این‭ ‬كه‭ ‬آیا‭ ‬نئاندرتال‌ها‭ ‬بلد‭ ‬بودند‭ ‬آتش‭ ‬درست‭ ‬كنند‭ ‬یا‭ ‬نه،‭ ‬همچنان‭ ‬موضوع‭ ‬مناقشه‭ ‬است‭. ‬مساله‭ ‬دیگری‭ ‬هم‭ ‬هست‭ ‬كه‭ ‬این‭ ‬موضوع‭ ‬را‭ ‬پیچیده‌تر‭ ‬می‌كند‭. ‬مطالعات‭ ‬نشان‭ ‬داده‭ ‬برخی‭ ‬جوامع‭ ‬انسانی‭ ‬شكارچی‭ ‬توانایی‭ ‬درست‌كردن‭ ‬آتش‭ ‬نداشتند‭. ‬ازاین‌رو‭ ‬احتمال‭ ‬می‌رود‭ ‬آتش‭ ‬درست‌كردن‭ ‬بارها‭ ‬در‭ ‬طول‭ ‬تاریخ‭ ‬به‌طور‭ ‬مستقل‭ ‬توسط‭ ‬جوامع‭ ‬مختلف‭ ‬ابداع‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬حتی‭ ‬بعید‭ ‬نیست‭ ‬انسان‌های‭ ‬خردمند‭ ‬آتش‭ ‬درست‌كردن‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬نئاندرتال‌ها‭ ‬یاد‭ ‬داده‭ ‬باشند،‭ ‬چرا‭ ‬كه‭ ‬می‌دانیم‭ ‬انسان‌ها‭ ‬با‭ ‬نئاندرتال‌ها‭ ‬آمیزش‭ ‬نژادی‭ ‬داشتند‭. ‬دكتر‭ ‬ریچارد‭ ‬رَنگهَم‭ ‬فرضیه‌‭ ‬جالبی‭ ‬دارد‭. ‬او‭ ‬پیشینه‭ ‬آتش‭ ‬درست‌كردن‭ ‬را‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬دو‭ ‬میلیون‭ ‬سال‭ ‬پیش‭ ‬می‌داند‭ ‬و‭ ‬معتقد‭ ‬است‭ ‬آشپزی‭ ‬بود‭ ‬كه‭ ‬زمینه‌سازی‭ ‬لازم‭ ‬برای‭ ‬پیدایش‭ ‬انسان‌های‭ ‬راست‌قامت‭ ‬با‭ ‬مغز‭ ‬بزرگ‭ ‬را‭ ‬فراهم‭ ‬كرد‭. ‬زیرا‭ ‬به‭ ‬سبب‭ ‬غذاپختن‭ ‬بود‭ ‬كه‭ ‬موجب‭ ‬شد‭ ‬انرژی‭ ‬فراوانی‭ ‬كه‭ ‬صرف‭ ‬هضم‭ ‬غذاهای‭ ‬خام‭ ‬در‭ ‬اجداد‭ ‬دور‭ ‬ما‭ ‬می‌شد،‭ ‬به‭ ‬مدد‭ ‬پختن‭ ‬و‭ ‬سهل‌الهضم‭ ‬شدن‭ ‬غذاها،‭ ‬صرف‭ ‬توسعه‭ ‬مغز‭ ‬و‭ ‬قوای‭ ‬شناختی‭ ‬آنها‭ ‬شود‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬ترتیب‭ ‬با‭ ‬صرف‭ ‬انرژی‭ ‬كمتر‭ ‬مواد‭ ‬مغذی‭ ‬بیشتری‭ ‬دریافت‭ ‬كنند‭. ‬به‭ ‬این‭ ‬ترتیب‭ ‬بود‭ ‬كه‭ ‬طی‭ ‬چند‭ ‬صدهزار‭ ‬سال‭ ‬به‭ ‬تدریج‭ ‬مغز‭ ‬آنها‭ ‬بزرگ‌تر‭ ‬و‭ ‬حجم‭ ‬شكم‌شان‭ ‬كوچك‌تر‭ ‬شد‭. ‬

خلاصه‭ ‬بحث‭ ‬بر‭ ‬سر‭ ‬این‌كه‭ ‬چه‭ ‬كسانی‭ ‬اول‭ ‬به‭ ‬مهارت‭ ‬آتش‌افروزی‭ ‬دست‌‭ ‬یافتند‭ ‬پایانی‭ ‬ندارد‭ ‬و‭ ‬گویا‭ ‬هر‭ ‬فرضیه‭ ‬جدیدی‭ ‬هم‭ ‬كه‭ ‬دانشمندان‭ ‬مطرح‭ ‬می‌كنند،‭ ‬این‭ ‬معما‭ ‬را‭ ‬پیچیده‌تر‭ ‬می‌كند‭. ‬مطمئنا‭ ‬روزی‭ ‬كه‭ ‬بفهمیم‭ ‬نخستین‭ ‬مبدع‭ ‬آتش‭ ‬چه‭ ‬كسانی‭ ‬بودند،‭ ‬به‭ ‬درك‭ ‬عمیق‌تری‭ ‬از‭ ‬نحوه‭ ‬تكامل‭ ‬انسان‌ها‭ ‬و‭ ‬رسیدن‭ ‬به‭ ‬جایگاه‭ ‬امروزمان‭ ‬خواهیم‭ ‬رسید‭. ‬