معمای ردپای مشكوك حیات در زهره
دكتر محسن شادمهری دانشیار گروه فیزیك دانشگاه گلستان
نامش «فسفین» است؛ مولكولی با ساختاری نسبتا ساده متشكل از سه اتم هیدروژن و یك اتم فسفر. خاستگاه این مولكول كموبیش روی زمین شناخته شده است. فعالیتهای زیستی یا برخی فعالیتهای صنعتی بشر میتواند به تولید این مولكول منجر شود. تا امروز هیچ سازوكار شناختهشده دیگری برای تولید این مولكول کشف نشده است. همین واقعیت سبب شد كه كشف فسفین در جو غلیظ و اسیدی سیاره «خواهرخوانده» زمین، یعنی زهره بهسرعت در صدر خبرهای علمی جهان قرار بگیرد. اگر وجود فسفین نمیتواند خاستگاه غیرزیستی داشته باشد، آیا به این معناست كه بشر برای نخستین بار نشانهای از وجود حیات فرازمینی یافته است؟! آن هم در همسایگیاش، یعنی در سیاره زهره؟
اکنون معمای بزرگ، خاستگاه این مولكول است. در زمین حضور این مولكول نتیجه فرآیندهای زیستی است؛ در زهره چطور؟ این گروه از دانشمندان سناریوهای مختلفی را با توجه به دانش فعلی مورد بررسی قرار دادند. ازجمله فعالیتهای جوی سیاره زهره یا فعالیتهای اعماق این سیاره، نظیر آتشفشانها. ولی هیچیك از نظریههای ارائهشده نتوانست توجیهگر حضور مولكول فسفین باشد. این شد كه در مقاله تحقیقاتی این گروه كه در مجله نیچر منتشر شد، احتمال وجود گونهای از حیات به عنوان خاستگاه مولكول فسفین مطرح شد.
البته باید توجه داشت گرچه این یافته حیرتانگیزی است، ولی نمیتوان زود قضاوت كرد. هنوز اطلاعات دانشمندان در مورد جو، شیمی سیاره زهره و فعالیتهای درونیاش چندان زیاد نیست. شاید فرآیند طبیعی ناشناختهای عامل پیدایش مولكول فسفین باشد. به همین دلیل مطالعات گسترده بعدی میتوانند بسیار تعیینكننده باشند. حدود 24 سال قبل هم در مریخ شواهدی بهدست آمد كه به عنوان فسیل گونهای از حیات تعبیر شد. موجی از خبر و شگفتی ایجاد شد. اما تحقیقات سالهای بعدتر نشان داد این عارضه پیدا شده صرفا نتیجه یك فرآیند طبیعی شیمیایی بوده است.
اما كشف فسفین در جو سیاره زهره، بدون تردید باعث میشود مأموریتهای آینده فضایی برای مطالعه این سیاره بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. قرار است در سال 1405، روسیه فضاپیمای وِنِرا-دی را كه شامل یك مدارگرد و یك سطحنشین است برای مطالعه سیاره زهره به فضا پرتاب كند. طی یك دهه آینده هم سازمان فضایی اروپا، فضاپیمایی تحت عنوان اینویژن (EnVision) را برای مطالعه زهره در نظر دارد. ناسا هم طرح دو فضاپیما را در دست بررسی دارد. به نظر میرسد با كشف مولكول فسفین در سیاره زهره، دوره نوینی برای مطالعه این سیاره در هم پیچیده در ابرهای اسیدی آغاز شده است. در آیندهای نهچندان دور شاهد تحولات شگرفی خواهیم بود.
اکنون معمای بزرگ، خاستگاه این مولكول است. در زمین حضور این مولكول نتیجه فرآیندهای زیستی است؛ در زهره چطور؟ این گروه از دانشمندان سناریوهای مختلفی را با توجه به دانش فعلی مورد بررسی قرار دادند. ازجمله فعالیتهای جوی سیاره زهره یا فعالیتهای اعماق این سیاره، نظیر آتشفشانها. ولی هیچیك از نظریههای ارائهشده نتوانست توجیهگر حضور مولكول فسفین باشد. این شد كه در مقاله تحقیقاتی این گروه كه در مجله نیچر منتشر شد، احتمال وجود گونهای از حیات به عنوان خاستگاه مولكول فسفین مطرح شد.
البته باید توجه داشت گرچه این یافته حیرتانگیزی است، ولی نمیتوان زود قضاوت كرد. هنوز اطلاعات دانشمندان در مورد جو، شیمی سیاره زهره و فعالیتهای درونیاش چندان زیاد نیست. شاید فرآیند طبیعی ناشناختهای عامل پیدایش مولكول فسفین باشد. به همین دلیل مطالعات گسترده بعدی میتوانند بسیار تعیینكننده باشند. حدود 24 سال قبل هم در مریخ شواهدی بهدست آمد كه به عنوان فسیل گونهای از حیات تعبیر شد. موجی از خبر و شگفتی ایجاد شد. اما تحقیقات سالهای بعدتر نشان داد این عارضه پیدا شده صرفا نتیجه یك فرآیند طبیعی شیمیایی بوده است.
اما كشف فسفین در جو سیاره زهره، بدون تردید باعث میشود مأموریتهای آینده فضایی برای مطالعه این سیاره بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. قرار است در سال 1405، روسیه فضاپیمای وِنِرا-دی را كه شامل یك مدارگرد و یك سطحنشین است برای مطالعه سیاره زهره به فضا پرتاب كند. طی یك دهه آینده هم سازمان فضایی اروپا، فضاپیمایی تحت عنوان اینویژن (EnVision) را برای مطالعه زهره در نظر دارد. ناسا هم طرح دو فضاپیما را در دست بررسی دارد. به نظر میرسد با كشف مولكول فسفین در سیاره زهره، دوره نوینی برای مطالعه این سیاره در هم پیچیده در ابرهای اسیدی آغاز شده است. در آیندهای نهچندان دور شاهد تحولات شگرفی خواهیم بود.
تیتر خبرها
-
فـــــرار 7 لــژیــونــــر از تــور یحیی
-
کلاف سردرگم ارز
-
سفر به زیر پوست شهر
-
در جستوجوی حیات در عالم
-
قم دوباره در وضعیت فوق قرمز
-
چرا شوراها گرفتار رانت و فساد میشوند؟
-
موفقیت از خانواده شروع میشود
-
غلامرضا در کودکی فروخته شد
-
امضای سیاه در کاخ سفید
-
سینما به روایت زنان
-
مذاکرات صلح دوحه در 4 پرده
-
معمای ردپای مشكوك حیات در زهره
-
تقویت روحیه مقاومت با روایتگری هنرمندانه زندگی شهدا