سهامداران به سود برسند و هم پروژه‌های تعریف‌شده در کشور وارد مرحله تولید شود.
سالانه پروژه‌های زیادی در صنعت نفت تعریف می‌شود اما به دلیل نبود نقدینگی و سرمایه‌گذاری در این بخش مسکوت می‌ماند و اکنون بهترین فرصت است که بتوانیم با سرمایه‌های داخلی و مردمی پروژه‌های کشور را پیش ببریم. با استفاده از این روش تأمین مالی می‌توانیم پروژه‌های پتروشیمی و پتروپالایشگاهی را تکمیل کنیم. در مورد بخش تأمین تجهیزات، بخش صنعت و دانشگاه باید ارتباط قوی و نزدیک داشته باشند. یک بخشی از این تجهیزات با انجام مهندسی معکوس و یا خرید آن از کشورهای دیگر امکان‌پذیر است اما در برخی قطعات آن کشورها با ایران مشکل سیاسی دارند و متخاصم هستند و آن کالاها را به ما نمی‌فروشند. برای تولید این تجهیزات معاونت‌های پژوهشی صنعت نفت و وزارت علوم باید همکاری متقابلی با هم داشته باشند تا تولید این تجهیزات بومی شوند.
برای رسیدن به این هدف نیاز به یک عزم ملی داریم، همان‌طور که در زمینه فناوری نانو گام برداشتیم و موفق شدیم. زمانی که تصمیم گرفته شد در زمینه فناوری نانو گام محکمی برداشته شود ستاد ملی فناوری نانو تشکیل شد که بر این اساس آزمایشگاه‌ها، دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌های خصوصی مرتبط با این حوزه همکاری زیادی با هم داشتند و ایران جزو 20 کشور برتر در صنعت نانو شد. اکنون ایران در زمینه نانو جزو کشورهای پیشرو محسوب می‌شود اما در زمینه نفت که 110 سال از اکتشاف و تولید آن می‌گذرد هنوز وابستگی‌هایی وجود دارد.
تا زمانی که سازوکار دولت در بخش فناوری روی این اهداف تمرکز نکند ما باید کالاها یا دانش فنی محصولاتمان را از کشورهایی که با ما مشکل سیاسی دارند با التماس دریافت کنیم که در اغلب موارد همه دانش فنی را منتقل نمی‌کنند و شروطی را تعیین می‌کنند که بتوانند امتیازات بیشتری بگیرند؛ اما با سرمایه‌گذاری و مشخص کردن یک متولی مشخص در این زمینه می‌توان همه اهداف بخش‌های صنعت نفت را به‌صورت یکپارچه پیش برد.
مهم‌ترین موضوعی که پس از همه این موارد باید بررسی کرد بازار فروش است. زمانی که محصولی در کشور تولید می‌شود باید بازاری برای فروش داشته باشد و با توجه به میزان ظرفیت تولید و میزان مصرف، بخش عمده‌ای از محصولات تولیدی باید به کشورهای دیگر صادر شود. بخش بازرگانی و بین‌المللی کشور باید در این زمینه اقدام مهمی انجام دهد. معاونت اقتصادی وزارت خارجه ایران نقش مهم و اساسی در به هدف رسیدن این سیاست ایفا می‌کند و باید از آن حالت دیپلماتیک خارج شود و کمی به سراغ بازاریابی برای تولیدکنندگان برود.
اکنون سیاست دولت این است که بخش خصوصی خود باید به دنبال بازارهای صادراتی باشد در حالی که کشورهای موفق مانند چین سفیرانشان در کشورهای دیگر مانند یک کارگزار اقتصادی عمل می‌کند و با انتقال پالس به دولت چین تولیدکنندگان کشور را از فرصت‌های بازار کشوری که در آن سفیر هستند مطلع می‌کند. با اجرای این‌گونه سیاست‌ها است که چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان شناخته شده است. سفرای چین به عنوان سربازان اقتصادی چین فعالیت دارند و ایران نیز باید چنین مسیری را طی کند. سفرای ایران باید بازاریاب تولیدکنندگان در کشورهای دیگر شوند و در این راستا تعاونی‌های صادراتی و اتاق‌های بازرگانی وظایف سنگینی خواهند داشت.
رهبر معظم انقلاب در دیدار مجازی با صنعتگران و کارگران در روز گذشته به ضرورت توسعه صنایع نفتی تاکید کردند. ایشان توسعه ظرفیت پالایشگاهی همچون ساخت پالایشگاه میعانات در بندرعباس و مجتمع پالایشگاهی سیراف و اجرای طرح‌های پتروشیمی که منجر به افزایش چند برابری تولید محصول خواهد شد را مورد تاکید قرار دادند.
در این زمینه باید گفت تکمیل زنجیره ارزش و مقابله با خام فروشی یکی از سیاست‌های کلی کشور است و در ادوار مختلف روی این موضوع برنامه ارائه می‌شود؛ اما این برنامه‌ها وقتی به مرحله اجرا و عمل می‌رسد به موانعی برخورد می‌کند که قابل بررسی است.
