حکم دل و شرط عقل

حکم دل و شرط عقل

علیرضا رأفتی روزنامه‌نگار


    من هر چه گشتم نیافتم اولین مراسم روضه برای سیدالشهدا کی و کجا برقرار شد. شاید اولین روضه را همان ندبه خواهر بدانند که سید بن‌طاووس در لهوف می‌گوید:... تنادی بصوت حزین و قلب کئیب... اما هر چه باشد اولین بار که مردم عامی بر شهدای کربلا گریستند و نوحه کردند حکما خودشان دور هم جمع شدند و ارگانی نیامده بر سر هر کوی و برزن بنر چاپ شده نصب کند که فلان روز در فلان نقطه با روضه‌خوانی فلانی دور هم جمع می‌شویم. هزار و چند سال است این مراسم روضه و نوحه‌خوانی بین مردم دوستدار سیدالشهدا (ع) برقرار می‌شود و به شهادت حدیث حضرت صادق (ع) این آتش در دل‌های باورمندان هیچ گاه خاموش نخواهد شد. حالا در این هزار و چند سال کم نبوده سال‌هایی که ماه محرمش دستخوش اتفاقات مختلف شده است. از جنگ و کشتار و خفقان بگیر تا فراگیری وبا و تا منع مراسم عزاداری در عصر پهلوی اول. اما در همه این دوران‌ این مراسم‌ به نحوی و شکلی به طور خودجوش و مردمی برگزار شده‌ است. البته حالا که پای تاریخ وسط آمد بد نیست به اظهارنظر اخیر برخی روشنفکران هم بپردازیم. این روزها مطالبی در دست بازنشر است که ماه محرم امسال را مقایسه می‌کنند با ماه محرم 1310 که تهران درگیر وبا شد و مردم، مراسم عزاداری را برگزار کردند و تا بعد از عاشورای آن سال تعداد کشته‌های روزانه‌ وبا سر به فلک گذاشت. بی‌انصافی است بخواهیم تاریخ را بخوانیم، اما آن را نصفه ‌نیمه گزارش دهیم. به‌‌عنوان مثال همین ماه محرم 1310 که ذکرش را نویسنده‌های داخلی و خارجی آن زمان آورده‌اند،نمی‌شود با وضعیت کرونای امسال مقایسه کرد.  عبدا... مستوفی در «شرح زندگانی من» که خاطره وبای تهران و فرارش به سمت روستایشان را نقل می‌کند، می‌گوید: «در این سال، اواخر ماه شوال، این مرض از هندوستان و افغانستان به سرحد خراسان رسید. ماه ذی‌الحجه را صرف رسیدن به تهران کرده، از پنجم محرم مبتلای به آن در تهران هم دیده شد و بعد از عاشورا، تقریباً در تمام محلات شهر شیوع پیدا کرد.» و این یعنی مردم تهران که گرم عزاداری محرم بودند تازه پنجم محرم متوجه شدند وبا به تهران رسیده و این زمین تا آسمان توفیر دارد با شرایطی که مردم شش ماه است با کرونا دست و پنجه نرم می‌کنند و هر جور مراقبت فردی و اجتماعی را تجربه کرده‌اند و مهم‌تر از آن تجربه برگزاری مراسم مذهبی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در ماه رمضان را پشت سر گذاشته‌اند. به تصاویر مراسم عرفه که نگاه کنیم، به این پی می‌بریم که مردم هزار و چند سال است خودشان بهتر از هر ارگانی می‌توانند مراسم‌ مذهبی‌شان را برگزار کنند به‌طوری که هم شرط عقل باشد و هم حکم دل.