شایعهپراکنی به سبک واتساپ
اوایل بهار امسال كه موج همهگیری ویروس كووید- ۱۹ به كشورهای مختلف رسید، میلیاردها انسان مجبور بهخانهنشینی شدند. همین امر سبب افزایش قابل توجه شمار كاربران رسانههای اجتماعی و بهویژه واتساپ شد. تا پایان ماه مارس (اواسط فروردین)، استفاده از واتساپ در سراسر دنیا رشدی ۴۰درصدی را تجربه كرد. فقط در اسپانیا كه دولتش تدابیر سختگیرانهای را برای حضور مردم در خیابانها در نظر گرفته بود، استفاده از این پیامرسان با رشد خیرهكننده ۷۶درصدی روبهرو شد. برای بسیاری از كاربران، واتساپ چیزی بین ایمیل، فیسبوك و پیامك است، اما یك ویژگی مهم سبب شده واتساپ از شبكههای اجتماعی دیگر نظیر فیسبوك، توییتر و اینستاگرام متمایز شود و آن هم حریم خصوصی است. برخلاف فیسبوك و توییتر كه حتی كوتاهترین پیام یا تصویر خلاف مقررات، اخلاق یا عرف بهسرعت شناسایی و با آن برخورد میشود، فضای گروههای واتساپی به دلیل محدودیت دسترسی كاربران دیگر، آزادی بیشتری به كاربران میدهد. به همین دلیل، گروههای واتساپی بهواسطه ساختار فنی خود از زمینه مناسبی برای انتشار هر نوع خبر اعم از درست و نادرست برخوردارند.
صالح سپهریفر / مشاور کسب و کارهای نوآور
فیسبوك در سال ۲۰۱۴ اقدام به خرید واتساپ از بنیانگذارانش به قیمت ۱۹ میلیارد دلار كرد. این رقم در آن زمان، بالاترین قیمت خرید یك شركت حوزه فناوری در تاریخ به شمار میرفت. در آن زمان، واتساپ ۴۵۰ میلیون كاربر داشت. اما در فوریه سال جاری میلادی (اواخر بهمن و اوایل اسفند ۹۸) این تعداد به 2 میلیارد كاربر در سراسر جهان رسید. به این ترتیب، واتساپ لقب پركاربرترین نرمافزار پیامرسان و همچنین پركاربردترین اپلیكیشن پس از فیسبوك را به خود اختصاص داد. امكان به اشتراكگذاری پیام، لینك، تصویر و فایلهای دیگر در گروههای ایجاد شده واتساپی وجود دارد. گروههای واتساپی ابتدا فقط به صد كاربر محدود میشدند، اما با استقبال بیشتر مردم، این محدودیت به ۲۵۶ نفر افزایش یافت. در بسیاری از كشورهای دنیا، واتساپ اكنون اصلیترین ابزار برای ارتباطات دیجیتال بهویژه در میان جوانان به شمار میرود.
در جهت گسترش شایعات
در نخستین ماههای امسال، خبری عجیب در رسانههای اروپا و آمریكای شمالی درباره آتشزدن دهها دكل مخابراتی فناوری جدید 5G منتشر شد. دلیلی كه این رسانهها اعلام كردند، باور برخی افراد به انتقال ویروس كرونا از طریق این دكلها بود. بسیاری از دكلهای مخابراتی 5G توسط چین تولید میشود و نظریههایی از سوی برخی افراد ناشناس مطرح شد كه این دكلها به جابهجایی ویروس كرونا كمك میكنند. با اینكه چنین باوری خندهدار به نظر میرسید، اما گسترش باور به آن در میان شهروندان كشورهای توسعهیافته كمی عجیب بود. واكاوی بیشتر موضوع توسط برخی رسانهها نشان داد رسانههای اجتماعی و بهویژه واتساپ بیشترین نقش را در انتشار این باور نادرست داشته است.
اما چه چیزی سبب شده واتساپ به ابزاری مهم در گسترش شایعات و اخبار جعلی تبدیل شود؟ همانطور كه گفته شد ماهیت فنی واتساپ، زمینه را برای افزایش حریم خصوصی كاربران و در نتیجه، عدم پاسخگویی در برابر اطلاعات نادرست ارائه شده فراهم میكند. همچنین ارسال (فوروارد) پیام از كاربر یا گروهی به یك گروه دیگر را میتوان دلیل اصلی این ماجرا دانست. البته واتساپ اخیرا و در واكنش به اعتراضات به گسترش اخبار نادرست درباره كووید-۱۹ در گروههای مختلف، محدودیتهایی برای ارسال پیام از یك گروه به گروهی دیگر در نظر گرفته است.
