جمعیت‌شناسان بر این باورند که به صورت کلی دو دسته متغیر کلان روی نرخ فرزندآوری در سطح جامعه اثرگذارند؛ نخست متغیرهای اقتصادی و دوم متغیرهای فرهنگی. همچنین عمده کارشناسان حوزه جمعیت سهم متغیرهای فرهنگی یعنی تغییر سبک زندگی ایرانیان در سال‌های اخیر در کاهش نرخ باروری را بسیار بیشتر از سهم متغیرهای اقتصادی می‌دانند. زیرا از نظر این کارشناسان، اگر قرار بود شرایط دشوار معیشتی سهم بیشتری در این مساله داشته‌باشد، باید شاهد بیشتر بودن نرخ باروری میان افراد ثروتمندتر جامعه می‌بودیم. حال آن‌که به‌صورت عمومی در سطح جامعه شاهد این نکته هستیم که معمولا اقشار مرفه‌تر فرزندان کمتری دارند و گروه‌های ضعیف‌تر اقتصادی از خانواده‌های پرجمعیت‌تری برخوردارند.
صالح قاسمی، کارشناس تحولات جمعیت و دبیر میز جمعیت در رسانه ملی نیز در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید دارد که سهم سبک زندگی در نرخ باروری افراد از مسائل اقتصادی بیشتر است. او همچنین توضیح می‌دهد که بازیگران مختلفی در تبیین سبک زندگی خانواده‌ها نقش ایفا می‌کنند که ازجمله مهم‌ترین این بازیگران رسانه‌ها هستند. قاسمی در این زمینه معتقد است رسانه‌ها علاوه‌بر آن‌که می‌توانند در تغییر سبک زندگی خانواده موثر باشند از این قدرت نیز برخوردار هستند که به‌عنوان زبان گویای مردم، ریل‌گذاری پرداخت مشوق‌های مالی برای افزایش تمایل خانواده‌ها به فرزندآوری را نیز از نهادهای مسؤول مطالبه کنند.
 ترویج فرزندآوری با شیوه‌های نوین رسانه‌ای
30 اردیبهشت 1393 رهبر معظم انقلاب با توجه به هشدارهای جمعیت‌شناسان نسبت به پیرشدن جمعیت کشور، سیاست‌های کلی جمعیت را ابلاغ کردند. اما در شش سال گذشته نه‌فقط در حوزه اقتصادی مشوق مهمی برای ترغیب خانواده‌ها به فرزندآوری از سوی دستگاه اجرایی عرضه نشده‌است، بلکه بخشی از رسانه‌های کشور نیز به‌جز انجام برخی فعالیت‌های مقطعی نتوانسته‌اند کار خاصی در تغییر نگاه عمومی جامعه به فرزندآوری انجام دهند.  علیرضا چابکرو، کارشناس حوزه رسانه و پژوهشگر فضای مجازی در گفت‌وگو با جام‌جم ریشه وقوع این اتفاق را در نداشتن سیاست مطالبه‌گری صحیح در اغلب رسانه‌های کشور می‌داند و تاکید دارد در سال‌های اخیر رسانه‌های ما به‌جای کاوش درباره مسائل حساس آینده کشور ازجمله تغییر ساختار جمعیتی ایران، عمدتا به روابط‌عمومی نهادهای مختلف تبدیل شده و کمتر به نقد دستگاه‌های مسؤول می‌پردازند.  او همچنین توضیح می‌دهد که در شرایط کنونی جامعه دیگر زمان پیام‌رسانی یک‌سویه گذشته‌است و رسانه‌ها نمی‌توانند با ارائه پیام‌ها به‌صورت مستقیم اتفاق خاصی را در جامعه رقم بزنند. چابکرو معتقد است که در این اوضاع و احوال رسانه‌ها باید به سمت تولید محتواهای نوین به‌صورت بصری و کوتاه حرکت کنند و پیام‌های غیرمستقیم خود را براساس ساختارهای رسانه‌ای روز به مردم انتقال دهند، تا اثرگذاری و جذابیت لازم را برای مخاطب عام به همراه داشته‌باشد.  با توجه به صحبت‌های این کارشناس حوزه رسانه، به نظر می‌رسد که با وجود پررنگ شدن حوزه اثرگذاری فضای مجازی هنوز هم رسانه‌های رسمی کشور، اگر محتوای جذابی تولید و آن را درست و به‌موقع عرضه کنند و البته در این زمینه از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی نیز غافل نشوند، قطعا خواهند توانست نقش مهمی در ترویج خانواده‌ها به فرزندآوری داشته‌باشند.
 بهره‌گیری از ظرفیت فضای مجازی
مخاطب موضوع فرزندآوری عمدتا نسل جوان هستند که با فضای مجازی ارتباط بیشتری دارند. بر این اساس رسانه‌های رسمی کشور برای این که خانواده‌ها را به نحوی ملموس به فرزندآوری ترغیب کنند، باید از قالب‌های نوین رسانه‌ای در این فضا به نحو مطلوبی بهره ببرند. چابکرو نیز دراین‌باره توضیح می‌دهد در شرایط کنونی تولید محتوای تصویری جذاب و کوتاه بیشترین تاثیر را روی مخاطبان فضای مجازی خواهد داشت. این پژوهشگر فضای مجازی همچنین تاکید دارد رسانه‌های رسمی کشور باید برای استفاده درست از تکنیک‌های القای مفاهیم به صورت غیرمستقیم در فضای رسانه‌ای نقشه راه بلندمدتی را تدوین کنند و در سال‌های آینده مطابق این نقشه راه گام بردارند. زیرا به نظر او، ارائه مستقیم پیام لزوم فرزندآوری در فضای رسانه‌ای کشور مساله کاهش نرخ باروری را حل نمی‌کند، بلکه نوعی دلزدگی نیز به خصوص در میان نسل جوان ایجاد خواهد کرد.  نکته دیگر این که در سال‌های اخیر بسیاری از رسانه‌ها تلاش می‌کنند با تولید برنامه‌های تعاملی به نوعی مخاطبان را نیز در ارائه پیام‌های مد نظر خودشان به سطح جامعه همراه کنند. نکته‌ای که چابکرو با اشاره به آن تاکید دارد برای ترویج پیام لزوم فرزندآوری در جامعه ایران نیز رسانه‌های رسمی باید از همین بستر استفاده کنند و با مشارکت‌دادن مردم در تولید برنامه‌های خود، تلاش کنند که پیام‌های ارائه‌شده در این برنامه‌ها برای نسل جوان جذابیت بیشتری داشته‌باشد.
