بازرسی‌های آژانس از ایران باید بر مبنای پادمان‌های موجود باشد

گفت‌وگو با مارک فینو، سخنگوی اسبق وزارت خارجه فرانسه

بازرسی‌های آژانس از ایران باید بر مبنای پادمان‌های موجود باشد

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مصاحبه با روزنامه سوئیسی نویه زوریخر سایتونگ، در پاسخ به سوال خبرنگار این روزنامه مبنی بر این‌که باراک اوباما، رئیس‌جمهور سابق آمریکا گفته بود توافق هسته‌ای برجام امکان بازرسی در هر زمان و در هر مکان را فراهم می‌آورد، گفته است: ایران، مانند عراق بعد از سال ۲۰۰۳ کشور اشغال‌شده نیست که بازرس‌های خارجی بتوانند با حمایت سازمان ملل متحد آزادانه همه جا بروند و وارد هر مکانی از آشپزخانه گرفته تا انبارها شوند.نه؛ ایران، یک کشور دارای حاکمیت است. وی اضافه کرده که ایران با ما بر دو اساس همکاری می‌کند: تدابیر نظارتی مورد توافق (پادمان‌ها) و پروتکل الحاقی. این‌که می‌گویم شاید خیلی تکراری باشد ولی پروتکل الحاقی گزینه‌های بیشتری برای بازرسی در اختیار ما قرار می‌دهد. جمهوری اسلامی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چهارم شهریور اعلام کردند به توافقی برای تقویت همکاری‌ها و جلب اعتماد متقابل جهت تسهیل اجرای کامل موافقت‌نامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی به آن دست پیدا کرده‌اند. در این بیانیه تصریح شده بود ایران به طور داوطلبانه به دو مکان مشخص شده توسط آژانس دسترسی داده و فعالیت‌های راستی‌آزمایی آژانس را برای حل‌وفصل این موضوعات تسهیل خواهد کرد. بر اساس این بیانیه مقرر شد آژانس هیچ سؤال دیگری از ایران و هیچ درخواستی برای دسترسی به مکان‌هایی فراتر از آنچه توسط ایران تحت موافقت‌نامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی اظهار شده‌اند، نداشته باشد.در توافقنامه ایران و آژانس تصریح شده بود طرفین بر سر تاریخ‌های مربوط به این دسترسی‌ها توافق کرده‌اند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش فصلی خود که ۱۴ شهریور منتشر شد اعلام کرد ایران اجازه دسترسی به یکی از این دو سایت را برای نمونه‌برداری‌های محیطی داده است. این نهاد بین‌المللی هم اعلام کرد بازرسان آژانس امکان حضور در دومین مکان در ایران را هم پیدا کرده‌اند.دراین‌خصوص با مارک فینو، سخنگوی اسبق وزارت خارجه فرانسه گفت‌وگویی انجام داده‌ایم. این دیپلمات سابق فرانسوی در حال حاضر ریاست بخش گسترش تسلیحات در مرکز سیاست امنیتی ژنو (GCSP) را به عهده دارد.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده نتایج نمونه‌برداری‌های اخیر از دو محل در ایران پس از پایان بررسی‌ها ابتدا با ایران در میان گذاشته می‌شود و علنی نخواهد شد. ارزیابی شما از توافق اخیر ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چیست؟
این بهترین راه‌حل برای همه بود که ناشی از مذاکرات همکاری‌جویانه و نه رویکرد تقابل‌جویانه است. ایران هم نشان می‌دهد که از نظر تعهدات پادمانی خود چیزی برای پنهان‌کردن ندارد و هم آژانس انرژی هسته‌ای به حاکمیت و عزت ایران احترام می‌گذارد.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته ایران مانند عراق بعد از سال ۲۰۰۳،کشور اشغال‌شده نیست که بازرس‌های خارجی بتوانند با حمایت سازمان ملل متحد آزادانه همه جا بروند. این حرف چه پیامی برای آمریکا که خواهان بازرسی در هر زمان و در هر مکان از سوی آژانس است دارد ؟
