فلسفه نقوش در لباس محلی قوم ترکمن
منسوجات متنوع و نفیس فراوانی از دوران پس از اسلام باقی‌مانده است که از سلیقه و ذوق سرشار هنرمندان ایرانی حکایت می‌کند. از میان این آثار دستاوردهای خلق شده توسط اقوام ترکمن به‌ویژه سوزن‌دوزی همواره حائز اهمیت است. زنان ترکمن از دیرزمان تاکنون سر آستین‌ها، مچ شلوار، دور یقه لباسشان را سوزن‌دوزی می‌کردند و نقش‌های پراکنده روی لباس می‌دوختند. سوزن‌دوزی مصور ترکمن از زمان سکاها و در دیگر دوره‌ها نیز همراه سایر دوخت‌ها از رواج کامل برخوردار بوده‌است. اوج این هنر به دوران افشاریه و زندیه به‌خصوص قاجاریه برمی‌گردد که آثار فراوان باقی‌مانده از این دوران با بهره‌گیری از طرح‌هایی چون طرح مکرر کوکبی و نقوشی چون سواستیکا، ترنجی، شمسه‌ای، کاسه، نیم کاسه و... نمود دارد. سوزن‌دوزی ترکمن بر پارچه‌های ابریشمی، نخی، پنبه‌ای، پشمی و با استفاده از نخ‌های ابریشم الوان جلوه‌گر شده و به ترکمن‌دوزی شهرت یافته ؛ نقوش مورد استفاده در سوزن‌دوزی ترکمن بیشتر هندسی و قرینه و به‌صورت ذهنی است. این نقوش عموما از تکرار یک یا چند نقش ساده دیگر شکل گرفته‌اند و هنرمند عمدتا از اشکال ساده شده پیرامونش الهام می‌گیرد.
در میان قوم ترکمن برخی جانوران مانند شتر، اسب، سگ، قوچ و... به دلیل نوع زندگی صحرانشینی ارزشمند هستند و به‌صورت نقوش انتزاعی وارد صنایع‌دستی آنان شده‌است. به‌کارگیری برخی نقوش جانوران و حشرات در بافته‌ها و پوشاک سنتی، به‌دلیل مهار کردن و دفع شر آن جانور یا حشره موزی در محیط زندگی یا فضای آلاچیق بوده‌است.
از مهم‌ترین نقش‌ها می‌توان به گل‌آیدی اشاره کرد که نقش گلی است
با 9 گلبرگ که این عدد در فرهنگ قوم ترکمن، خوش‌یمن است و بنا به احترام به این نقش، در قدیم ترکمن‌ها فرد متوفی را روی بافته‌ای با این نقش حمل می‌کردند و زنان نازا برای بچه‌دار شدن، نقش گل‌آیدی را روی لباس خود سوزن‌دوزی می‌کردند یا این نقش توسط زنان روی لباس مردانشان نقش می‌بست تا همسرشان در جنگ پیروز میدان باشند.
یکی دیگر از نقوش مهم، قوچاق یا شاخ قوچ است که بین ترکمن‌ها
حائز اهمیت است و نشانه قدرت، نیرو و تولید است و با توجه به اشتغال ترکمن‌ها به دامداری، آنها به اهمیت قوچ واقف شده و ترسیم این نقش در همه انواع صنایع‌دستی این قوم رواج یافت.
از سایر نقوش مورد استفاده در سوزن‌دوزی لباس محلی ترکمن می‌توان به قوش قانات(بال پرنده)، قویموق، قیچی، تکه نقش (تکه یکی از ایلات ترکمن)، عالم نقش، اردک نقش، موی نقش(نقش عنکبوت)، کعبه نقش، توتار نقش (نقش دوتار)، عمره نقش اشاره کرد.
در میان قوم ترکمن برخی جانوران مانند شتر، اسب، سگ، قوچ و... به دلیل نوع زندگی صحرانشینی ارزشمند هستند و به‌صورت نقوش انتزاعی وارد صنایع‌دستی آنان شده‌است. به‌کارگیری برخی نقوش جانوران و حشرات در بافته‌ها و پوشاک سنتی، به‌دلیل مهار کردن و دفع شر آن جانور یا حشره موزی در محیط زندگی یا فضای آلاچیق بوده‌است.
از مهم‌ترین نقش‌ها می‌توان به گل‌آیدی اشاره کرد که نقش گلی است
با 9 گلبرگ که این عدد در فرهنگ قوم ترکمن، خوش‌یمن است و بنا به احترام به این نقش، در قدیم ترکمن‌ها فرد متوفی را روی بافته‌ای با این نقش حمل می‌کردند و زنان نازا برای بچه‌دار شدن، نقش گل‌آیدی را روی لباس خود سوزن‌دوزی می‌کردند یا این نقش توسط زنان روی لباس مردانشان نقش می‌بست تا همسرشان در جنگ پیروز میدان باشند.
یکی دیگر از نقوش مهم، قوچاق یا شاخ قوچ است که بین ترکمن‌ها
حائز اهمیت است و نشانه قدرت، نیرو و تولید است و با توجه به اشتغال ترکمن‌ها به دامداری، آنها به اهمیت قوچ واقف شده و ترسیم این نقش در همه انواع صنایع‌دستی این قوم رواج یافت.
از سایر نقوش مورد استفاده در سوزن‌دوزی لباس محلی ترکمن می‌توان به قوش قانات(بال پرنده)، قویموق، قیچی، تکه نقش (تکه یکی از ایلات ترکمن)، عالم نقش، اردک نقش، موی نقش(نقش عنکبوت)، کعبه نقش، توتار نقش (نقش دوتار)، عمره نقش اشاره کرد.