واتساپ مانند هر ابزار دیگری میتواند فواید و مضراتی به همراه داشته باشد. آشنایی با شیوه درست استفاده از این پیامرسان، شناسایی اخبار جعلی و در پیش گرفتن رویكردی درست در برابر این اخبار میتواند تا حدی ما را از گزند آن مصون نگه دارد.
۶ راهكار واتساپی برای اخبار جعلی
واتساپ در وبسایت رسمی خود یك مجموعه راهكار برای شناسایی اخبار جعلی و نحوه برخورد درست با آنها را ارائه كرده كه میتواند برای هر كاربری سودمند باشد.
مطالب ارسالی را تشخیص دهید
اگر برچسب «فورواردشده» (Forwarded) در كنار متن دریافتیتان وجود دارد، متوجه خواهید شد دوست یا مخاطب آشنایی كه آن را فرستاده، خودش اقدام به نوشتن آن نكرده است. وقتی یك متن از یك كاربر به كاربری دیگر بیش از پنج بار فوروارد شود، یك آیكون دارای دو فلش نیمدایرهای در كنارش قرار میگیرد. این نشان میدهد این متن چند بار دست به دست شده است. بسیاری از اخبار جعلی و نادرست معمولا بارها دست به دست میشوند. اگر پیامی با این علامت دیدید، شاید لازم باشد در درستی آن شك كنید.
فایلهای صوتی و تصویری را با دقت بررسی كنید
به این نكته مهم دقت داشته باشید كه تصاویر، فایلهای صوتی و ویدئویی را میتوان بهراحتی ویرایش كرد تا محتوایی متفاوت را به مخاطب داد. به همین دلیل، اگر موضوع یك فایل رسانهای برایتان جالب بود، حتما درستی آن را در منابع دیگر بررسی كنید.
مراقب پیامهای متفاوت باشید
بسیاری از پیامها یا لینك وبسایتهایی كه در گروههای واتساپی ردوبدل میشود، نادرست است. ارائه آمارهای باورنكردنی و متفاوت از آنچه در رسانههای رسمی میشنویم و نیز وجود غلطهای املایی از جمله نشانههای برخی مطالب و اخبار جعلی است.
مواظب سوگیریهای شخصی خود باشید
هر انسانی، یكسری سوگیری شناختی دارد. سوگیری به معنای گرایش به مواردی، آن هم بدون داشتن منطق كافی و دلایل درست برای آن است. افراد زیادی در سراسر دنیا به شیوههای درمانی غیرمعمول باور دارند و هر مطلبی را كه تاییدكننده این باور باشد، میپذیرند. باید ببینید چه سوگیریهایی دارید و اخبار و مطالب منتشر شده در آن موضوعات را با دقت بیشتری بررسی كنید.
شایعه زود پخش میشود
پخش شدن سریع یك مطلب یا خبر به این معنا نیست كه الزاما درست باشد. نباید به این دلیل كه یكی از دوستانتان از شما خواسته خبری را برای دیگران ارسال كنید، دست به این كار بزنید. اگر متوجه شدید خبر دریافتی نادرست است، این موضوع را با فرستنده در میان بگذارید و از او بخواهید پیش از ارسال بیشتر آن به دیگران، دربارهاش تحقیق كند. اگر دیدید یك گروه یا یكی از مخاطبانتان بارها اخباری نادرست را منتشر میكنند، حتما موضوع را به واتساپ گزارش كنید.
منابع دیگر را هم بررسی كنید
اگر همچنان درباره درست یا نادرست بودن خبر یا مطلبی تردید داشتید، بهتر است در اینترنت آن موضوع را جستوجو كنید و ببینید منشأ آن چه بوده است. همچنین برخی خبرنگاران یا افراد هستند كه درستی ادعاها و اخبار منتشر شده را بررسی میكنند و میتوانید از آنها هم كمك بگیرید.
-
مادران شاغل را دریابید
-
شایعهپراکنی به سبک واتساپ
-
پشت پردههای خانوادگی ترامپ
-
30 ایده کسب و کار خانگی در دوره کرونا
-
نمایــنــدگــان زیر ذرهبین
-
تروریستهای مرده روی آنتن زنده
-
سیـاست ایمنی جمعی
-
حیف از این ستارهها
-
دُرّ تلویزیون
-
عصر طلایی مشاغل خانگی
-
رفع نوسانات ارزی با کاهش واردات
-
نظارت تشكیلاتی
-
از سکه افتاده