مرغ لاین یا همان مرغ مادر دارای نژادهای مختلفی در جهان است. سالانه یك میلیارد و 300 میلیون قطعه در كشور جوجه‌ریزی می‌شود كه مرغ نژاد آرین بخش اندكی از سهم بازار را تشكیل می‌دهد. شاید عجیب به نظر برسد، اما اكثر مرغ‌هایی كه در بازار ایران عرضه می‌شوند از نژاد كشورهایی است كه به‌عنوان دشمنان سیاسی ایران شناخته می‌شوند. از طرفی مرغ به‌عنوان یكی از منابع تامین‌كننده پروتئین در خانواده‌ها، كالایی اساسی در كشور شناخته می‌شود. گر‌چه گوشت قرمز و ماهی نیز دارای پروتئین زیادی هستند، اما به‌دلیل گرانی بیش از حد این دو كالا، مدت زیادی است كه این دو محصول از سبد غذایی بسیاری از خانوارهای ایرانی حذف شده‌است.
تفاوت مرغ ایرانی با نژاد خارجی
آرین، نژادی از مرغ ایرانی است. هر چند برخی مسؤولان وزارت جهاد كشاورزی معتقدند نژاد این مرغ از هلند وارد كشور شده، اما با تغییرات ژنتیكی كه در آن صورت گرفته این مرغ به‌عنوان مرغ ایرانی معروف است. گرچه مرغ آرین از نظر ظاهر و طعم مانند نژاد‌های راس و كاپ است، اما این تشابه صرفا تا قبل از 40 روزگی است. به بیان بهتر مرغ آرین پس از 40 روزگی، دیگر وزن‌گیری نمی‌كند و تقریبا در همان زمان باید راهی كشتارگاه شود؛ اما مرغ‌های راس و كاپ كه سن كشتار آنها 50روزه است تا روز پایانی وزن‌گیری كرده و چاق می‌شوند. برخی از كارشناسان معتقدند ذائقه ایرانی‌ها مرغ‌های با وزن بالاست و همین موضوع دلیلی است كه مرغ‌های خارجی از ایرانی محبوب‌تر باشند، اما سؤال اینجاست كه اگر روزی واردات مرغ و نهاده‌های دام و طیور به ایران ممنوع شود آیا واقعا ذائقه اهمیتی دارد؟
چرا مرغ آرین به تولید انبوه نرسید؟
واقعا خون مرغ‌های خارجی‌، از خون مرغ‌های ایرانی رنگین‌تر است كه باید بخشی از منابع اقتصادی كشور در سایه شدیدترین تحریم‌ها به كشورهای تحریم‌كننده داده شود؟ وزارت جهاد كشاورزی متولی اصلی این موضوع است. آن‌طور كه خبرنگار جام‌جم از برخی كارشناسان وزارت جهاد كشاورزی كسب اطلاع كرده مشكلی در تولید مرغ آرین در كشور وجود ندارد و اگر تولیدكننده‌ها به این حوزه تمایل داشته باشند حتما آن را به تولید انبوه می‌رسانند. ظاهرا تنها وزن مرغ است كه باعث شده مرغ آرین به تولید انبوه نرسد و به دلیل این‌كه وزن پایین‌تری نسبت به نژادهای خارجی دارد تمایل به پرورش آن را پایین می‌آورد. این در حالی است كه وزن استاندارد مرغ دوكیلو و 100 گرم تا دو كیلو و 400 گرم در سن 35 تا 40 روزگی است، اما برخی پرورش‌دهندگان مرغ‌ها را تا 55 روز پرورش می‌دهند تا وزن آنها به بالای سه كیلو‌گرم برسد. جالب اینجاست كه وزن مرغ هرچه بیشتر باشد از ارزش غذایی آن كاهش می‌یابد و چربی در بدن مرغ بیشتر می‌شود. حدودا 80درصد مرغ‌هایی كه در كشور كشتار می‌شوند وزن بالای سه كیلو‌گرم دارند. اگر نگاهی به مرغ‌های وارداتی به كشور بیندازید متوجه وزن اندك آنها خواهید شد و حتی با یك جست‌وجوی ساده با عنوان وزن استاندارد مرغ متوجه می‌شوید كه وزن استاندارد مرغ بین یك كیلو و 800 گرم تا دو كیلو و 200 گرم است، اما برخی پرورش‌دهندگان معتقدند ذائقه ایرانی‌ها به سمت مرغ‌های سنگین وزن است. مرغ‌هایی كه البته نسبت به مرغ‌های سبك‌وزن ارزش غذایی پایین‌تری دارند.
عظیم حجت، عضو هیات‌مدیره اتحادیه مرغداران گوشتی درباره دلایل پرورش مرغ راس و كاپ به جای مرغ نژاد ایرانی به خبرنگار جام‌جم گفت: مصرف‌كنندگان ایرانی تمایل بیشتری به مصرف نژادهای راس و كاپ كه انگلیسی و آمریكایی هستند دارند و نژاد آرین كه در كشور داریم درصد كمی از جوجه تولیدی مورد نیاز بازار مصرف را تامین می‌كند.