این ابتدا بیان واقعیت بوده و یادآوری نیاز به احترام به حاکمیت ملی کشورهای بازرسی شده است. همچنین این یک پیام واضح به دولت ترامپ است که آژانس انرژی هسته‌ای قوانین و استانداردهای مورد توافق خود را اعمال می‌کند. بر اساس پروتکل الحاقی که به صورت یکجانبه توسط ایران اجرا شده همه فعالیت‌ها و امکانات مربوطه می‌توانند مورد بازرسی قرار گیرند، اما باید توجه داشت این بازرسی‌ها با توجه به مفاد قانونی موجود در توافقنامه جامع پادمانی، پروتکل الحاقی و برجام قابل انجام است.
ارزیابی شما از توافق اخیر ایران و آژانس برای بازدید از دو مکان مشخص شده چیست؟
این توافقنامه نشان می‌دهد که رژیم بازرسی برای ایران در چارچوب توافق نامه‌های دو جانبه بین ایران و آژانس انرژی هسته‌ای بین‌المللی صورت می‌گیرد و آژانس براساس اطلاعات موجود برای آن عمل می‌کند.
جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اخیرا گفته است در حال کار روی اینستکس هستیم و اگر تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران بازمی‌گشت به معنی پایان برجام بود. به نظر می‌رسد اروپا هنوز با لفاظی سعی دارد عدم تعهد به مسوولیت‌های خود را توجیه کند. ارزیابی شما چیست؟
یافتن توافق بین 27 کشور اتحادیه اروپا البته پیچیده‌تر و زمانبرتر از اقدام به نمایندگی از یک کشور است. مکانیسم اینستکس - که اکنون عملیاتی است - نمی‌تواند جایگزین حذف کامل تحریم‌های یکجانبه ایالات متحده شود زیرا دامنه آن فقط به کالاهای بشردوستانه مانند غذا، دارو و تجهیزات پزشکی محدود می‌شود و تهدید تحریم‌های ثانویه ایالات متحده علیه شرکت‌های اروپایی هنوز هم به عنوان یک بازدارنده قدرتمند عمل می‌کند. گسترش دسترسی به اینستکس به شرکت‌های خارج از اتحادیه اروپا از جمله روسیه، چین یا هند که سهام کمتری در بازار ایالات متحده دارند، مفید و کارساز خواهد بود.
وزیر خارجه انگلیس اعلام کرده که این کشور همواره پذیرای تلاش برای گنجاندن توافقی بزرگتر (در داخل برجام) بوده است؛ به این موضوع تمایل داشته و در واقع، بر آن تأکید داشته است. تا زمانی که چشم‌اندازی برای توافقی گسترده‌تر وجود ندارد برجام چیزی است که در دست داریم. به نظر می‌رسد دیدگاه انگلیس صورت دیگری از سخنان ترامپ است که خواهان مذاکره در مورد موضوع موشکی ایران و سیاست منطقه‌ای ایران است. اما انگلیس سعی می‌کند با حفظ برجام این موضوعات را در قالب مذاکراتی دیگر دنبال کند. ارزیابی شما چیست؟
انگلیس گرچه اکنون خارج از اتحادیه اروپا است اما عزم خود را برای حفظ برجام اعلام کرد و مخالف تحریم‌های اعلامی ایالات متحده آمریکا ناشی از مکانیسم ماشه است. با این حال ممکن است با دولت ترامپ موافقت کند که توافقنامه جدید با ایران باید شامل موارد دیگر شود. سایر اعضای اروپایی (فرانسه و آلمان) تا حدی این هدف را دارند. با این حال برای همه روشن است تا زمانی که تحریم‌های ایالات متحده برداشته نشود، احتمال چنین مذاکره‌ای وجود ندارد. اگر بایدن سوم نوامبر انتخاب شود و ایالات متحده به طور معمول به برجام بپیوندد در این صورت انتظار می‌رود ایران به اجرای کامل خود بازگردد و سپس گفت‌وگوهای جدید در مورد سایر موضوعات به‌طور مطلوب در یک زمینه منطقه‌ای، تسهیل می‌شود.