دیروز استناد رئیس‌جمهور به گزارش وزارت بهداشت و تخمین‌های وزارتخانه بود. وزارت بهداشت تخمین زده كه از اسفند پارسال تاكنون، 25 میلیون ایرانی به ویروس مبتلا شده‌اند و از كرونا عبور كرده‌اند، اما 30 تا 35میلیون نفر باقیمانده در معرض ابتلا در ماه‌های آینده هستند. صرف‌نظر از این كه این پیش‌بینی تا چه اندازه هولناك است و همه ما را كه تاكنون مبتلا نشده‌ایم شامل می‌شود،‌ چند ایراد هم دارد. 
این دو عدد را كه با هم جمع بزنیم البته جمعیت ایران 55 تا 60 میلیون نفر می‌شود درحالی كه جمعیت كنونی كشور بیش از 83میلیون نفر است. این كه چرا رئیس‌جمهور بیش از 20 میلیون نفر را در تحلیل‌هایش نادیده گرفته در واقع نخستین اشكال و شاید ابهام و تناقضی باشد كه درگفته‌های روز گذشته‌اش به چشم می‌خورد. البته اگر از منظر تئوری ایمنی دسته جمعی به موضوع نگاه كنیم این آمار قابل فهم‌تر است، زیرا این تئوری می‌گوید اگر دوسوم جمعیت یك جامعه به یك بیماری مبتلا شوند این حجم گسترده ابتلا منجر به ایمنی گروهی در مقابل آن بیماری می‌شود.  جالب این كه رئیس‌جمهور دیروز خواسته یا ناخواسته، عمدا یا سهوا به ایمنی جمعی اشاره كرد و این‌طور استدلال كرد كه چون هنوز دارو و واكسن قطعی نداریم و به ایمنی جمعی نیز نرسیده‌ایم راهی جز دست به دست هم دادن و قطع زنجیره ابتلا به كرونا نداریم. 
 ایمنی جمعی‌ مردود است
در ماجرای كرونا سیاست‌های كشورمان طوری چیده شد كه زیر بار چند موضوع نرفت، ‌یكی اعمال قرنطینه و حتی حرف زدن درباره‌اش و دیگری نشان دادن تمایل به ایمنی جمعی‌ حتی اگر نسبت به آن اعتقاد قلبی وجود دارد. 
علت اولی احتمالا جلوگیری از تشدید مشكلات اقتصادی و در نتیجه افزایش نارضایتی‌های اجتماعی است و دلیل دوم شاید موضعگیری‌های تند سازمان جهانی بهداشت درباره ایمنی جمعی‌ كه با پژوهش‌های مختلف در كشورهای پیشرفته دنیا تقویت می‌شد.
ایمنی جمعی‌ به وضعیتی گفته می‌شود كه تعداد زیادی از افراد جامعه به یك بیماری مبتلا شوند و بدنشان آنتی‌بادی آن بیماری را بسازد و به دنبال این مقاومتِ طبیعی، گسترش بیماری متوقف شود. از همان ابتدای شیوع جهانی كرونا البته سازمان جهانی بهداشت هشدار داد كه سیاست ایجاد ایمنی جمعی‌ در وضعیتی كه كرونا نه دارو و نه واكسن دارد، خطرناك است. مایكل رایان، مدیر اجرای امور اضطراری سازمان جهانی بهداشت نیز ضمن انتقاد به طرفداران ایمنی جمعی‌، تاكید كرد كه انسان‌ها گله نیستند و نباید در مواجهه با بیماری عفونی خطرناكی مثل كرونا، معادلاتی را طراحی كرد كه لازمه‌اش محاسبات بی‌رحمانه‌ای است كه مردم، زندگی و رنج انسان‌ها در آن جایی ندارد. 
از بحث احساسی ماجرا نیز كه بگذریم حقایق موجود كه مبتنی بر آخرین یافته‌های كارشناسان بهداشت جهانی است، نشان می‌دهد فقط خون تعداد كمی از بهبودیافتگان حاوی آنتی‌بادی مقاوم در برابر كروناست كه یك معنی بیشتر ندارد: رسیدن جامعه به ایمنی جمعی خیالی خام بیش نیست. 
پژوهشی كه در اسپانیا نیز انجام شده، نشان داده كه فقط 5 درصد از بیش از 60 هزار اسپانیایی مورد مطالعه، پادتن‌های ضد‌كرونا  را در خونشان داشتند كه در واقع در نوع خود یك اتمام حجت است.