البته در این شرایط این حقیقت که در سال‌های اخیر رسانه‌های داخلی تا حدود زیادی نقش گفتمان‌سازی در فضای مجازی را از دست داده‌اند، کار را برای این رسانه‌ها در زمینه ترویج فرزندآوری در شبکه‌های اجتماعی دشوارتر می‌کند. بنابراین مدیران رسانه‌ای کشور چه برای ترویج این پیام و چه سایر پیام‌های مهم دیگر باید برای رشد حوزه نفوذ گفتمان رسمی در این فضا برنامه‌ریزی کنند.
 نقش رسانه ملی در ترویج فرزندآوری
برخلاف برخی تبلیغات در این زمینه که نقش رسانه ملی در اثرگذاری بر افکار عمومی جامعه کاهش یافته‌است، هنوز هم شاهد آن هستیم که بسیاری از آثار تولیدشده در فضای مجازی کاملا متاثر از تولیدات رسانه ملی است و سیاست‌گذاران رسانه‌های معاند چه در شبکه‌های اجتماعی و چه در تلویزیون‌های خارجی همچنان سعی دارند محتوایی را تولید کنند که در تضاد با سیاست‌های فکری تبلیغ‌شده از سوی رسانه ملی قرار داشته‌باشد.
این نکته‌ای است که دبیر میز جمعیت رسانه ملی نیز بر آن تاکید می‌کند و معتقد است این اتفاق از نفوذ بالای رسانه ملی بر افکار عمومی جامعه حتی در شرایط امروز جامعه حکایت دارد. قاسمی بر این اساس معتقد است که اگر رسانه ملی با همراهی دیگر رسانه‌های رسمی کشور با انجام مطالعات متمرکز به صورت پیوسته وارد حوزه تبلیغ برای ترویج فرزندآوری شود، قطعا می‌تواند طی پنج سال تفکر رایج در کشور را به سمت ارزش‌گذاری برای خانواده‌های پرفرزند تغییر دهد. این کارشناس حوزه تحولات جمعیتی البته می‌گوید رسیدن به این هدف نیازمند رعایت کردن ضوابطی از جمله پرهیز از سیاسی کردن مساله لزوم اصلاح ساختار جمعیتی آینده کشور و تفهیم درست این مساله برای افکار عمومی و طرح شفاف موضوع برای خانواده‌هاست.  در مجموع به نظر می‌رسد که با وجود گستردگی حوزه نفوذ شبکه‌های اجتماعی بر افکار عمومی جامعه، هنوز هم رسانه‌های داخلی ایران، اگر در مسیری درست و به صورتی هماهنگ در ترویج یک پیام استراتژیک گام بردارند، می‌توانند نقش موثری را در گفتمان‌سازی عمومی در سطح جامعه ایفا کنند؛ البته به این شرط که در درجه اول برای پیمودن این مسیر نقشه راه جامعی وجود داشته‌باشد و در درجه دوم در ترویج این پیام از قالب‌های نوین برنامه‌سازی در فضای رسانه‌ای استفاده شود و در درجه سوم نیز حتما لازم است در تبلیغ موضوع فرزندآوری به ظرفیت بالای شبکه‌های اجتماعی توجه شود.  البته باید توجه داشت به هیچ‌وجه نمی‌توان نقش متغیرهای اقتصادی را بر کاهش میزان فرزندآوری در سطح جامعه انکار کرد و از این لحاظ علاوه بر انجام کارهای فرهنگی برای ترغیب خانواده‌ها، مطالبه‌گری از دولت برای ارائه مشوق‌های مالی فرزندآوری و تسهیل ازدواج نیز باید با جدیت بسیار بیشتری در دستور کار رسانه‌ها قرار گیرد تا شاهد پیرشدن جمعیت ایران در آینده‌ای نه‌چندان دور نباشیم.  



پیر شدن مملکت به روایت آمار
آمارهای سازمان ثبت احوال از کاهش نرخ باروری و افت تعداد تولدهای ثبت‌شده در کل کشور طی سال‌های اخیر بسیار نگران‌کننده است. براساس آمارهای رسمی این سازمان، نرخ باروری کل کشور از 5/6 فرزند به ازای هر زن در سال 65 به حدود 7/1 فرزند تا پایان سال 98 سقوط کرده‌است. این در حالی است که حداقل میزان نرخ باروری برای ثابت ماندن جمعیت یا همان نرخ جانشینی در ایران به نظر کارشناسان حوزه جمعیت 2/2 فرزند به ازای هر زن است. همین کاهش شدید نرخ باروری سبب شده که پس از سه دهه، افت تعداد تولدهای کل کشور از سال 94 آغاز شود. به نحوی که میزان کل تولدهای ثبت‌شده در سال 94 یک میلیون و 570 هزار تولد بود و این میزان در سال 98 به حدود یک میلیون
و 196 هزار تولد کاهش یافته‌است.