‭ ‬در‭ ‬شب‌هایی‭ ‬كه‭ ‬با‭ ‬تلسكوپ‭ ‬عازم‭ ‬روستاها‭ ‬و‭ ‬مناطق‭ ‬كویری‭ ‬و‭ ‬كوهستانی‭ ‬می‌شوم،‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬علاقه‌مندان‭ ‬از‭ ‬من‭ ‬می‌پرسند‭: ‬آن‭ ‬ستاره‭ ‬پرنوری‭ ‬كه‭ ‬خیلی‭ ‬وقت‌ها‭ ‬قبل‭ ‬از‭ ‬طلوع‭ ‬آفتاب‭ ‬در‭ ‬آسمان‭ ‬دیده‭ ‬می‌شود،‭ ‬اسمش‭ ‬چیست؟‭ ‬پاسخ‭ ‬این‭ ‬سوال‭ ‬خیلی‭ ‬سخت‭ ‬نیست؛‭ ‬بیشتر‭ ‬مواقع‭ ‬منظور‭ ‬آنها‭ ‬سیاره‭ ‬زهره‭ ‬است‭. ‬ونوس‭ ‬و‭ ‬ناهید،‭ ‬اسامی‭ ‬دیگر‭ ‬همین‭ ‬سیاره‌اند‭. ‬زهره‭ ‬به‌قدری‭ ‬درخشان‭ ‬است‭ ‬كه‭ ‬كمتر‭ ‬كسی‭ ‬ممكن‭ ‬است‭ ‬متوجه‭ ‬حضورش‭ ‬در‭ ‬آسمان‭ ‬بشود،‭ ‬اما‭ ‬چند‭ ‬ثانیه‭ ‬خیره‭ ‬و‭ ‬محو‭ ‬تماشایش‭ ‬نشود‭. ‬فروغ‭ ‬سحرانگیزش‭ ‬همیشه‭ ‬الهام‌بخش‭ ‬شعرا‭ ‬و‭ ‬نویسندگان‭ ‬بوده‭ ‬است؛‭ ‬چنان‌كه‭ ‬حضرت‭ ‬حافظ‭ ‬در‭ ‬وصف‭ ‬شیوایی‭ ‬سخن‭ ‬خود‭ ‬از‭ ‬زهره‭ ‬وام‭ ‬می‌گیرد‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬غزلی‭ ‬می‌فرماید‭:‬

ز‭ ‬چنگ‭ ‬زهره‭ ‬شنیدم‭ ‬كه‭ ‬صبحدم‭ ‬می‌گفت

غلام‭ ‬حافظ‭ ‬خوش‌لهجه‭ ‬خوش‌آوازم

و‭ ‬در‭ ‬جایی‭ ‬دیگر‭ ‬چنان‭ ‬مدهوش‭ ‬درخشش‭ ‬زهره‭ ‬می‌شود‭ ‬كه‭ ‬می‌فرماید‭:‬

در‭ ‬آسمان‭ ‬نه‭ ‬عجب‭ ‬گر‭ ‬به‭ ‬گفته‭ ‬حافظ

سرود‭ ‬زهره‭ ‬به‭ ‬رقص‭ ‬آورد‭ ‬مسیحا‭ ‬را

سیاره‭ ‬زهره‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬ماه‭ ‬و‭ ‬خورشید‭ ‬درخشان‌ترین‭ ‬جرمی‭ ‬است‭ ‬كه‭ ‬می‌توان‭ ‬در‭ ‬آسمان‭ ‬شب‭ ‬دید‭.  ‬‭ ‬ما‭ ‬همواره‭ ‬زهره‭ ‬را‭ ‬یكی‭ ‬دو‭ ‬ساعت‭ ‬پیش‭ ‬از‭ ‬طلوع‭ ‬خورشید‭ ‬یا‭ ‬قبل‭ ‬از‭ ‬غروب‭ ‬خورشید‭ ‬می‌توانیم‭ ‬بر‭ ‬فراز‭ ‬افق‭ ‬در‭ ‬همان‭ ‬جهتی‭ ‬كه‭ ‬خورشید‭ ‬تازه‭ ‬غروب‭ ‬كرده‭ ‬یا‭ ‬قرار‭ ‬است‭ ‬طلوع‭ ‬كند‭ ‬با‭ ‬چشم‭ ‬غیرمسلح‭ ‬پیدایش‭ ‬كنیم‭. ‬اما‭ ‬گاهی‭ ‬ممكن‭ ‬است‭ ‬آن‭ ‬جرم‭ ‬درخشانی‭ ‬كه‭ ‬در‭ ‬شامگاه‭ ‬یا‭ ‬سحرگاه‭ ‬دیده‭ ‬می‌شود،‭ ‬سیاره‭ ‬مشتری‭ ‬باشد‭. ‬این‭ ‬سیاره‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬خورشید‭ ‬و‭ ‬ماه‭ ‬و‭ ‬زهره،‭ ‬درخشان‌ترین‭ ‬جرمی‭ ‬است‭ ‬كه‭ ‬در‭ ‬آسمان‭ ‬شب‭ ‬دیده‭ ‬می‌شود‭. ‬آن‭ ‬قدر‭ ‬كه‭ ‬فردوسی‭ ‬در‭ ‬توصیف‭ ‬زیبایی‭ ‬بصری‭ ‬كاخی‭ ‬در‭ ‬نگاه‭ ‬فریدون،‭ ‬چنین‭ ‬می‌سراید‭:‬