 آنهایی كه بستری شدند و نشدند 
حرف‌های دیروز رئیس‌جمهور در ستاد ملی مبارزه با كرونا می‌طلبید كه مدام جمع و ضرب و تقسیم كنیم. او دیروز از یك هزار، یك500،‌ یك 350 و یك 150 سخن گفت كه محاسبه آنها نتایج عجیب و پر ابهامی در‌بر‌داشت. 
او ضمن این كه می‌گفت باید احتمال دهیم 30 تا 35 میلیون ایرانی از این به بعد در معرض ابتلا به كرونا هستند، به تشریح گزارش وزارت بهداشت پرداخت و گفت از هر هزار نفری كه به این ویروس مبتلا می‌شوند 500 نفر آنها علامتی ندارند، حدود 350 نفر نیز علائم خفیف دارند و كارشان به بستری نمی‌رسد، اما 150 نفر از هر هزار نفر باید بستری شوند. 
روحانی این عددها را قطار كرد تا به این نتیجه برسد كه در ماه‌های آینده احتمالا با یك ابتلای میلیونی كه هزاران نفر نیاز به بستری دارند روبه‌رو خواهیم بود كه باید برایش آماده شویم و اسمش را نیز گذاشت تاب‌آوری ملی. 
اما اگر از قطار آمارهای رئیس‌جمهور پیاده شویم و این چند عدد را با دقت برانداز كنیم به حقایق ناخوشایندی می‌رسیم. رئیس‌جمهور پیشتر گفته بود حدود 25میلیون ایرانی تابه‌حال به كرونا مبتلا شده‌اند، سپس افزود كه از هر هزار نفر، 150 نفر به بستری نیازمند می‌شوند كه درواقع به لحاظ عددی می‌شود 15درصد از 25 میلیون نفر. این عدد معادل سه‌میلیون و 750هزار نفر است كه طبق گفته‌های رئیس‌جمهور باید تا امروز بستری شده‌باشند اما باز طبق گفته‌های حسن روحانی تا امروز فقط حدود 200هزار نفر بستری شده‌اند. 
درواقع با حساب‌وكتاب آمارهای اعلامی از سوی رئیس‌جمهور به اختلافات فاحشی برمی‌خوریم كه با هیچ منطقی قابل رفع و رجوع نیست. مهم‌ترین‌اش نیز تفاوت چشمگیر میان كسانی است که باید تابه‌حال بستری می‌شده‌اند و تعداد كسانی كه بستری شده‌اند.  اگر همه تخمین‌های وزارت بهداشت را كه در كلام دیروز حسن روحانی بازتاب یافت، دقیق بدانیم سوال ما این است كه چرا از سه‌میلیون‌و750 هزار نفری كه باید بستری می‌شده‌اند فقط 200هزار نفر راهی بیمارستان‌ها شده‌اند و بقیه با آن حال بد و توان پخش بیماری كجا رفته و چه اندازه به گسترش كرونا دامن زده‌اند؟
 رتبه صدم 
رتبه صدم در هیچ مسابقه‌ای خوب نیست، حتی میان كشورهایی كه تابه‌حال برای مقابله با كرونا تلاش كرده‌ و دست به غربالگری زده‌اند نیز رتبه صدم تقریبا هیچ حرفی برای گفتن ندارد. اما این جایگاه فعلا متعلق به ماست چراكه تعداد تست‌هایی كه تابه‌حال در ایران انجام شده در مقایسه با جمعیت كشورمان فعلا رتبه‌ای بهتر از صد را از آنِ ما نكرده است.
 طبق اعلام وزارت بهداشت تا امروز بیش از دومیلیون تست كرونا در كشورمان انجام شده كه بیش از 271هزار مورد آن ابتلای قطعی به كرونا را نشان داده كه تقریبا انجام 25هزار تست به ازای هر یك‌میلیون نفر را تایید می‌كند. این در حالی است كه آمریكا به‌عنوان رتبه نخست از باب تعداد ابتلا، با 140هزار تست به ازای یك‌میلیون نفر در رتبه اول جدول تست كرونای جهان نیز قرار دارد و ما تنها با دومیلیون تست پس از كشورهای گابن، سن‌مارتین، ‌لبنان،‌ قرقیزستان،‌ پاناما،‌ آندورا،‌ برونئی و جیبوتی قرار داریم. 

25 میلیون ابتلا! 
اگر ابتلای 25میلیون ایرانی به كرونا ظرف حدود 150 روز از ورود كرونا به كشور صحت داشته باشد بی‌خود نیست مردم را نگران كرده. افراد زیادی دیروز پس از سخنان رئیس‌جمهور در فضای مجازی واكنش نشان دادند و از خود و دیگران پرسیدند چطور می‌شود تا امروز 25میلیون نفر كرونا گرفته باشند اما آمارهای رسمی تنها ابتلای 271 هزار و 606 (تا ظهر دیروز) را تایید كند!