وی افزود: نژاد آرین در وزن‌گیری پس از 40 روزگی از نژادهای دیگر عقب می‌افتد و به دلیل این‌كه مردم اغلب خریدار مرغ بزرگ هستند پرورش‌دهندگان به تولید این نژاد‌ها رو می‌آوردند.
حجت با بیان این‌كه در طول سال‌ها و دهه‌های گذشته فرصت بود تا ژنتیك مرغ آرین تغییر كند، گفت: دولت‌های مختلف از نژاد آرین حمایت نكردند، اگر این حمایت انجام می‌شد قطعا متخصصان ایرانی می‌توانستند در این حوزه ورود كنند كه بی‌شك نتیجه این ورود، كاهش خروج ارز از كشور بود. موضوع قابل اهمیت دیگر این است كه كشتارگاه‌ها نیز به دلیل سود بیشتر خریدار مرغ‌های سنگین هستند. در نتیجه تولید‌كننده زمانی كه مشاهده كند خریدار اولی مرغ (كشتار‌كننده) و خریدار نهایی مرغ (مصرف‌كننده) مرغ سایز درشت می‌خواهد پرورش نژادهای خارجی را به نژاد آرین ترجیح می‌دهد.
عضو هیات‌مدیره اتحادیه مرغداران گوشتی تاكید كرد: كشورهایی كه صاحب نژاد مرغ هستند به هر نحوی شده جوجه و دان مرغ را به قیمت پایین به سایر كشورها صادر می‌كنند تا علاوه بر ایجاد وابستگی به این كالا برای كشور خریدار، كشورهای واردكننده توجیه اقتصادی برای پرورش مرغ‌بومی خود نداشته باشند. اما موضوع اصلی اینجاست كه مسائل اقتصادی در جهان تحت تاثیر مسائل سیاسی است. گرچه بسیاری از شركت‌ها به دلیل منافع اقتصادی خود حاضر به ترك ایران نیستند، اما ممكن است در مواقعی مجبور شوند این اقدام را انجام دهند.
به گفته وی، از آنجا كه ایران جزو 10كشور پرورش‌دهنده مرغ در جهان است، شركت‌های عرضه‌كننده نژاد و خوراك دام طیور حاضر به قطع مراوده با ایران نیستند، اما ممكن است روزی این كار را انجام دهند.
حجت با تاكید بر این‌كه مرغ لاین آرین قابلیت مصرف در كشور را دارد، گفت: عمده مرغی كه در جهان كشتار می‌شود دارای عمر 37 تا 40 روزه است كه در این سن وزن كمتر و پروتئین بالاتری دارند. تولید‌كنندگان بزرگ در جهان نیز به دلیل این‌كه مرغ در این سن در برابر بیماری نیز مقاوم است آنها را قبل از 40 روزگی كشتار می‌كنند، اما هنوز این فرهنگ‌سازی در ایران انجام نشده كه مرغ با وزن پایین باید راهی كشتارگاه شود.
وی با بیان این‌كه باید به دنبال تقویت نژاد آرین باشیم، تصریح كرد: زمانی كه مرغ در سن پایین كشتار شود هم نهاده‌ كمتری مصرف می‌كند و هم داروی كمتری به مرغ تزریق می‌شود. در شرایط اقتصاد ایران كه درآمدهای ارزی كشور با مشكل زیادی روبه‌روست باید این موارد مورد توجه قرار بگیرد.
این مقام صنفی افزود: اگر مرغ در 40روزگی با وزن استاندارد كشتار شود به ازای هر كیلو، 300 گرم در مصرف نهاده صرفه‌جویی خواهد شد و از آنجا كه وزن هر مرغ در آن سن دوكیلو‌گرم است، 600 گرم نهاده كمتری مصرف می‌شود. اگر به ازای هر مرغ 600 گرم نهاده مصرف شود با توجه به جوجه‌ریزی بیش از یك میلیارد و 300 میلیونی مرغ در سال عدد بزرگی را تشكیل می‌دهد.
عضو هیات‌مدیره اتحادیه مرغداران گوشتی ادامه داد: مرغ با سایز و وزن پایین، كمتر از مرغ‌های سنگین خریداری می‌شود و اگر دولت با صدور بخشنامه‌ای در این زمینه كه مرغ قیمت ثابتی داشته باشد و به وزن آن توجه نشود این اقدام قطعا به پرورش نژاد آرین كمك كرده است. اكنون تولید‌كننده و مصرف‌كننده در زمینه تولید مرغ سایز پایین، نقشی ندارد و برای كشتارگاه مرغ سنگین به‌صرفه است كه با حمایت دولت این مشكل رفع خواهد شد.
وی با اشاره به این‌كه مرغ استاندارد دور ریز كمتری نسبت به مرغ درشت دارد، گفت: زمانی كه خریدار مرغ درشت خریداری می‌كند در واقع به این معناست كه حتی برای چربی این مرغ نیز، پول پروتئین را پرداخت كرده‌است. در حالی كه برای مرغ سایز استاندارد چنین بحثی وجود نداشته و پولی كه مشتری برای سایز استاندارد می‌پردازد صرفا برای پروتئین است.