فروزنده‭ ‬چون‭ ‬مشتری‭ ‬بر‭ ‬سپهر

همه‭ ‬جای‭ ‬شادی‭ ‬و‭ ‬آرام‭ ‬و‭ ‬مهر

‭ ‬این‭ ‬هفته‭ ‬اگر‭ ‬سحرخیز‭ ‬باشید،‭ ‬می‌توان‭ ‬دو‭ ‬سیاره‭ ‬زهره‭ ‬و‭ ‬مشتری‭ ‬را‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬اذان‭ ‬صبح،‭ ‬حوالی‭ ‬ساعات‭ ‬6‭ ‬تا‭ ‬6‭ ‬و‭ ‬30‭ ‬دقیقه‭ ‬در‭ ‬افق‭ ‬مشرق‭ ‬همچون‭ ‬دو‭ ‬نگین‭ ‬درخشان‭ ‬در‭ ‬بین‭ ‬ستاره‌های‭ ‬كم‌نورتر‭ ‬زمینه‭ ‬آسمان‭ ‬با‭ ‬چشم‭ ‬غیرمسلح‭ ‬تشخیص‭ ‬دهید‭ ‬تا‭ ‬زیبایی‭ ‬توصیفی‭ ‬را‭  ‬كه‭ ‬حافظ‭ ‬و‭ ‬فردوسی‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬آنها‭ ‬داشته‌اند‭ ‬بهتر‭ ‬دریابید‭.‬

اما‭ ‬فردا‭ ‬صبح‭ ‬یكشنبه‭ ‬دوم‭ ‬دی‭ ‬97‭ ‬یك‭ ‬موقعیت‭ ‬كم‌نظیر‭ ‬هم‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬آن‭ ‬فرصت‭ ‬دیدار‭ ‬با‭ ‬عطارد‭ ‬به‭ ‬كمك‭ ‬موقعیت‭ ‬سیاره‭ ‬مشتری‭ ‬است‭. ‬سیاره‭ ‬عطارد‭ ‬كوچك‌ترین‭ ‬سیاره‭ ‬و‭ ‬نزدیك‌ترین‭ ‬سیاره‭ ‬منظومه‭ ‬شمسی‭ ‬به‭ ‬خورشید‭ ‬است‭. ‬نه‌تنها‭ ‬درخشندگی‭ ‬برجسته‭ ‬و‭ ‬متمایزی‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬ستاره‌ها‭ ‬ندارد،‭ ‬همیشه‭ ‬با‭ ‬اختلاف‭ ‬زمانی‭ ‬كوتاه‭ ‬قبل‭ ‬از‭ ‬برآمدن‭ ‬خورشید‭ ‬طلوع‭ ‬می‌كند‭ ‬و‭ ‬معمولا‭ ‬بلافاصله‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬خورشید‭ ‬در‭ ‬افق‭ ‬مغرب‭ ‬غروب‭ ‬می‌كند‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬رو‭ ‬تشخیص‭ ‬آن‭ ‬در‭ ‬آسمان‭ ‬برای‭ ‬منجمان‭ ‬نیز‭ ‬گاهی‭ ‬دشوار‭ ‬می‌شود‭. ‬عطارد‭ ‬بسیار‭ ‬سریع‭ ‬در‭ ‬بین‭ ‬ستاره‌ها‭ ‬جابه‌جا‭ ‬می‌شود‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬اساطیر‭ ‬یونان‭ ‬باستان‭ ‬پیك‭ ‬بادپای‭ ‬خدایان‭ ‬و‭ ‬دبیر‭ ‬افلاك‭ ‬بوده‭ ‬است‭. ‬حافظ‭ ‬در‭ ‬توصیف‭ ‬شاه‭ ‬شجاع‭ ‬صفتی‭ ‬از‭ ‬عطارد‭ ‬را‭ ‬برای‭ ‬او‭ ‬برمی‌شمارد‭ ‬و‭ ‬می‌فرماید‭:‬

ای‭ ‬كه‭ ‬انشاء‭ ‬عطارد‭ ‬صفت‭ ‬شوكت‭ ‬توست

عقل‭ ‬كل‭ ‬چاكر‭ ‬طغراكش‭ ‬دیوان‭ ‬تو‭ ‬باد

فردا‭ ‬صبح‭ ‬می‌توانید‭ ‬منظره‭ ‬بالا‭ ‬را‭ ‬برفراز‭ ‬افق‭ ‬مشرق‭ ‬از‭ ‬زهره‭ ‬و‭ ‬مشتری‭ ‬و‭ ‬عطارد‭ ‬ببینید‭. ‬این‭ ‬سه‭ ‬حتی‭ ‬در‭ ‬آسمان‭ ‬دودگرفته‭ ‬شهرهایی‭ ‬چون‭ ‬تهران‭ ‬و‭ ‬كرج‭ ‬و‭ ‬اصفهان‭ ‬نیز‭ ‬دیده‭ ‬می‌شود‭. ‬عطارد‭ ‬در‭ ‬فاصله‌ای‭ ‬بسیار‭ ‬كم‭ ‬در‭ ‬سمت‭ ‬چپ‭ ‬مشتری‭ ‬همچون‭ ‬ستاره‌ای‭ ‬كم‌فروغ‭ ‬دیده‭ ‬می‌شود‭. ‬اگر‭ ‬این‭ ‬هفته‭ ‬هر‭ ‬روز‭ ‬صبح‭ ‬موقعیت‭ ‬این‭ ‬سه‭ ‬سیاره‭ ‬را‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬هم‭ ‬و‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬ستاره‌های‭ ‬دیگر‭ ‬در‭ ‬زمینه‭ ‬آسمان‭ ‬زیر‭ ‬نظر‭ ‬بگیرید،‭ ‬خواهید‭ ‬دید‭ ‬كه‭ ‬چطور‭ ‬در‭ ‬زمینه‭ ‬آسمان‭ ‬جابه‌جا‭ ‬می‌شود‭.‬