توضیح ماجرا كمی سخت است اما به‌هرحال مصطفی قانعی، دبیر كمیته علمی ستاد كرونا دیروز سعی كرد افكارعمومی را با توضیحاتش قانع كند. او گفت این ابتلای 25میلیون نفری در كشور نشان‌دهنده افرادی است كه با بیماری كووید-۱۹ مواجهه داشته‌اند. او اضافه كرد: ما كیتی به‌نام كیت الایزا داریم كه IGG و ایمونوگلوبولین M را اندازه‌گیری می‌كند. تست الایزا نشان می‌دهد كه فرد در گذشته به كرونا مبتلاشده، بهبودیافته و درحال‌حاضر پادتن در بدنش موجود است، اما به‌هیچ‌وجه به این معنا نیست كه این فرد اكنون بیمار است. 
قانعی می‌گوید وقتی تست الایزا را در جمعیت برده و یك جمعیت را با آن مورد تست قرار می‌دهند، به این نتیجه می‌رسد كه چقدر از مردم به بیماری مبتلا شده‌اند و پادتن در بدن‌شان موجود است. از طرفی باید توجه كرد كه بالای ۹۰درصد كسانی كه به كرونا مبتلا می‌شوند، آن‌قدر خفیف است كه حتی به پزشك مراجعه نمی‌كنند. این ۹۰ درصد همان گروهی هستند كه فقط از طریق تست الایزا یا پادتن می‌توانیم متوجه ابتلایشان شویم.
بنابراین زمانی كه وزارت بهداشت اعلام می‌كند ۲۵میلیون نفر یا نزدیك به ۲۰ درصد جمعیت ایران به كرونا مبتلا شده‌اند، به معنای همان گروه مبتلای خفیف است كه مشكلی نداشتند تا بخواهند به پزشك مراجعه كنند.  البته قانعی توضیح نداد این افراد بی‌علامت و كم‌علامت كه بسیار خطرناك‌تر از مبتلایان علامت‌دار هستند تا امروز چند نفر را مبتلا كرده‌اند. اما شاید توضیحات او دلیل خوبی برای فهمیدن چرایی ابتلای 35 میلیون نفر دیگر به كرونا در ماه‌های پیش رو باشد.

         نظر موافق / خبر مسرت‌بخش ایمنی جمعی 
دکتر مسعود مردانی/ عضو کمیته کشوری مبارزه با کرونا
80 تا 85 درصد موارد مبتلاشده به کووید-19 بدون علامت هستند یا علائم خفیفی دارند، بر این اساس ممکن است تعداد زیادی از هموطنان ما در پنج‌ماه گذشته کرونا گرفته باشند، اما خودشان متوجه این موضوع نشده و اگر ما این افراد را نیز در نظر بگیریم به رقم 25 میلیون مبتلا به کرونا در کشورمان در ماه‌های گذشته یا حتی ارقام بالاتری در این زمینه می‌رسیم. این همان چیزی است که متخصصان از آن به عنوان ایمنی جمعی یاد می‌کنند و بنابراین می‌توان اعلام ابتلای 25 میلیون نفر یا حتی تعداد بیشتری از مردم به کرونا را خبر مسرت‌بخشی دانست؛ زیرا عده زیادی از مردم بدون علامت به این بیماری دچار شده‌اند و در ادامه این امید وجود دارد که به ایمنی جمعی در برابر این بیماری برسیم.
باید توجه داشت که بسیاری از بیماری‌های ویروسی از جمله کووید-19 دارای ایمنی جمعی هستند، البته ممکن است برخی متخصصان این نظریه را با آوردن نمونه‌هایی از ابتلای مجدد به کرونا در نقاط مختلف جهان رد کنند، اما با قاطعیت می‌توان گفت احتمال ابتلای دوباره بهبودیافتگان به کرونا بسیار اندک است و نباید این موارد استثنایی را در آمار کلی این بیماری به حساب آورد. 
البته مردم ما توجه داشته باشند که دولت هیچ‌گاه به دنبال اتخاذ سیاست ایمنی جمعی نبوده  و آنچه دیروز رئیس‌جهمور بیان کرد نیز براساس مشاهداتی است که کارشناسان معاونت تحقیقات وزارت بهداشت با استفاده از روش‌های اپیدمیولوژیک به دست آورده‌اند. یعنی ما منتظر این نمانده‌ایم که حتما 30 تا 35 میلیون نفر دیگر از هموطنان دچار این بیماری شوند تا ایمنی جمعی حاصل شود، اما به هر حال این میزان همچنان در معرض ابتلا به بیماری هستند و ما باید طوری برنامه‌ریزی کنیم که ابتلای این تعداد دیگر از مردم به کرونا باعث فلج‌شدن نظام درمانی کشور نشود و تعداد هرچه کمتری از هموطنان در ماه‌های آینده جان خود را در اثر ابتلا به کرونا از دست بدهند.