برای شفافیت این موضوع باید چهار سطح را مورد بررسی قرار داد. سرمایه‌گذاری، فناوری، بازار محصولات و تأمین مواد اولیه و تجهیزات، مواردی هستند که باید به‌صورت موردی بررسی شود و همه این موارد با یک سیاست به هدف نمی‌رسد.
مدتی پروژه‌های نفتی با مشکل تأمین مالی روبه‌رو بود و مقامات دولتی بر جذب سرمایه‌های خارجی تاکید داشتند. زمانی که برجام اتفاق افتاد امید زیادی در این زمینه وجود داشت اما میزان سرمایه‌گذاری بعد از برجام تغییر چندانی نداشت. اکنون مردم به بازار سرمایه اعتماد کرده‌اند و استقبال بی‌نظیری از بورس داشته‌اند. دولت می‌تواند از این استقبال بهترین بهره را ببرد تا هم سهامداران به سود برسند و هم پروژه‌های تعریف‌شده در کشور وارد مرحله تولید شود.
سالانه پروژه‌های زیادی در صنعت نفت تعریف می‌شود اما به دلیل نبود نقدینگی و سرمایه‌گذاری در این بخش مسکوت می‌ماند و اکنون بهترین فرصت است که بتوانیم با سرمایه‌های داخلی و مردمی پروژه‌های کشور را پیش ببریم. با استفاده از این روش تأمین مالی می‌توانیم پروژه‌های پتروشیمی و پتروپالایشگاهی را تکمیل کنیم. در مورد بخش تأمین تجهیزات، بخش صنعت و دانشگاه باید ارتباط قوی و نزدیک داشته باشند. یک بخشی از این تجهیزات با انجام مهندسی معکوس و یا خرید آن از کشورهای دیگر امکان‌پذیر است اما در برخی قطعات آن کشورها با ایران مشکل سیاسی دارند و متخاصم هستند و آن کالاها را به ما نمی‌فروشند. برای تولید این تجهیزات معاونت‌های پژوهشی صنعت نفت و وزارت علوم باید همکاری متقابلی با هم داشته باشند تا تولید این تجهیزات بومی شوند.
برای رسیدن به این هدف نیاز به یک عزم ملی داریم، همان‌طور که در زمینه فناوری نانو گام برداشتیم و موفق شدیم. زمانی که تصمیم گرفته شد در زمینه فناوری نانو گام محکمی برداشته شود ستاد ملی فناوری نانو تشکیل شد که بر این اساس آزمایشگاه‌ها، دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌های خصوصی مرتبط با این حوزه همکاری زیادی با هم داشتند و ایران جزو 20 کشور برتر در صنعت نانو شد. اکنون ایران در زمینه نانو جزو کشورهای پیشرو محسوب می‌شود اما در زمینه نفت که 110 سال از اکتشاف و تولید آن می‌گذرد هنوز وابستگی‌هایی وجود دارد.
تا زمانی که سازوکار دولت در بخش فناوری روی این اهداف تمرکز نکند ما باید کالاها یا دانش فنی محصولاتمان را از کشورهایی که با ما مشکل سیاسی دارند با التماس دریافت کنیم که در اغلب موارد همه دانش فنی را منتقل نمی‌کنند و شروطی را تعیین می‌کنند که بتوانند امتیازات بیشتری بگیرند؛ اما با سرمایه‌گذاری و مشخص کردن یک متولی مشخص در این زمینه می‌توان همه اهداف بخش‌های صنعت نفت را به‌صورت یکپارچه پیش برد.
مهم‌ترین موضوعی که پس از همه این موارد باید بررسی کرد بازار فروش است. زمانی که محصولی در کشور تولید می‌شود باید بازاری برای فروش داشته باشد و با توجه به میزان ظرفیت تولید و میزان مصرف، بخش عمده‌ای از محصولات تولیدی باید به کشورهای دیگر صادر شود. بخش بازرگانی و بین‌المللی کشور باید در این زمینه اقدام مهمی انجام دهد. معاونت اقتصادی وزارت خارجه ایران نقش مهم و اساسی در به هدف رسیدن این سیاست ایفا می‌کند و باید از آن حالت دیپلماتیک خارج شود و کمی به سراغ بازاریابی برای تولیدکنندگان برود.
اکنون سیاست دولت این است که بخش خصوصی خود باید به دنبال بازارهای صادراتی باشد در حالی که کشورهای موفق مانند چین سفیرانشان در کشورهای دیگر مانند یک کارگزار اقتصادی عمل می‌کند و با انتقال پالس به دولت چین تولیدکنندگان کشور را از فرصت‌های بازار کشوری که در آن سفیر هستند مطلع می‌کند. با اجرای این‌گونه سیاست‌ها است که چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان شناخته شده است. سفرای چین به عنوان سربازان اقتصادی چین فعالیت دارند و ایران نیز باید چنین مسیری را طی کند. سفرای ایران باید بازاریاب تولیدکنندگان در کشورهای دیگر شوند و در این راستا تعاونی‌های صادراتی و اتاق‌های بازرگانی وظایف سنگینی خواهند داشت.