در شرایط کنونی مشارکت عمومی شهروندان در مقابله با بیماری کرونا با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و پرهیز از تجمعات و سفرهای غیرضروری می‌تواند هزینه‌های سنگین کرونا بر نظام سلامت را کاهش دهد و کادر درمان را برای مبارزه با این بیماری آماده‌تر کند. البته دولت نیز در این وضعیت باید حداقل به صورت موقت محدودیت‌های اجتماعی مربوط به کرونا را بیشتر کند که از جمله مهم‌ترین آنها توجه هرچه بیشتر به دورکاری کارمندان در ادارات دولتی و شرکت‌های خصوصی است که می‌تواند تاثیر مهمی در افت آمار فوتی‌های روزانه این بیماری بگذارد. 

         نظر  مخالف / خطر جمعی، ایمنی جمعی 
دکتر مینو محرز/ عضو کمیته مبارزه با بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت 
در شرایطی که تحقیقات اخیر متخصصان بهداشتی در سراسر جهان ثابت کرده است ایمنی ایجادشده در بدن مبتلایان به کرونا بعد از مدتی از بین می‌رود، به هیچ‌وجه نباید نسبت به ایمنی جمعی خوشبین باشیم. چراکه پس از گذشت بیش از شش ماه از آغاز همه‌گیری کرونا در جهان نمونه‌هایی از ابتلای مجدد به این بیماری در کشورمان و دیگر نقاط جهان مشاهده شده است و بسیاری از محققان بر این عقیده‌اند که آنتی‌بادی ایجادشده در بدن بهبودیافتگان بیشتر از سه تا شش ماه دوام نمی‌آورد. 
از سویی دیگر، سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که راهبرد رسیدن به ایمنی جمعی تا قبل از رسیدن به واکسن کرونا خطرناک است. همچنین هنوز معلوم نیست که حتی واکسن‌های ساخته‌شده برای کرونا نیز بتواند ایمنی صد در صد و طولانی‌مدت در بدن افراد ایجاد کند و ما ممکن است برای کرونا نیز مثل آنفلوآنزا شاهد ساخته شدن واکسن‌هایی باشیم که نیاز به تجدید سالانه آنها وجود دارد. بنابراین تا زمانی که هنوز این ابهامات درباره کووید-19 وجود دارد، اساسا دنبال کردن سیاست ایمنی جمعی نمی‌تواند راهکار مناسبی برای مقابله با این بیماری باشد و اگر یک کشور بخواهد این سیاست را دنبال کند، قطعا خسارت‌های جبران‌ناپذیری بر نظام سلامت آن کشور وارد خواهد شد. 
البته ما تا‌کنون این سیاست را در کشورمان دنبال نکرده‌ایم و در جلسات کمیته‌های علمی مبارزه با بیماری کرونا همچنان بر بحث پیشگیری تاکید می‌شود. اما با وجود همین تاکیدات، همین الان در کشورمان شاهد ابتلای بخش زیادی از کادر درمان به کرونا هستیم و دیگر افراد نیز در اثر مبارزه با این بیماری خسته و فرسوده شده‌اند.
دیروز همچنین رئیس‌جمهور در میان صحبت‌های خود عنوان کرد که براساس گزارش معاونت تحقیقات وزارت بهداشت، حدود 25میلیون نفر از جمعیت کشور به کرونا مبتلا شده‌اند. همچنین براساس مطالعات قبلی درباره کووید-19 حدود 15 تا 20 درصد از دچارشدگان به این بیماری ممکن است نیاز به بستری پیدا کنند، براین اساس با توجه به آمار معاونت تحقیقات وزارت بهداشت می‌توان تخمین زد حدود سه میلیون و 500 هزار تا پنج‌میلیون نفر در کشورمان با علامت به کرونا مبتلا شده‌اند، این در حالی است که آمار مجموع مبتلایان قطعی تشخیص داده شده در کشورمان حدود 272 هزار نفر بوده است. یعنی ممکن است چند میلیون نفر در کشورمان با علامت به کرونا مبتلا شده باشند، اما چون بیشتر این افراد برای تست‌گیری کرونا مراجعه نکرده‌اند، ابتلای بیشترشان به این بیماری تشخیص داده نشده است.